Ammonium nitrate là gì mà có thể gây nên vụ nổ ngang sức công phá của 240 tấn TNT?

VNR Content

05/08/2020

Vụ nổ kinh hoàng tại Lebanon ngày 4/8 được thông báo là do Ammonium nitrate - hóa chất được sử dụng để làm phân bón và là chất oxi hóa trong thuốc nổ.

Vụ nổ Beirut: Hình ảnh mới nhất, đáng sợ về vụ nổ thảm họa mạnh ngang 240 tấn TNT

Sức công phá trong vụ nổ tại kho hóa chất mới đây của Lebanon được ước tính ngang 240 tấn thuốc nổ TNT. Sau thảm họa, Thủ tướng Lebanon Hassan Diab cho biết khoảng 2.700 tấn ammonium nitrate trữ trong nhà kho tại cảng Beirut đã phát nổ.

Ammonium nitrate là một hợp chất với công thức hóa học là NH4NO3, có dạng chất bột màu trắng tại nhiệt độ phòng và áp suất tiêu chuẩn. Hợp chất này hòa tan trong nước ở nhiệt độ bình thường và được dùng trong nông nghiệp làm phân bón. Đồng thời, Ammonium nitrate cũng được sử dụng làm chất oxi hóa trong thuốc nổ phục vụ mục đích khai thác đá cũng như xây dựng dân dụng.

Vụ nổ ở; Oklahoma, Mỹ năm 1995 được gây ra bằng thuốc nổ tự tạo với thành phần Ammonium nitrate, dầu diesel và một số chất khác

Là một chất oxi hóa mạnh, Ammonium nitrate tạo thành một hỗn hợp nổ cực mạnh khi kết hợp với nhiên liệu như hydro, thường là dầu diesel. Những thứ kể trên thường có sẵn nên Ammonium nitrate trong nhiều trường hợp được sử dụng không đúng cách, tạo thành những quả bom tức thì.

Năm 1995, một vụ nổ khủng bố làm 168 người chết, hơn 500 người bị thường tại thành phố Oklahoma, Mỹ được xác định có Ammonium nitrate trong bom. Đến năm 2001, một nhà máy hóa chất ở Toulouse, Pháp đã phát nổ và ammonium nitrate được xác định là một phần của nguyên nhân. Năm 2013, một vụ nổ được xác định là do cố ý diễn ra ở bang Texas, Mỹ khiến 15 người chết cũng có liên quan đến hợp chất hóa học kể trên.

Đến ngày nay, do lo ngại về việc lạm dụng Ammonium nitrate gây nguy hiểm nên nhiều quốc gia đã dần loại bỏ chất này trong việc làm thuốc nổ. Ứng dụng phổ biến nhất của Ammonium nitrate hiện nay là để sản xuất phân bón bởi nó có nhiều nitơ - dưỡng chất quan trọng cần cho cây trồng phát triển.

Vụ nổ tại Lebanon khiến 78 người thiệt mạng và gần 4.000 người bị thương, sức công phá của nó được cho rằng ngang với sức mạnh của 240 tấn TNT. Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, ở điều kiện bình thường và nhiệt độ không quá cao thì rất khó có thể làm cháy được Ammonium nitrate.

Hiện trường vụ nổ mới đây tại Lebanon

Vì vậy, nếu nguyên nhân của vụ nổ kể trên được xác định là do Ammonium nitrate thì có khả năng đã có một vụ nổ nhỏ trước đó gây ra phản ứng hóa học của Ammonium nitrate và tạo ra thảm họa ngày 4/8 ở Lebanon. Ông Jimmie Oxley thuộc Đại học Rhode Island (Mỹ) cho rằng: 'Ammonium nitrate là chất ôxi hóa, làm tăng cường quá trình đốt cháy và cho phép các chất khác dễ bắt lửa hơn và bản thân chất này không dễ cháy'.

Giáo sư Jimmie Oxley đến từ Đại học Rhode Island (Mỹ) cũng cho rằng có một vụ nổ nhỏ trước khi hơn 2.700 tấn Ammonium nitrate bị kích hoạt phản ứng. Bà cho biết: 'Tôi đoán rằng có một vụ nổ nhỏ đã kích hoạt phản ứng của ammonium nitrate - vụ nổ đó là tai nạn hay ai đó cố tình gây ra thì tôi không biết'.

Ammonium nitrate không phải là chất dễ nổ nhưng nó làm tăng sức mạnh nổ của các hợp chất khác. Vì vậy, việc bảo quản số lượng lớn hợp chất này phải được thực hiện rất nghiêm ngặt, khắt khe. Tuy nhiên, tại Lebanon, dù tích trữ 2.700 tấn Ammonium nitrate tại một nhà kho gần cảng nhưng nước này lại không có biện pháp bảo quản an toàn. Theo Thủ tướng Hassan Diab, 2.700 tấn ammonium nitrate được trữ trong nhà kho 6 năm nhưng không có các biện pháp an toàn, gây nguy hiểm rất lớn.

Trong khi đó, ông Abbas Ibrahim - Giám đốc an ninh Lebanon cho biết các 'vật liệu nổ cực mạnh' đã bị tịch thu nhiều năm trước đó được lưu trữ trong nhà kho vừa gây ra thảm họa.

Như vậy, dù nguyên nhân vụ nổ gây ra thảm họa tại Lebanon còn đang được điều tra nhưng vẫn có thể khẳng định nó một phần đến từ việc bảo quản không tốt hóa chất gây nguy hiểm.

T.T

Thành viên mới đăng