Mang thai ngoài tử cung là một dạng biến chứng thai kỳ, xảy ra khi trứng đã thụ tinh làm tổ bên ngoài tử cung. Biến chứng này xuất hiện ở khoảng 2% các trường hợp mang thai.
Thông thường, trứng và tinh trùng gặp nhau và kết hợp bên trong ống dẫn trứng. Trứng đã thụ tinh sẽ đi qua ống và vào tử cung, làm tổ trong niêm mạc tử cung sau đó phát triển thành bào thai. Nhưng đôi khi, trứng đã thụ tinh không đến được tử cung mà làm tổ ngay trong ống dẫn trứng, buồng trứng, cổ tử cung hoặc ổ bụng. Trứng đã thụ tinh đôi khi còn bám vào các vết sẹo do sinh mổ trước đó hoặc các cuộc phẫu thuật khác. Tuy nhiên, hơn 90% trường hợp thai ngoài tử cung là nằm ở ống dẫn trứng.
Hình minh họa mang thai ngoài tử cung, phôi thai hình thành và phát triển trong ống dẫn trứng
Khi mang thai ngoài tử cung, việc mang thai đủ tháng gần như là không thể vì trứng đã thụ tinh sẽ không tồn tại lâu ở các vị trí bên ngoài tử cung. Nguyên nhân là do các vị trí này trong cơ thể không thể bảo vệ hoặc nuôi dưỡng phôi thai.
Đối với những người từng bị mắc phải mang thai ngoài tử cung, khả năng tái diễn tình trạng này là rất cao. Nguy cơ cũng cao hơn ở những người bị nhiễm trùng vùng chậu trước đó hoặc đã từng phẫu thuật tử cung. Thụ tinh trong ống nghiệm cũng làm tăng nguy cơ diễn ra tình trạng này. Tuy nhiên, một nửa số ca mang thai ngoài tử cung cũng xảy ra ở những người không có yếu tố nguy cơ nào.
Mang thai ngoài tử cung rất nguy hiểm. Phôi thai được cấy chỉ tiếp tục phát triển trong ống tử cung hẹp. Đến khoảng tuần thứ 3 sau khi làm tổ, phôi thai đã đủ lớn để tạo áp lực lên ống dẫn trứng.
Khi áp lực tăng lên, bệnh nhân thường có các triệu chứng như đau bụng dưới một bên, chảy máu âm đạo và ngất xỉu. Khi áp lực từ phôi thai đang phát triển làm vỡ ống dẫn trứng, bệnh nhân sẽ cảm thấy đau như dao đâm hoặc rách ở một bên bụng gần bẹn, kèm theo tụt huyết áp và các triệu chứng sốc khác. Vết vỡ gây xuất huyết có thể dẫn đến tử vong nếu không được điều trị bằng phẫu thuật. Thai ngoài tử cung là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở các bà mẹ trong 3 tháng đầu thai kỳ.
Việc điều trị phụ thuộc vào tiền sử sức khỏe của bệnh nhân và đánh giá y tế về tình trạng của họ. Ở những người khỏe mạnh, ít có nguy cơ vỡ ống dẫn trứng có thể được tiêm methotrexate để ngăn chặn tình trạng nguy hiểm này.
Tiêm methotrexate giúp ngăn chặn tình trạng vỡ ống dẫn trứng trong mang thai ngoài tử cung
Được biết đến rộng rãi với công dụng điều trị ung thư và rối loạn tự miễn dịch, methotrexate có khả năng khiến các tế bào khó hình thành DNA hoặc nhân lên, khiến phôi thai ngừng phát triển và tiêu biến. Thông thường, một hoặc hai liều methotrexate là đủ để mang lại hiệu quả.
Nếu ống tử cung đã bị vỡ, bệnh nhân cần được mổ cấp cứu. Thông qua một vết rạch nhỏ, bác sĩ phẫu thuật sẽ lấy phôi ra khỏi vòi tử cung, đôi khi là bao gồm toàn bộ hoặc một phần của ống dẫn trứng.
Điều trị tình trạng này sẽ chấm dứt thai kỳ, đó là lý do một số người kết hợp điều trị thai ngoài tử cung với phá thai tự chọn. Nhưng dù có can thiệp hay không, thai ngoài tử cung sẽ không thể sống sót sau vài tháng đầu tiên. Cũng không thể cứu thai ngoài tử cung bằng cách di chuyển phôi vào tử cung do việc lấy phôi ra khỏi vị trí cấy sẽ gây ra những tổn thương không thể khắc phục đối với phôi thai.
