VNR Content
Pearl
Trong một thời gian dài trước đây, những lo ngại của con người về AI vẫn nằm trong phạm vi có thể kiểm soát được.
Nhưng giờ đây, mọi chuyện đã khác. Nhiều ứng dụng AI tạo nội dung - AIGC, trong đó có AI Migrant Team tự động tạo văn bản, hình ảnh, video và mã, đã lần lượt xuất hiện. Các copywriter, họa sĩ minh họa, nhà sản xuất video và thậm chí cả lập trình viên đang nơm nớp lo sợ bị "AI thay thế".
Có phải sự sáng tạo mà con người tự hào cũng đã giảm?
Với sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ như mô hình khuếch tán tổng quát và mô hình đào tạo trước đa phương thức, hiệu ứng tạo đồ họa và văn bản đã đạt được những tiến bộ đáng kể. AI có thể tạo nội dung dữ liệu theo các phương thức khác nhau một cách nhanh chóng và linh hoạt, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho AIGC vào năm 2022 bùng nổ. Theo Gartner, AIGC sẽ chiếm 10% tổng số dữ liệu được tạo ra trên toàn cầu vào năm 2025.
Nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu ở Thung lũng Silicon đã nhắm đến các công ty khởi nghiệp AIGC, đặc biệt là trong lĩnh vực nghệ thuật AI sáng tạo. Năm nay, 2 kỳ lân đã nhận được hơn 100 triệu đô la Mỹ tài trợ, với định giá vượt quá 1 tỷ đô la Mỹ. Sự nhiệt tình dành cho việc vẽ tranh AI vẫn chưa tan biến và ChatGPT của OpenAI đã tạo ra một làn sóng mới về câu hỏi và câu trả lời về AI.
Tuy nhiên, vào tháng 11/2022, công ty hỗ trợ lập trình AI GitHub Copilot đã bị đưa ra tòa bởi một vụ kiện tập thể, và tính hợp pháp của AIGC cũng được đẩy lên hàng đầu. Các nguyên đơn trong vụ kiện cáo buộc rằng Microsoft, GitHub và OpenAI đã vi phạm bản quyền của họ và Copilot đã sao chép mã nguồn mở mà không cung cấp thông tin nguồn trích dẫn. Mặc dù, vụ việc vẫn còn ở giai đoạn đầu và triển vọng chưa rõ ràng, nhưng chắc chắn rằng, phát súng đầu tiên trong cuộc chiến bản quyền AI đã được khai hỏa và bất kỳ chi tiết nào trong vụ kiện đều có thể quyết định hướng phát triển của AIGC trong tương lai.
Vụ kiện này phản ánh mối quan tâm của nhiều nhà thiết kế, lập trình viên và những người sáng tạo nội dung khác, đồng thời, nó cũng khiến chúng ta tỉnh táo nhận ra rằng, việc không thể xác nhận quyền và tranh chấp bản quyền sẽ kìm hãm sự phát triển trong tương lai của AIGC.
Điều thực sự tạo ra vấn đề là cách các mô hình thuật toán của AIGC được đào tạo. Chúng hoạt động bằng cách nhận dạng và học các mẫu trong dữ liệu. Dữ liệu đào tạo mà các chương trình này sử dụng để tạo mã, văn bản, âm nhạc và nghệ thuật là do chính con người tạo ra, chủ yếu được thu thập từ web, một số trong đó có bản quyền.
Trong tranh chấp bản quyền tác phẩm AI, thực sự có một số câu hỏi chính cần được trả lời:
Hiện tại, hầu hết các mô hình AIGC đều được đào tạo dựa trên một lượng lớn nội dung lấy từ Internet, lý do khiến các nhà nghiên cứu AI, start-up và các ông lớn công nghệ dám buông tay là việc sử dụng những nội dung này (ít nhất là ở Mỹ) tuân theo nguyên tắc sử dụng hợp lý.
Tuy nhiên, Daniel Gervais, giáo sư nghiên cứu về luật sở hữu trí tuệ của Mỹ, chỉ ra rằng, có hai yếu tố cần được xem xét để xác định liệu nội dung đó có phải là "sử dụng hợp pháp" hay không, đó là "mục đích hoặc bản chất của việc sử dụng là gì, và tác động đến thị trường là gì?" Đó là: liệu nó có được sử dụng một cách "biến đổi" hay không, và "nó có cạnh tranh với người sáng tạo ban đầu và đe dọa sinh kế của mình không?", và AIGC rõ ràng đã chạm vào ranh giới cảnh báo. Vì vậy, đào tạo một mô hình là "hợp pháp" ở một mức độ nào đó, nhưng việc áp dụng mô hình đó có thể vi phạm. Nó giống như in tiền giả để làm phim, nhưng tiền giả thực sự được dùng để mua đồ.
Có vô số tình huống khác khi đánh giá "việc sử dụng hợp pháp". Trong đó, đầu vào, mục tiêu và đầu ra có xu hướng đánh đổi cụ thể, do đó, quyết định pháp lý cuối cùng về "tính hợp pháp" vẫn bị ảnh hưởng bởi nhiều chi tiết khác nhau.
Hiện tại, ngoại trừ Vương quốc Anh, Ireland, Singapore và các quốc gia khác công nhận chương trình máy tính là tác giả, luật bản quyền của nhiều quốc gia bảo vệ quyền và lợi ích của thể nhân. Trong khi đó, có những quốc gia quy định bản quyền thuộc về những thành tựu trí tuệ trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học, là bản gốc và có thể được sao chép dưới dạng hữu hình. AI không có tư cách độc lập và không có tư cách chủ thể là "tác giả" trong luật bản quyền. Các nhà thiết kế, nhà phát triển và người dùng đằng sau AI phải là chủ sở hữu bản quyền của AIGC. Tuy nhiên, bản chất pháp lý của các tác phẩm AI hiện chưa rõ ràng và liệu chúng có phải là tác phẩm có bản quyền hay không vẫn còn gây tranh cãi. Hiện tại, người ta thường tin rằng các nhà thiết kế phần mềm AI đã được bồi thường từ bản quyền phần mềm và bản quyền của các tác phẩm AI chủ yếu được phân phối giữa chủ sở hữu phần mềm và người dùng.
Ở Hoa Kỳ, có một lượng lớn đầu tư vào việc sử dụng nội dung AIGC, có thể được coi là thuộc về chính người sáng tạo thứ hai, nhưng hiện tại, việc ghi công cụ thể cần được đánh giá từng người một theo tình hình thực tế và lượng đầu tư lớn chưa rõ ràng.
Và khi nói đến việc cấp bản quyền cho các tác phẩm được tạo ra với sự trợ giúp của trí tuệ nhân tạo, các tiêu chuẩn định nghĩa đầu vào sẽ là một vấn đề đang diễn ra. Giorgio Franceschelli, một nhà khoa học máy tính đã viết về vấn đề bản quyền trong trí tuệ nhân tạo, cho biết việc đo lường đầu vào của con người là "đặc biệt đúng" đối với việc xét xử các vụ án. Vì vậy, nếu bạn thử nghiệm các tín hiệu khác nhau và tạo một vài hình ảnh, tinh chỉnh chúng và tiếp tục thực hiện kỹ thuật sáng tạo hơn, một khoản đầu tư trí tuệ khá cao, thì rất có thể bạn sẽ được đăng ký bản quyền.
Cấp cho người dùng bản quyền ban đầu một cách có điều kiện có thể thúc đẩy việc sử dụng phần mềm AIGC và phổ biến các tác phẩm, đồng thời khuyến khích sự thể hiện và sáng tạo cởi mở hơn.
Nhưng giờ đây, mọi chuyện đã khác. Nhiều ứng dụng AI tạo nội dung - AIGC, trong đó có AI Migrant Team tự động tạo văn bản, hình ảnh, video và mã, đã lần lượt xuất hiện. Các copywriter, họa sĩ minh họa, nhà sản xuất video và thậm chí cả lập trình viên đang nơm nớp lo sợ bị "AI thay thế".
Vấn đề bản quyền là thanh kiếm của Damocles treo trên AIGC
AIGC đề cập đến việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo, để tạo nội dung, đây được coi là phương pháp tạo nội dung mới sau PGC và UGC.Với sự phát triển nhanh chóng của các công nghệ như mô hình khuếch tán tổng quát và mô hình đào tạo trước đa phương thức, hiệu ứng tạo đồ họa và văn bản đã đạt được những tiến bộ đáng kể. AI có thể tạo nội dung dữ liệu theo các phương thức khác nhau một cách nhanh chóng và linh hoạt, điều này tạo điều kiện thuận lợi cho AIGC vào năm 2022 bùng nổ. Theo Gartner, AIGC sẽ chiếm 10% tổng số dữ liệu được tạo ra trên toàn cầu vào năm 2025.
Nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu ở Thung lũng Silicon đã nhắm đến các công ty khởi nghiệp AIGC, đặc biệt là trong lĩnh vực nghệ thuật AI sáng tạo. Năm nay, 2 kỳ lân đã nhận được hơn 100 triệu đô la Mỹ tài trợ, với định giá vượt quá 1 tỷ đô la Mỹ. Sự nhiệt tình dành cho việc vẽ tranh AI vẫn chưa tan biến và ChatGPT của OpenAI đã tạo ra một làn sóng mới về câu hỏi và câu trả lời về AI.
Tuy nhiên, vào tháng 11/2022, công ty hỗ trợ lập trình AI GitHub Copilot đã bị đưa ra tòa bởi một vụ kiện tập thể, và tính hợp pháp của AIGC cũng được đẩy lên hàng đầu. Các nguyên đơn trong vụ kiện cáo buộc rằng Microsoft, GitHub và OpenAI đã vi phạm bản quyền của họ và Copilot đã sao chép mã nguồn mở mà không cung cấp thông tin nguồn trích dẫn. Mặc dù, vụ việc vẫn còn ở giai đoạn đầu và triển vọng chưa rõ ràng, nhưng chắc chắn rằng, phát súng đầu tiên trong cuộc chiến bản quyền AI đã được khai hỏa và bất kỳ chi tiết nào trong vụ kiện đều có thể quyết định hướng phát triển của AIGC trong tương lai.
Vụ kiện này phản ánh mối quan tâm của nhiều nhà thiết kế, lập trình viên và những người sáng tạo nội dung khác, đồng thời, nó cũng khiến chúng ta tỉnh táo nhận ra rằng, việc không thể xác nhận quyền và tranh chấp bản quyền sẽ kìm hãm sự phát triển trong tương lai của AIGC.
Nghệ thuật không phải là cắt dán
Nhiều nghệ sĩ lên án mạnh mẽ các công ty nghệ thuật AI do Stable Diffusion và Midjourney làm đại diện, cho rằng AI được nuôi bằng vật liệu khổng lồ không có khả năng tạo ra nghệ thuật. Thay vào đó, họ sử dụng máy học để học các khái niệm, chẳng hạn như mắt người là gì - và tạo ra các tác phẩm từ sự hiểu biết của chính nó.Điều thực sự tạo ra vấn đề là cách các mô hình thuật toán của AIGC được đào tạo. Chúng hoạt động bằng cách nhận dạng và học các mẫu trong dữ liệu. Dữ liệu đào tạo mà các chương trình này sử dụng để tạo mã, văn bản, âm nhạc và nghệ thuật là do chính con người tạo ra, chủ yếu được thu thập từ web, một số trong đó có bản quyền.
Trong tranh chấp bản quyền tác phẩm AI, thực sự có một số câu hỏi chính cần được trả lời:
1. Các tác phẩm do AI tạo ra có hợp pháp không?
Đào tạo một mô hình là "hợp pháp" ở một mức độ nào đó, nhưng việc áp dụng mô hình đó có thể vi phạm.Hiện tại, hầu hết các mô hình AIGC đều được đào tạo dựa trên một lượng lớn nội dung lấy từ Internet, lý do khiến các nhà nghiên cứu AI, start-up và các ông lớn công nghệ dám buông tay là việc sử dụng những nội dung này (ít nhất là ở Mỹ) tuân theo nguyên tắc sử dụng hợp lý.
Tuy nhiên, Daniel Gervais, giáo sư nghiên cứu về luật sở hữu trí tuệ của Mỹ, chỉ ra rằng, có hai yếu tố cần được xem xét để xác định liệu nội dung đó có phải là "sử dụng hợp pháp" hay không, đó là "mục đích hoặc bản chất của việc sử dụng là gì, và tác động đến thị trường là gì?" Đó là: liệu nó có được sử dụng một cách "biến đổi" hay không, và "nó có cạnh tranh với người sáng tạo ban đầu và đe dọa sinh kế của mình không?", và AIGC rõ ràng đã chạm vào ranh giới cảnh báo. Vì vậy, đào tạo một mô hình là "hợp pháp" ở một mức độ nào đó, nhưng việc áp dụng mô hình đó có thể vi phạm. Nó giống như in tiền giả để làm phim, nhưng tiền giả thực sự được dùng để mua đồ.
Có vô số tình huống khác khi đánh giá "việc sử dụng hợp pháp". Trong đó, đầu vào, mục tiêu và đầu ra có xu hướng đánh đổi cụ thể, do đó, quyết định pháp lý cuối cùng về "tính hợp pháp" vẫn bị ảnh hưởng bởi nhiều chi tiết khác nhau.
2. Ai nên sở hữu bản quyền tác phẩm do AI tạo ra?
Hệ thống bằng sáng chế giả định rằng chủ thể của quyền và lợi ích là con người và nội dung do máy tạo ram cần phải có luật sở hữu trí tuệ và quy ước quốc tế của riêng mình.Hiện tại, ngoại trừ Vương quốc Anh, Ireland, Singapore và các quốc gia khác công nhận chương trình máy tính là tác giả, luật bản quyền của nhiều quốc gia bảo vệ quyền và lợi ích của thể nhân. Trong khi đó, có những quốc gia quy định bản quyền thuộc về những thành tựu trí tuệ trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học, là bản gốc và có thể được sao chép dưới dạng hữu hình. AI không có tư cách độc lập và không có tư cách chủ thể là "tác giả" trong luật bản quyền. Các nhà thiết kế, nhà phát triển và người dùng đằng sau AI phải là chủ sở hữu bản quyền của AIGC. Tuy nhiên, bản chất pháp lý của các tác phẩm AI hiện chưa rõ ràng và liệu chúng có phải là tác phẩm có bản quyền hay không vẫn còn gây tranh cãi. Hiện tại, người ta thường tin rằng các nhà thiết kế phần mềm AI đã được bồi thường từ bản quyền phần mềm và bản quyền của các tác phẩm AI chủ yếu được phân phối giữa chủ sở hữu phần mềm và người dùng.
Ở Hoa Kỳ, có một lượng lớn đầu tư vào việc sử dụng nội dung AIGC, có thể được coi là thuộc về chính người sáng tạo thứ hai, nhưng hiện tại, việc ghi công cụ thể cần được đánh giá từng người một theo tình hình thực tế và lượng đầu tư lớn chưa rõ ràng.
Và khi nói đến việc cấp bản quyền cho các tác phẩm được tạo ra với sự trợ giúp của trí tuệ nhân tạo, các tiêu chuẩn định nghĩa đầu vào sẽ là một vấn đề đang diễn ra. Giorgio Franceschelli, một nhà khoa học máy tính đã viết về vấn đề bản quyền trong trí tuệ nhân tạo, cho biết việc đo lường đầu vào của con người là "đặc biệt đúng" đối với việc xét xử các vụ án. Vì vậy, nếu bạn thử nghiệm các tín hiệu khác nhau và tạo một vài hình ảnh, tinh chỉnh chúng và tiếp tục thực hiện kỹ thuật sáng tạo hơn, một khoản đầu tư trí tuệ khá cao, thì rất có thể bạn sẽ được đăng ký bản quyền.
Cấp cho người dùng bản quyền ban đầu một cách có điều kiện có thể thúc đẩy việc sử dụng phần mềm AIGC và phổ biến các tác phẩm, đồng thời khuyến khích sự thể hiện và sáng tạo cởi mở hơn.
