Xyanua - một cái tên đã đi vào lịch sử như một loại chất độc cực mạnh, được sử dụng trong nhiều vụ đầu độc và ám sát chấn động. Qua hàng thế kỷ, mức độ nguy hiểm của xyanua vẫn không hề thuyên giảm, khiến nó trở thành nỗi ám ảnh của nhiều người.
Xyanua là gì?
Việc sử dụng chất độc làm vũ khí là kỹ năng đã được con người thuần thục từ thời tiền sử
Xyanua là thuật ngữ chung để chỉ bất kỳ hợp chất hóa học nào chứa liên kết cacbon-nitơ (CN). Tuy nhiên, khi nhắc đến xyanua, người ta thường nghĩ ngay đến chất độc xyanua, một loại hóa chất cực độc có thể gây tử vong với liều lượng rất nhỏ.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), xyanua có thể tồn tại ở dạng khí không màu như hydro xyanua (HCN) và xyanua clorua (CNCl) hoặc dạng tinh thể như natri xyanua (NaCN) và kali xyanua (KCN).
Điều đáng ngạc nhiên là xyanua cũng có mặt trong một số loại thực phẩm tự nhiên như sắn, đậu lima, hạnh nhân và hạt của một số loại quả như mơ, táo, đào... Tuy nhiên, hàm lượng xyanua trong các loại thực phẩm này thường rất thấp và được cơ thể chuyển hóa an toàn, trừ một số trường hợp ngoại lệ.
Xyanua được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp sản xuất giấy, dệt may, nhựa, luyện kim. Ngoài ra, xyanua ở dạng khí được dùng để diệt côn trùng và sâu bệnh.
"Vua của các loại chất độc"
Xyanua được mệnh danh là "vua của các loại chất độc" bởi độc tính cực mạnh và khả năng gây chết người nhanh chóng.
Quân đội Pháp đeo mặt nạ phòng độc, dùng lưỡi lê tẩm độc, trong Trận Ypres, diễn ra vào tháng 4/1915 (Ảnh: Hulton).
Lịch sử đã ghi nhận nhiều vụ sử dụng xyanua làm vũ khí giết người từ thời La Mã cổ đại. Hoàng đế Nero được cho là đã sử dụng nước ép quả anh đào có chứa xyanua để đầu độc kẻ thù. Trong Chiến tranh Pháp- Phổ, quân đội của Napoléon III đã nhúng lưỡi lê vào xyanua để tăng khả năng sát thương.
Adolf Hitler (phải) tự đầu độc bằng xyanua (Ảnh: Telegraph).
Trong thế kỷ 20, xyanua được sử dụng như một loại thuốc độc ******, đặc biệt là trong Thế chiến thứ hai. Trùm phát xít Adolf Hitler và vợ là Eva Braun đã ****** bằng xyanua trong một boongke ở Berlin. Hermann Goring, một lãnh đạo cấp cao của Đức Quốc xã, cũng đã chọn cách ***** bằng viên nang chứa xyanua để tránh bị hành quyết.
Hình ảnh các điệp viên sử dụng xyanua để ****** khi bị bắt cũng thường xuyên xuất hiện trong các bộ phim điệp viên, cho thấy sức mạnh "tử thần" của loại chất độc này.
Vì sao xyanua lại nguy hiểm như vậy?
Theo CDC, xyanua gây độc bằng cách ngăn chặn khả năng sử dụng oxy của các tế bào trong cơ thể. Cụ thể, xyanua tấn công các ty thể - nơi sản xuất năng lượng cho tế bào - và ức chế hoạt động của enzyme cytochrome oxidase, khiến quá trình hô hấp tế bào bị gián đoạn.
Chất độc xyanua tấn công các ty thể và chuỗi vận chuyển electron trong tế bào (Ảnh: Getty).
Khi các tế bào không thể sử dụng oxy, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái thiếu oxy nghiêm trọng, dẫn đến suy hô hấp, suy tim và tử vong trong thời gian rất ngắn.
Điều nguy hiểm là xyanua có thể xâm nhập vào cơ thể qua nhiều đường khác nhau như tiếp xúc với da, mắt, hít phải hoặc nuốt phải.
Dấu hiệu nhận biết ngộ độc xyanua
Một số dấu hiệu phổ biến của ngộ độc xyanua bao gồm: đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, thở nhanh, tim đập nhanh, lo lắng, bồn chồn và kiệt sức.
Nếu nghi ngờ ai đó bị ngộ độc xyanua, cần ngay lập tức đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Thời gian là yếu tố quyết định đến khả năng sống sót của nạn nhân.
Tại Việt Nam, xyanua không nằm trong danh mục hóa chất bị cấm. Tuy nhiên, việc mua bán, vận chuyển và sử dụng xyanua phải tuân thủ nghiêm ngặt Luật Hóa chất 2007 và Nghị định 113. Theo đó, chỉ những tổ chức, cá nhân được cấp phép đặc biệt mới được phép kinh doanh xyanua, và người mua phải xuất trình đầy đủ giấy tờ chứng minh mục đích sử dụng hợp pháp.
Xyanua là gì?
Việc sử dụng chất độc làm vũ khí là kỹ năng đã được con người thuần thục từ thời tiền sử
Xyanua là thuật ngữ chung để chỉ bất kỳ hợp chất hóa học nào chứa liên kết cacbon-nitơ (CN). Tuy nhiên, khi nhắc đến xyanua, người ta thường nghĩ ngay đến chất độc xyanua, một loại hóa chất cực độc có thể gây tử vong với liều lượng rất nhỏ.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), xyanua có thể tồn tại ở dạng khí không màu như hydro xyanua (HCN) và xyanua clorua (CNCl) hoặc dạng tinh thể như natri xyanua (NaCN) và kali xyanua (KCN).
Điều đáng ngạc nhiên là xyanua cũng có mặt trong một số loại thực phẩm tự nhiên như sắn, đậu lima, hạnh nhân và hạt của một số loại quả như mơ, táo, đào... Tuy nhiên, hàm lượng xyanua trong các loại thực phẩm này thường rất thấp và được cơ thể chuyển hóa an toàn, trừ một số trường hợp ngoại lệ.
Xyanua được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp sản xuất giấy, dệt may, nhựa, luyện kim. Ngoài ra, xyanua ở dạng khí được dùng để diệt côn trùng và sâu bệnh.
"Vua của các loại chất độc"
Xyanua được mệnh danh là "vua của các loại chất độc" bởi độc tính cực mạnh và khả năng gây chết người nhanh chóng.
Quân đội Pháp đeo mặt nạ phòng độc, dùng lưỡi lê tẩm độc, trong Trận Ypres, diễn ra vào tháng 4/1915 (Ảnh: Hulton).
Lịch sử đã ghi nhận nhiều vụ sử dụng xyanua làm vũ khí giết người từ thời La Mã cổ đại. Hoàng đế Nero được cho là đã sử dụng nước ép quả anh đào có chứa xyanua để đầu độc kẻ thù. Trong Chiến tranh Pháp- Phổ, quân đội của Napoléon III đã nhúng lưỡi lê vào xyanua để tăng khả năng sát thương.
Adolf Hitler (phải) tự đầu độc bằng xyanua (Ảnh: Telegraph).
Trong thế kỷ 20, xyanua được sử dụng như một loại thuốc độc ******, đặc biệt là trong Thế chiến thứ hai. Trùm phát xít Adolf Hitler và vợ là Eva Braun đã ****** bằng xyanua trong một boongke ở Berlin. Hermann Goring, một lãnh đạo cấp cao của Đức Quốc xã, cũng đã chọn cách ***** bằng viên nang chứa xyanua để tránh bị hành quyết.
Hình ảnh các điệp viên sử dụng xyanua để ****** khi bị bắt cũng thường xuyên xuất hiện trong các bộ phim điệp viên, cho thấy sức mạnh "tử thần" của loại chất độc này.
Vì sao xyanua lại nguy hiểm như vậy?
Theo CDC, xyanua gây độc bằng cách ngăn chặn khả năng sử dụng oxy của các tế bào trong cơ thể. Cụ thể, xyanua tấn công các ty thể - nơi sản xuất năng lượng cho tế bào - và ức chế hoạt động của enzyme cytochrome oxidase, khiến quá trình hô hấp tế bào bị gián đoạn.
Chất độc xyanua tấn công các ty thể và chuỗi vận chuyển electron trong tế bào (Ảnh: Getty).
Khi các tế bào không thể sử dụng oxy, cơ thể sẽ rơi vào trạng thái thiếu oxy nghiêm trọng, dẫn đến suy hô hấp, suy tim và tử vong trong thời gian rất ngắn.
Điều nguy hiểm là xyanua có thể xâm nhập vào cơ thể qua nhiều đường khác nhau như tiếp xúc với da, mắt, hít phải hoặc nuốt phải.
Dấu hiệu nhận biết ngộ độc xyanua
Một số dấu hiệu phổ biến của ngộ độc xyanua bao gồm: đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, thở nhanh, tim đập nhanh, lo lắng, bồn chồn và kiệt sức.
Nếu nghi ngờ ai đó bị ngộ độc xyanua, cần ngay lập tức đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất. Thời gian là yếu tố quyết định đến khả năng sống sót của nạn nhân.
Tại Việt Nam, xyanua không nằm trong danh mục hóa chất bị cấm. Tuy nhiên, việc mua bán, vận chuyển và sử dụng xyanua phải tuân thủ nghiêm ngặt Luật Hóa chất 2007 và Nghị định 113. Theo đó, chỉ những tổ chức, cá nhân được cấp phép đặc biệt mới được phép kinh doanh xyanua, và người mua phải xuất trình đầy đủ giấy tờ chứng minh mục đích sử dụng hợp pháp.
