Ý tưởng liên doanh Intel với TSMC liệu có khả thi?

[Hail the Judge]

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán chịu ảnh hưởng nặng nề từ các chính sách thuế quan, cổ phiếu Intel vẫn duy trì mức tăng nhẹ tính từ đầu năm 2025, dù chỉ ở mức khiêm tốn. Sự kiên cường này đến từ niềm tin của nhà đầu tư rằng Intel – vốn đang gặp khó khăn – sẽ nhận được sự hợp tác hào phóng từ TSMC để khắc phục những hạn chế ở các nút công nghệ tiên tiến, với sự hỗ trợ ngầm từ chính quyền Trump. Tuy nhiên, không phải tất cả các nhà phân tích Phố Wall đều lạc quan về viễn cảnh này. Một số ý kiến từ Citi và Bank of America (BofA) đã đặt câu hỏi lớn về tính khả thi của liên doanh (JV) được đồn đoán giữa Intel và TSMC, thậm chí đề xuất rằng Intel nên từ bỏ hoàn toàn mảng sản xuất chip.

Gần đây, có thông tin rằng Intel và TSMC đã đạt được thỏa thuận sơ bộ để thành lập một liên doanh quản lý các nhà máy sản xuất chip của Intel tại Mỹ. Liên doanh này không chỉ bao gồm hai gã khổng lồ mà còn lôi kéo các công ty thiết kế chip không sở hữu nhà máy (fabless) như Qualcomm, NVIDIA và Apple tham gia. TSMC dự kiến sẽ nắm giữ 20% cổ phần trong liên doanh, đóng góp bằng công nghệ và chuyên môn thay vì tiền mặt. Ý tưởng này được cho là có sự hậu thuẫn từ chính quyền Trump, nhằm tăng cường năng lực sản xuất chip nội địa Mỹ và giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài.

Tuy nhiên, kế hoạch này ngay lập tức vấp phải nhiều nghi vấn. Intel và TSMC sử dụng các quy trình sản xuất chip hoàn toàn khác biệt, từ thiết kế vi mạch đến công nghệ đúc (fabrication), khiến việc tích hợp trở nên cực kỳ khó khăn, nếu không muốn nói là bất khả thi. Sự khác biệt này không chỉ nằm ở phần cứng mà còn ở cách vận hành và tối ưu hóa quy trình – hai yếu tố cốt lõi trong ngành sản xuất bán dẫn.

Citi, một trong những ngân hàng đầu tư lớn, đã thẳng thừng bác bỏ tính khả thi của liên doanh này. Trong báo cáo mới nhất, họ nhận định: “Chúng tôi không tin việc TSMC vận hành hoặc hợp tác với Intel trong một liên doanh sẽ hiệu quả, do sự khác biệt trong sản xuất và vận hành.” Citi lập luận rằng việc buộc các công ty fabless như Qualcomm hay Broadcom sử dụng quy trình sản xuất “thấp kém hơn hẳn” của Intel sẽ phá hủy giá trị cổ đông của họ. Thay vì cố gắng cứu vãn mảng đúc chip (foundry), Citi cho rằng Intel nên rút lui hoàn toàn khỏi lĩnh vực này và tập trung vào thế mạnh cốt lõi: sản xuất CPU.

Quan điểm của Citi dựa trên lịch sử cạnh tranh của Intel với TSMC. Trong nhiều năm, mảng foundry của Intel đã không thể sánh ngang với TSMC – công ty dẫn đầu toàn cầu về sản xuất chip với các nút công nghệ tiên tiến như 3nm và sắp tới là 2nm. Việc ép buộc các đối tác sử dụng công nghệ lạc hậu của Intel có thể dẫn đến hiệu suất kém và chi phí cao, gây bất lợi cho cả Intel lẫn các công ty fabless tham gia liên doanh.
Bank of America (BofA) cũng bày tỏ sự hoài nghi tương tự. Nhà phân tích Vivek Arya chỉ ra 5 trở ngại chính:

1. Quy trình phê duyệt phức tạp từ các cơ quan quản lý toàn cầu (đặc biệt là Trung Quốc), do Intel chiếm khoảng 70% thị phần CPU cho PC và server.
2. Sự không tương thích giữa quy trình sản xuất của Intel và TSMC.
3. TSMC đã có kế hoạch mở rộng nhà máy ở Arizona, đủ khả năng phục vụ khách hàng AI mà không cần liên doanh với Intel.
4. Broadcom – một đối tác tiềm năng – đang mang khoản nợ ròng 58 tỷ USD, hạn chế khả năng đầu tư thêm.
5. Các ràng buộc từ Đạo luật CHIPS của Mỹ, yêu cầu Intel sở hữu hơn 50% năng lực sản xuất để nhận tài trợ, cộng với kỳ vọng lợi nhuận từ các đối tác đồng đầu tư.

Arya cho rằng việc chia tách hoặc tái cấu trúc Intel không chỉ tốn thời gian mà còn phức tạp, khiến liên doanh này trở thành một canh bạc đầy rủi ro.

Sự lạc quan của nhà đầu tư về hợp tác Intel-TSMC phần nào xuất phát từ niềm tin rằng chính quyền Trump sẽ tạo áp lực để TSMC hỗ trợ Intel, đặc biệt trong bối cảnh Mỹ muốn tăng cường sản xuất nội địa. Tuy nhiên, thực tế cho thấy Intel đang đối mặt với nhiều thách thức nội tại. Công ty đã tụt hậu so với TSMC về công nghệ đúc trong nhiều năm, với các nút tiên tiến như Intel 4 và Intel 3 không thể cạnh tranh với TSMC về hiệu suất và hiệu quả năng lượng. Việc duy trì mảng foundry không chỉ làm hao hụt dòng tiền mà còn khiến Intel mất dần vị thế trong cuộc đua bán dẫn toàn cầu.

Ngược lại, TSMC đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Với các nhà máy mới ở Arizona và kế hoạch mở rộng tại Đài Loan, Nhật Bản, TSMC không có lý do gì để mạo hiểm danh tiếng và lợi nhuận bằng cách hợp tác sâu với một đối thủ yếu hơn như Intel. Việc chỉ nắm 20% cổ phần trong liên doanh cũng đặt ra câu hỏi về mức độ cam kết thực sự của TSMC.

Cả Citi và BofA đều cho rằng Intel nên từ bỏ tham vọng trở thành một nhà sản xuất chip thuê (merchant foundry) như TSMC hay GlobalFoundries. Thay vào đó, Intel cần tập trung vào mảng CPU – nơi hãng vẫn giữ được lợi thế cạnh tranh nhờ thị phần lớn trong PC và server. Việc hợp tác với TSMC dưới dạng liên doanh có thể là một giải pháp tạm thời để cải thiện năng lực sản xuất tại Mỹ, nhưng sự khác biệt về công nghệ và chiến lược dài hạn khiến ý tưởng này khó thành hiện thực.

Một kịch bản khả dĩ hơn là Intel tiếp tục hợp tác với TSMC theo mô hình khách hàng-nhà cung cấp truyền thống, như cách Apple và NVIDIA đang làm, thay vì cố gắng tích hợp hai hệ sinh thái sản xuất không tương thích. Điều này sẽ giúp Intel tận dụng công nghệ tiên tiến của TSMC để sản xuất các dòng chip cao cấp, đồng thời giảm áp lực tài chính từ việc duy trì các nhà máy nội địa kém hiệu quả.