Trung Đào
Writer
Một trong những ngành nghề từng được xem là “bất khả xâm phạm” trước làn sóng tự động hóa – dịch thuật – đang bước vào giai đoạn thay đổi sâu sắc dưới tác động của trí tuệ nhân tạo (AI).
Việc Trường Nghiên cứu Quốc tế Münder ở Monterey, được mệnh danh là “Harvard của ngành dịch thuật”, tuyên bố đóng cửa đã trở thành biểu tượng cho sự chuyển dịch cơ cấu nghề nghiệp toàn cầu. Song song đó, công cụ “Phiên dịch đồng thời AI” của NetEase Youdao đã vượt 20 triệu người dùng, minh chứng cho tốc độ thương mại hóa nhanh chóng của dịch thuật tự động.
Các công cụ AI hiện có thể dịch hàng chục ngôn ngữ theo thời gian thực, nhận diện và điều chỉnh ngữ cảnh, cho ra bản dịch trôi chảy và chính xác hơn bao giờ hết. Sự kết hợp giữa các tập đoàn Internet lớn, các công ty AI và khởi nghiệp công nghệ đang định hình lại bản đồ cạnh tranh trong ngành ngôn ngữ toàn cầu.
“Công nghệ AI đã đạt đến trình độ có thể thay thế phần lớn hoạt động phiên dịch đồng thời. Học ngoại ngữ có thể trở thành một sở thích, không còn là kỹ năng thiết yếu,” một chuyên gia nhận định tại Bắc Kinh.
Theo “Báo cáo Trí tuệ Nhân tạo và Dịch thuật”, năng suất dịch thuật AI đã tăng gần 900%, trong khi chi phí giảm 90%. Hơn 97% công ty dịch thuật ở Trung Quốc đã ứng dụng công nghệ này, với hơn một phần tư dự án hoàn toàn dựa trên dịch máy.
Sự thay đổi này đang ảnh hưởng trực tiếp đến giáo dục. Đại học Ngôn ngữ và Văn hóa Bắc Kinh đã ngừng tuyển sinh bảy chuyên ngành biên dịch, và các trường khác như Đại học Đông Nam hay Đại học Hà Bắc cũng có kế hoạch tương tự cho năm 2026.
Thị trường phiên dịch đồng thời từ xa tại Trung Quốc được dự báo đạt 2,37 tỷ nhân dân tệ trong năm nay, tăng gần 30%. So với chi phí vài nghìn nhân dân tệ mỗi ngày cho một phiên dịch viên con người, AI có thể cung cấp dịch vụ với giá chỉ vài xu, khiến thị trường dịch thuật truyền thống đứng trước thách thức sinh tồn.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia khẳng định AI chưa thể thay thế hoàn toàn con người. Tại “Hội thảo Quốc tế về Giáo dục và Thực hành Phiên dịch được AI hỗ trợ” ở Bắc Kinh, giới học thuật nhấn mạnh vai trò chủ đạo của biên dịch viên trong việc hiểu bối cảnh, văn hóa và cảm xúc ngôn ngữ – những yếu tố AI vẫn chưa thể nắm bắt trọn vẹn.
“AI là công cụ, không phải đối thủ,” một nhà nghiên cứu ngôn ngữ nhận định. “Các biên dịch viên nên tập trung vào những lĩnh vực đòi hỏi sáng tạo và hiểu biết chuyên sâu, như pháp luật, y học, hoặc quảng cáo, nơi con người vẫn giữ ưu thế.”
Trong khi các gã khổng lồ công nghệ như NetEase, Baidu hay iFlytek cạnh tranh giành thị phần bằng tốc độ và giá rẻ, các startup nhỏ lại chọn hướng chuyên biệt, phát triển công cụ dịch theo ngành nghề hoặc cá nhân hóa cho người dùng.
Ngành dịch thuật AI vẫn đang ở giai đoạn sơ khai, mang đến cả cơ hội và rủi ro. Vấn đề còn lại, theo giới phân tích, là liệu mô hình giá siêu thấp hiện nay có bền vững trong dài hạn hay không.
Dù vậy, một điều đã rõ: AI đang viết lại ngôn ngữ của ngành dịch thuật - không phải bằng cách xóa bỏ con người, mà bằng cách buộc họ thích ứng để tồn tại.
Việc Trường Nghiên cứu Quốc tế Münder ở Monterey, được mệnh danh là “Harvard của ngành dịch thuật”, tuyên bố đóng cửa đã trở thành biểu tượng cho sự chuyển dịch cơ cấu nghề nghiệp toàn cầu. Song song đó, công cụ “Phiên dịch đồng thời AI” của NetEase Youdao đã vượt 20 triệu người dùng, minh chứng cho tốc độ thương mại hóa nhanh chóng của dịch thuật tự động.
Các công cụ AI hiện có thể dịch hàng chục ngôn ngữ theo thời gian thực, nhận diện và điều chỉnh ngữ cảnh, cho ra bản dịch trôi chảy và chính xác hơn bao giờ hết. Sự kết hợp giữa các tập đoàn Internet lớn, các công ty AI và khởi nghiệp công nghệ đang định hình lại bản đồ cạnh tranh trong ngành ngôn ngữ toàn cầu.
“Công nghệ AI đã đạt đến trình độ có thể thay thế phần lớn hoạt động phiên dịch đồng thời. Học ngoại ngữ có thể trở thành một sở thích, không còn là kỹ năng thiết yếu,” một chuyên gia nhận định tại Bắc Kinh.
Theo “Báo cáo Trí tuệ Nhân tạo và Dịch thuật”, năng suất dịch thuật AI đã tăng gần 900%, trong khi chi phí giảm 90%. Hơn 97% công ty dịch thuật ở Trung Quốc đã ứng dụng công nghệ này, với hơn một phần tư dự án hoàn toàn dựa trên dịch máy.
Sự thay đổi này đang ảnh hưởng trực tiếp đến giáo dục. Đại học Ngôn ngữ và Văn hóa Bắc Kinh đã ngừng tuyển sinh bảy chuyên ngành biên dịch, và các trường khác như Đại học Đông Nam hay Đại học Hà Bắc cũng có kế hoạch tương tự cho năm 2026.
Thị trường phiên dịch đồng thời từ xa tại Trung Quốc được dự báo đạt 2,37 tỷ nhân dân tệ trong năm nay, tăng gần 30%. So với chi phí vài nghìn nhân dân tệ mỗi ngày cho một phiên dịch viên con người, AI có thể cung cấp dịch vụ với giá chỉ vài xu, khiến thị trường dịch thuật truyền thống đứng trước thách thức sinh tồn.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia khẳng định AI chưa thể thay thế hoàn toàn con người. Tại “Hội thảo Quốc tế về Giáo dục và Thực hành Phiên dịch được AI hỗ trợ” ở Bắc Kinh, giới học thuật nhấn mạnh vai trò chủ đạo của biên dịch viên trong việc hiểu bối cảnh, văn hóa và cảm xúc ngôn ngữ – những yếu tố AI vẫn chưa thể nắm bắt trọn vẹn.
“AI là công cụ, không phải đối thủ,” một nhà nghiên cứu ngôn ngữ nhận định. “Các biên dịch viên nên tập trung vào những lĩnh vực đòi hỏi sáng tạo và hiểu biết chuyên sâu, như pháp luật, y học, hoặc quảng cáo, nơi con người vẫn giữ ưu thế.”
Trong khi các gã khổng lồ công nghệ như NetEase, Baidu hay iFlytek cạnh tranh giành thị phần bằng tốc độ và giá rẻ, các startup nhỏ lại chọn hướng chuyên biệt, phát triển công cụ dịch theo ngành nghề hoặc cá nhân hóa cho người dùng.
Ngành dịch thuật AI vẫn đang ở giai đoạn sơ khai, mang đến cả cơ hội và rủi ro. Vấn đề còn lại, theo giới phân tích, là liệu mô hình giá siêu thấp hiện nay có bền vững trong dài hạn hay không.
Dù vậy, một điều đã rõ: AI đang viết lại ngôn ngữ của ngành dịch thuật - không phải bằng cách xóa bỏ con người, mà bằng cách buộc họ thích ứng để tồn tại.
