Vào đầu tháng 6, một đoạn video được phát trực tiếp đến toàn bộ người dân El Salvador, yêu cầu họ chuẩn bị tham gia vào một cuộc thử nghiệm mang tính cách mạng lịch sử. Nhân vật chính trong video trên là tổng thống đương chức 40 tuổi Nayib Bukele, nội dung chính bài diễn thuyết là tuyên bố tiền mã hóa sẽ mang đến tương lai tốt đẹp hơn cho đất nước.
Theo Bukele, El Salvador sẽ là quốc gia đầu tiên trên thế giới đặt giá trị tiền mã hóa ngang hàng với đô la Mỹ, đơn vị tiền tệ của quốc gia từ năm 2001. Mục tiêu là giúp nâng cao cuộc sống những người thất nghiệp, người không nhận được giúp đỡ từ ngân hàng. Tuy nhiên, buổi phát trực tiếp tại hội nghị Miami chỉ có sự tham gia của đám đông ủng hộ Bitcoin.
Mario Gomez, nhà phát triển phần mềm 36 tuổi tại El Salvador với phát minh “không gian hacker” - chương trình dành cho người lập trình viên, cảm thấy nghi ngại về quyết định trên của nhà cầm quyền. “Tôi không cảm thấy thuyết phục khi nghe lý lẽ của họ”, anh cho biết.
Mặc dù là một người yêu thích công nghệ mã nguồn mở, nhưng Gomez cảm thấy lo lắng cho người dân trong nước khi phải tiếp nhận một đồng tiền hoàn toàn mới. Anh chọn phản đối quyết định trên thông qua nền tảng Twitter.
Ngày 31/8, Gomez đã tiết lộ một số hình ảnh bị rò rỉ của ứng dụng Chivo - ví Bitcoin sắp ra mắt của chính phủ, đi kèm là những lời chỉ trích từ anh. Hậu quả của hành động trên xảy ra ngay sáng hôm sau, cảnh sát tiến hành tạm giữ anh nhưng lại không tiết lộ lý do làm như vậy.
Gomez nhanh chóng gửi tweet về tình trạng lúc đó cho hơn 8000 người đang theo dõi tài khoản của mình, trước khi cảnh sát lấy luôn chiếc điện thoại. Tuy nhiên, do làn sóng chỉ trích từ phía cộng đồng mạng, cảnh sát phải thả anh đi sau hơn 6h giam giữ không cho phép liên hệ luật sư.
Phía cảnh sát nói với báo chí, sở dĩ Gomez bị bắt là vì anh dính đến cáo buộc về tài chính nhưng họ lại không cung cấp bằng chứng cụ thể nào. Gomez và nhóm luật sư của anh cho rằng, anh bị bắt vì đã tiết lộ những hình ảnh bí mật của Chivo. Đó cũng có thể là lời cảnh báo của chính phủ dành cho anh.
Dù đối mặt với đe dọa, Gomez với tư cách một công dân đưa ra ý kiến dân chủ vẫn tiếp tục phản đối quyết định từ chính phủ. Trớ trêu thay, Bitcoin luôn được ngân hàng và chính phủ coi là biểu tượng của sự tự do nhưng giờ đây vì bất đồng quan điểm với họ, Gomez bị đe dọa công khai.
Vào tháng 5, sau khi đảm bảo quyền lực đủ mạnh trong cơ quan lập pháp, liên minh của ông bỏ phiếu bãi nhiệm tổng chưởng lý và thay thế tất cả năm thành viên của tòa án hiến pháp bằng những người thân cận với ông. Với quyền lực ngày càng lớn, Bukele thiết kế lại thời gian nhiệm kỳ, vượt qua giới hạn thông thường.
Sự chuyển hướng độc đoán của El Salvador ngay lập tức nhận cảnh báo từ Mỹ. Xứ cờ hoa đã trừng phạt quân đồng minh của Bukele vì tội tham nhũng và tuyên bố chuyển viện trợ cho các nhóm xã hội dân sự. Bất chấp chỉ trích từ bên ngoài, đa số người dân quốc gia này vẫn tin tưởng đường lối chính trị của vị tổng thống đương nhiệm (tỷ lệ chấp thuận trên 80%). Thậm chí Bukele còn cập nhật tiểu sử trên Twitter của mình là “Nhà ******* tuyệt vời nhất thế giới”.
“Sự sùng bái nhân cách của một bộ phận dân chúng rất đáng lo ngại, nó gợi nhắc lại chủ nghĩa ******* của người Mỹ Latinh trong quá khứ”, Eduardo Gamarra, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Quốc tế Florida, cho biết.
Bất chấp sự nổi tiếng của vị tổng thống được yêu mến, người dân El Salvador lần đầu tiên tỏ ra nghi ngại liệu chính sách này có thật sự mang lại lợi ích cho họ. Một cuộc thăm dò vào tháng 9 cho thấy hơn 2/3 người dân Salvador không tán thành “Luật Bitcoin”, đồng thời các cuộc biểu tình phản đối đạo luật trên đã thu hút nhiều người tham gia.
Những nhà hoạt động như Gomez khẳng định chính phủ đã di chuyển quá nhanh, vì vậy đối tượng mà Bukele tuyên bố được giúp đỡ nhiều nhất lại trở thành người bị ảnh hưởng rõ ràng nhất. Hầu hết người dân đều lo lắng về sự biến động của Bitcoin, và cách sử dụng chúng.
“Tôi nghĩ ông ấy đang đặt cược vào một thứ gì đó lớn hơn. El Salvador có nợ công đáng kinh ngạc và phải nhờ đến gói cứu trợ 1,3 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) để trang trải. Nếu không thể xoay sở, hậu quả sẽ phá hủy danh tiếng cũng như các dự án tương lai của Bukele”.
“Đó có thể lý do mà ông ta thúc đẩy Bitcoin như một giải pháp cứu cánh cuối cùng khi mà nguồn cứu trợ từ nước ngoài sắp cạn kiệt, bất chấp quyết định này chỉ khiến Mỹ và IMF chỉ trích và xa lánh hơn”, Jose Luis Magaña, một nhà kinh tế học người El Salvador đang giảng dạy tại Đại học Centroamericana cho biết.
Những người ủng hộ Bitcoin - một bộ phận nhỏ là cố vấn cho kế hoạch Bitcoin của Bukele - bị bỏ rơi trong một tình huống khó xử. Ra đời sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, người ủng hộ luôn coi Bitcoin là biểu tượng của tự do, là công nghệ gia tăng quyền tự chủ cho mọi người. Tuy nhiên, họ lại đang đi ngược với lý tưởng của bản thân khi hỗ trợ một chế độ ngày càng chuyên quyền, có thể trở thành bản mẫu cho vài nước khác đi theo.
Vitalik Buterin, người đồng sáng lập tiền điện tử Ethereum, gọi hành động của Bukele là vừa “liều lĩnh” vừa “trái với lý tưởng tự do”. Ông cũng lưu ý rủi ro về hack và lừa đảo đối với những người dân không được chính phủ cung cấp kiến thức về tiền mã hóa.
Đối với một số người Salvador, thói đạo đức giả rất dễ nhận ra. “Bitcoin nên là biểu tượng của tự do, tách biệt khỏi nhà nước và chính phủ. Nhưng Bukele biến nó thành biểu tượng của sự áp bức”, Napoléon Cornejo, một kỹ sư máy tính người Salvador, nói.
(còn tiếp)
Nguồn: Wired
Mario Gomez, nhà phát triển phần mềm 36 tuổi tại El Salvador với phát minh “không gian hacker” - chương trình dành cho người lập trình viên, cảm thấy nghi ngại về quyết định trên của nhà cầm quyền. “Tôi không cảm thấy thuyết phục khi nghe lý lẽ của họ”, anh cho biết.
Mặc dù là một người yêu thích công nghệ mã nguồn mở, nhưng Gomez cảm thấy lo lắng cho người dân trong nước khi phải tiếp nhận một đồng tiền hoàn toàn mới. Anh chọn phản đối quyết định trên thông qua nền tảng Twitter.
Ngày 31/8, Gomez đã tiết lộ một số hình ảnh bị rò rỉ của ứng dụng Chivo - ví Bitcoin sắp ra mắt của chính phủ, đi kèm là những lời chỉ trích từ anh. Hậu quả của hành động trên xảy ra ngay sáng hôm sau, cảnh sát tiến hành tạm giữ anh nhưng lại không tiết lộ lý do làm như vậy.
Phía cảnh sát nói với báo chí, sở dĩ Gomez bị bắt là vì anh dính đến cáo buộc về tài chính nhưng họ lại không cung cấp bằng chứng cụ thể nào. Gomez và nhóm luật sư của anh cho rằng, anh bị bắt vì đã tiết lộ những hình ảnh bí mật của Chivo. Đó cũng có thể là lời cảnh báo của chính phủ dành cho anh.
Dù đối mặt với đe dọa, Gomez với tư cách một công dân đưa ra ý kiến dân chủ vẫn tiếp tục phản đối quyết định từ chính phủ. Trớ trêu thay, Bitcoin luôn được ngân hàng và chính phủ coi là biểu tượng của sự tự do nhưng giờ đây vì bất đồng quan điểm với họ, Gomez bị đe dọa công khai.
Vị tổng thống chuyên quyền
Thông báo chấp nhận Bitcoin làm tiền tệ chính thức được đưa ra trong bối cảnh tổng thống Bukele đang siết chặt quyền lực của mình vào tháng 6. Kế hoạch trở thành trung tâm quyền lực xảy ra trước đó một năm, sau khi thua trong cuộc bỏ phiếu lập pháp, ông ta bước vào Quốc hội lập pháp của đất nước với sự hỗ trợ từ cảnh sát vũ trang và binh lính. Ông từng bước củng cố quyền lực, cuối cùng ngồi vào chiếc ghế chủ tịch cơ quan lập pháp.
Sự chuyển hướng độc đoán của El Salvador ngay lập tức nhận cảnh báo từ Mỹ. Xứ cờ hoa đã trừng phạt quân đồng minh của Bukele vì tội tham nhũng và tuyên bố chuyển viện trợ cho các nhóm xã hội dân sự. Bất chấp chỉ trích từ bên ngoài, đa số người dân quốc gia này vẫn tin tưởng đường lối chính trị của vị tổng thống đương nhiệm (tỷ lệ chấp thuận trên 80%). Thậm chí Bukele còn cập nhật tiểu sử trên Twitter của mình là “Nhà ******* tuyệt vời nhất thế giới”.
“Sự sùng bái nhân cách của một bộ phận dân chúng rất đáng lo ngại, nó gợi nhắc lại chủ nghĩa ******* của người Mỹ Latinh trong quá khứ”, Eduardo Gamarra, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Quốc tế Florida, cho biết.
Người dân nghĩ gì?
Bukele giới thiệu Bitcoin như là chiếc phao cứu sinh cho người dân Salvador, là giải pháp cho những người nhận giao dịch ngoại tệ, dòng chảy đại diện cho ¼ kinh tế trong nước. Ông tự tin tuyên bố, giá trị Bitcoin sẽ còn tăng cao, giúp mang lại sự cường thịnh cho đất nước.Bất chấp sự nổi tiếng của vị tổng thống được yêu mến, người dân El Salvador lần đầu tiên tỏ ra nghi ngại liệu chính sách này có thật sự mang lại lợi ích cho họ. Một cuộc thăm dò vào tháng 9 cho thấy hơn 2/3 người dân Salvador không tán thành “Luật Bitcoin”, đồng thời các cuộc biểu tình phản đối đạo luật trên đã thu hút nhiều người tham gia.
Những nhà hoạt động như Gomez khẳng định chính phủ đã di chuyển quá nhanh, vì vậy đối tượng mà Bukele tuyên bố được giúp đỡ nhiều nhất lại trở thành người bị ảnh hưởng rõ ràng nhất. Hầu hết người dân đều lo lắng về sự biến động của Bitcoin, và cách sử dụng chúng.
Động cơ thực sự
Sự cường điệu và quy mô của Bitcoin chỉ mới bắt đầu nở rộ trong thời gian gần đây, phần lớn nhờ tweet của Bukele. Mục đích là tăng cường lôi kéo các nhà đầu tư nước ngoài thông qua những lợi thế như trái phiếu Bitcoin trị giá 1 tỷ đô la, khu kinh tế với các quy định lỏng lẻo, giảm thuế cũng như định cư vô thời hạn cho nhà đầu tư tỷ đô. Theo nhóm người liên quan, phần lớn chính sách trên được đề xuất bởi ban cố vấn người nước ngoài của tổng thống.“Tôi nghĩ ông ấy đang đặt cược vào một thứ gì đó lớn hơn. El Salvador có nợ công đáng kinh ngạc và phải nhờ đến gói cứu trợ 1,3 tỷ USD từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) để trang trải. Nếu không thể xoay sở, hậu quả sẽ phá hủy danh tiếng cũng như các dự án tương lai của Bukele”.
Những người ủng hộ Bitcoin - một bộ phận nhỏ là cố vấn cho kế hoạch Bitcoin của Bukele - bị bỏ rơi trong một tình huống khó xử. Ra đời sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, người ủng hộ luôn coi Bitcoin là biểu tượng của tự do, là công nghệ gia tăng quyền tự chủ cho mọi người. Tuy nhiên, họ lại đang đi ngược với lý tưởng của bản thân khi hỗ trợ một chế độ ngày càng chuyên quyền, có thể trở thành bản mẫu cho vài nước khác đi theo.
Vitalik Buterin, người đồng sáng lập tiền điện tử Ethereum, gọi hành động của Bukele là vừa “liều lĩnh” vừa “trái với lý tưởng tự do”. Ông cũng lưu ý rủi ro về hack và lừa đảo đối với những người dân không được chính phủ cung cấp kiến thức về tiền mã hóa.
Đối với một số người Salvador, thói đạo đức giả rất dễ nhận ra. “Bitcoin nên là biểu tượng của tự do, tách biệt khỏi nhà nước và chính phủ. Nhưng Bukele biến nó thành biểu tượng của sự áp bức”, Napoléon Cornejo, một kỹ sư máy tính người Salvador, nói.
(còn tiếp)
Nguồn: Wired
