Homelander The Seven
I will laser every f****** one of you!
Một nghiên cứu năm 2014 cho thấy gần 3/4 văn phòng tại Mỹ được thiết kế theo kiểu “văn phòng mở”, tức là không có hoặc có rất ít vách ngăn giữa các khu vực làm việc. Trong môi trường này, mọi hoạt động của nhân viên, từ lướt X (trước đây là Twitter) đến những cuộc gọi riêng tư, đều dễ dàng bị người khác nhìn thấy và biết đến. Mặc dù có rất nhiều bằng chứng cho thấy thiết kế văn phòng mở gây hại cho sức khỏe tinh thần của nhân viên, làm tăng căng thẳng, giảm sự hài lòng trong công việc và làm giảm đáng kể sự tương tác xã hội (giảm tới 70%), mô hình này vẫn phổ biến rộng rãi.
Thiết kế văn phòng mở, ban đầu được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tinh thần hợp tác, lại đi ngược lại với thực tế. Không gian làm việc giống như nhà tù Panopticon – nơi người quản lý có thể quan sát tất cả nhân viên nhưng nhân viên không thể nhìn thấy người quản lý – tạo ra cảm giác bị giám sát thường trực, gây bất an và tiêu cực.
Sự phát triển của công nghệ số càng làm trầm trọng thêm vấn đề. Các công ty hiện có khả năng giám sát nhân viên ở mức độ chưa từng có. Ngày càng nhiều công nghệ giám sát được ứng dụng trong văn phòng: micro cài áo luôn bật, thẻ nhân viên có chip, cảm biến ghế ngồi để theo dõi sự có mặt của nhân viên, phần mềm giám sát thao tác bàn phím, chụp ảnh màn hình máy tính định kỳ… Thậm chí, có công nghệ chụp ảnh màn hình để đảm bảo nhân viên không lơ là công việc, ví dụ như xem công thức nấu ăn thay vì làm việc.
Ở các quốc gia *******, hệ thống giám sát này càng trở nên đáng sợ hơn. Trung Quốc, với hệ thống tín dụng xã hội, là một ví dụ điển hình. Hệ thống này theo dõi mọi hành vi của công dân và trừng phạt những hành vi "không phù hợp". Hàng chục triệu người đã bị đưa vào danh sách đen, bị hạn chế mua vé máy bay, vé tàu… Việc vi phạm luật giao thông có thể dẫn đến việc hình ảnh bị phơi bày công khai trên các bảng tin điện tử. Những người vi phạm quy định của Đảng Cộng sản thậm chí có thể bị cấm sử dụng mạng xã hội.
Vấn đề nằm ở chỗ, hệ thống giám sát hiện nay đang nhắm sai mục tiêu. Chúng ta đang giám sát những người không gây ra thiệt hại lớn, trong khi những người có quyền lực, những người gây ra những thiệt hại kinh tế và xã hội khổng lồ, lại không bị giám sát chặt chẽ.
Các vụ bê bối tài chính như Enron hay Bernard Madoff không phải do nhân viên cấp thấp ăn cắp đồ dùng văn phòng hay xem video mèo trên YouTube gây ra, mà do chính những người đứng đầu thực hiện các hành vi sai trái. Tội phạm cổ cồn trắng gây ra thiệt hại hàng trăm tỷ đô la mỗi năm tại Mỹ, gấp nhiều lần so với tội phạm tài sản thông thường. Thậm chí, những hành vi vi phạm pháp luật của doanh nghiệp liên quan đến hóa chất độc hại, sản phẩm lỗi, chất thải độc hại đã khiến hàng trăm ngàn người Mỹ tử vong mỗi năm.
Vậy mà, những người có quyền lực nhất, những người ngồi trong những văn phòng sang trọng, kín đáo, lại thường không bị giám sát chặt chẽ. Họ không bị nghe trộm, không bị theo dõi vị trí, và không bị giám sát hiệu quả công việc.
Thay vì giám sát nhân viên trong văn phòng mở, chúng ta cần tập trung giám sát những người nắm quyền lực. Nếu những người có quyền lực luôn lo sợ bị phát hiện những hành vi tham nhũng và sai trái của mình, xã hội sẽ trở nên tốt đẹp hơn rất nhiều. Chúng ta cần quan tâm đến những người nắm quyền, chứ không phải những người bị họ quản lý. Sự giám sát nghiêm ngặt đối với những người nắm quyền là điều cần thiết để xây dựng một xã hội công bằng và minh bạch.
Thiết kế văn phòng mở, ban đầu được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tinh thần hợp tác, lại đi ngược lại với thực tế. Không gian làm việc giống như nhà tù Panopticon – nơi người quản lý có thể quan sát tất cả nhân viên nhưng nhân viên không thể nhìn thấy người quản lý – tạo ra cảm giác bị giám sát thường trực, gây bất an và tiêu cực.
Sự phát triển của công nghệ số càng làm trầm trọng thêm vấn đề. Các công ty hiện có khả năng giám sát nhân viên ở mức độ chưa từng có. Ngày càng nhiều công nghệ giám sát được ứng dụng trong văn phòng: micro cài áo luôn bật, thẻ nhân viên có chip, cảm biến ghế ngồi để theo dõi sự có mặt của nhân viên, phần mềm giám sát thao tác bàn phím, chụp ảnh màn hình máy tính định kỳ… Thậm chí, có công nghệ chụp ảnh màn hình để đảm bảo nhân viên không lơ là công việc, ví dụ như xem công thức nấu ăn thay vì làm việc.
Ở các quốc gia *******, hệ thống giám sát này càng trở nên đáng sợ hơn. Trung Quốc, với hệ thống tín dụng xã hội, là một ví dụ điển hình. Hệ thống này theo dõi mọi hành vi của công dân và trừng phạt những hành vi "không phù hợp". Hàng chục triệu người đã bị đưa vào danh sách đen, bị hạn chế mua vé máy bay, vé tàu… Việc vi phạm luật giao thông có thể dẫn đến việc hình ảnh bị phơi bày công khai trên các bảng tin điện tử. Những người vi phạm quy định của Đảng Cộng sản thậm chí có thể bị cấm sử dụng mạng xã hội.
Vấn đề nằm ở chỗ, hệ thống giám sát hiện nay đang nhắm sai mục tiêu. Chúng ta đang giám sát những người không gây ra thiệt hại lớn, trong khi những người có quyền lực, những người gây ra những thiệt hại kinh tế và xã hội khổng lồ, lại không bị giám sát chặt chẽ.
Các vụ bê bối tài chính như Enron hay Bernard Madoff không phải do nhân viên cấp thấp ăn cắp đồ dùng văn phòng hay xem video mèo trên YouTube gây ra, mà do chính những người đứng đầu thực hiện các hành vi sai trái. Tội phạm cổ cồn trắng gây ra thiệt hại hàng trăm tỷ đô la mỗi năm tại Mỹ, gấp nhiều lần so với tội phạm tài sản thông thường. Thậm chí, những hành vi vi phạm pháp luật của doanh nghiệp liên quan đến hóa chất độc hại, sản phẩm lỗi, chất thải độc hại đã khiến hàng trăm ngàn người Mỹ tử vong mỗi năm.
Vậy mà, những người có quyền lực nhất, những người ngồi trong những văn phòng sang trọng, kín đáo, lại thường không bị giám sát chặt chẽ. Họ không bị nghe trộm, không bị theo dõi vị trí, và không bị giám sát hiệu quả công việc.
Thay vì giám sát nhân viên trong văn phòng mở, chúng ta cần tập trung giám sát những người nắm quyền lực. Nếu những người có quyền lực luôn lo sợ bị phát hiện những hành vi tham nhũng và sai trái của mình, xã hội sẽ trở nên tốt đẹp hơn rất nhiều. Chúng ta cần quan tâm đến những người nắm quyền, chứ không phải những người bị họ quản lý. Sự giám sát nghiêm ngặt đối với những người nắm quyền là điều cần thiết để xây dựng một xã hội công bằng và minh bạch.
