Ấn Độ đang từng bước xây dựng năng lực để phát triển trí tuệ nhân tạo như OpenAI với chi phí thấp, nhờ vào hạ tầng số công cộng, hợp tác với các tập đoàn lớn như Reliance và Tata, cùng sự hỗ trợ từ Mỹ. Tuy nhiên, nước này vẫn đối mặt với thách thức về đầu tư, công nghệ lõi và nguy cơ mất việc làm do AI. Nếu không đầu tư đủ nguồn lực, Ấn Độ có thể bị tụt lại phía sau.
Đầu năm nay, Trung Quốc đã khiến thị trường toàn cầu bất ngờ khi startup nội địa DeepSeek giới thiệu một mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) vừa rẻ vừa hiệu quả. Thành công này làm dấy lên một câu hỏi quan trọng: Ấn Độ, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng và dân số am hiểu công nghệ ngày càng cao, còn cách bao xa để cho ra đời một "OpenAI giá rẻ" của riêng mình?
Để làm rõ hơn về tiềm năng này, chúng tôi đã có buổi trò chuyện với Kunal Bahl – nhà sáng lập Snapdeal và đồng sáng lập quỹ đầu tư mạo hiểm Titan Capital. Ông cũng là một trong những giám khảo của chương trình Shark Tank Ấn Độ.
Bahl tin rằng, với những thành tựu nổi bật của Ấn Độ trong việc xây dựng và mở rộng hạ tầng số công cộng, một phiên bản "DeepSeek Ấn Độ" hoàn toàn có thể xuất hiện trong 4-5 năm tới – rất có thể thông qua các mô hình hợp tác công – tư.
Tham vọng chế tạo chip
Một trong những yếu tố then chốt để hiện thực hóa điều đó là năng lực sản xuất chip – lĩnh vực mà Ấn Độ đang quyết tâm đầu tư. Bộ trưởng Thương mại Piyush Goyal từng chia sẻ rằng, chỉ trong vòng hai năm nữa, Ấn Độ sẽ chế tạo được con chip đầu tiên.
Hiện tại, Reliance Industries đang xây dựng trung tâm dữ liệu được kỳ vọng là lớn nhất thế giới tại bang Gujarat. Đồng thời, các tập đoàn chip Mỹ như Micron, AMD và đặc biệt là Nvidia cũng đang tăng cường hợp tác với Ấn Độ. Trong chuyến thăm Mumbai năm 2024, CEO Nvidia Jensen Huang đã công bố việc hợp tác với Reliance để phát triển AI, và cho phép họ tiếp cận dòng chip Blackwell mới nhất.
Theo Bahl, đây là bước tiến quan trọng nhằm giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung chip từ nước ngoài, đặc biệt khi Mỹ đang siết chặt việc xuất khẩu chip hiệu suất cao sang các quốc gia, bao gồm cả Ấn Độ. Một quy định mới sẽ có hiệu lực vào mùa xuân năm nay – ban hành ngay trước khi Tổng thống Joe Biden rời nhiệm sở – có thể khiến Ấn Độ gặp khó khăn hơn trong việc tiếp cận GPU.
Cuộc đua xây dựng AI bản địa
Không chỉ dừng ở phần cứng, các tập đoàn lớn như Reliance, Tata, Infosys hay Adani Group cũng đang phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) phục vụ những ngành nghề cụ thể. Bahl gọi những doanh nghiệp này là “các công ty siêu quy mô của Ấn Độ” đang nhanh chóng khẳng định vị thế trong lĩnh vực AI.
Mối quan tâm của các công ty công nghệ phương Tây cũng đang dịch chuyển sang Ấn Độ, đặc biệt khi thị trường Trung Quốc ngày càng khép kín. Sam Altman – CEO OpenAI – đã đến Ấn Độ vào tháng 2, gặp gỡ Bộ trưởng CNTT Ashwini Vaishnaw để thảo luận về tiềm năng hợp tác phát triển "ngăn xếp AI hoàn chỉnh" từ chip đến ứng dụng.
Altman cho biết, Ấn Độ hiện là thị trường lớn thứ hai của OpenAI về số lượng người dùng. Chính phủ nước này cũng đã khởi động "Sứ mệnh AI của Ấn Độ" với ngân sách 103 tỷ rupee (khoảng 1,2 tỷ USD) trong vòng 5 năm để nâng cao năng lực AI quốc gia.
Dù vậy, Bahl thừa nhận mức đầu tư này vẫn còn khiêm tốn nếu so với Trung Quốc hay Mỹ. Còn theo Venugopal Garre – Trưởng bộ phận nghiên cứu tại Bernstein Ấn Độ – quốc gia này có thể đã bỏ lỡ cơ hội chiếm lĩnh vị thế AI khi không đầu tư bài bản vào công nghệ nội địa từ sớm.
Garre nhận định: "Trái ngược với Trung Quốc – nơi từng chủ trương chặn các nền tảng công nghệ phương Tây để phát triển sản phẩm bản địa – Ấn Độ lại chọn con đường mở cửa. Giờ đây, khi các công ty lớn như Google hay Microsoft do người gốc Ấn điều hành, nhu cầu phát triển đối thủ trong nước dường như không còn cấp thiết như trước."
Tuy nhiên, không phải lúc nào người đến trước cũng giành phần thắng. Neil Shah – đồng sáng lập Counterpoint Research – cho rằng lĩnh vực AI vẫn đang ở giai đoạn sơ khai, giống như cuộc đua công cụ tìm kiếm những năm 90, nơi Google dù đến sau vẫn thống trị cuộc chơi.
Những thách thức phía trước
Một rủi ro khác là việc AI có thể thay thế một phần việc làm trong ngành công nghệ, trong khi tỷ lệ thất nghiệp tại Ấn Độ vẫn còn cao. Theo Akhil Gupta – cựu giám đốc Blackstone India – nếu không thận trọng, AI có thể khiến thị trường lao động vốn đã yếu càng thêm mong manh.
Tuy nhiên, Ấn Độ vẫn đang sở hữu nhiều lợi thế: nền kinh tế năng động, dân số trẻ, lực lượng kỹ sư dồi dào. Điều quan trọng là quốc gia này cần đầu tư nghiêm túc về thời gian, vốn và nhân lực nếu không muốn bị bỏ lại phía sau trong làn sóng AI.
Gupta cho biết thêm: “Đúng là Ấn Độ khởi động chậm trong cuộc đua AI, nhưng tôi cảm nhận rõ rằng giới lãnh đạo công nghệ ở đây đã nhận ra thách thức – và cũng đang lấy cảm hứng từ thành công của Trung Quốc.” (CNBC)
