Homelander The Seven
I will laser every f****** one of you!
Tháng 1 năm nay, sự trỗi dậy của một startup AI Trung Quốc DeepSeek đã gây chấn động toàn cầu. Chỉ 2 năm 2 tháng sau khi OpenAI (được Microsoft hậu thuẫn) ra mắt ChatGPT (11/2022), làn sóng AI đã càn quét thế giới mà thành công của NVIDIA là minh chứng rõ ràng nhất. Trước đó, người ta luôn tin rằng AI là cuộc chơi của những ông lớn với nguồn lực khổng lồ, dẫn đến quan điểm "AI là cuộc chiến tiền bạc". Điều này càng được củng cố khi Mỹ cùng các Big Tech hùng mạnh đang thống trị lĩnh vực AI. Tổng thống Donald Trump thậm chí còn công bố dự án AI "Stargate" trị giá 500 tỷ USD.
Mô hình thành công của các Big Tech tại Thung lũng Silicon thường là: gọi vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, xây dựng sản phẩm, mở rộng kinh doanh toàn cầu, tạo ra lợi nhuận khổng lồ, tái đầu tư để xây dựng "hào kinh tế" vững chắc. Họ cũng sử dụng các chương trình thưởng cổ phiếu (như RSU) để thu hút và giữ chân nhân tài. Nhờ đó, nhân viên có động lực làm việc với tinh thần trách nhiệm cao. Nhiều nhân viên của NVIDIA và Tesla đã trở thành triệu phú, thậm chí tỷ phú, nhờ giá cổ phiếu tăng vọt trong những năm gần đây, tạo nên "giấc mơ Thung lũng Silicon" thu hút nhân tài toàn cầu.
Mô hình này được cho là chỉ Mỹ mới có thể thực hiện, bởi các cường quốc kinh tế khác như châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản khó có thể cạnh tranh về chính sách đãi ngộ nhân tài.
Tuy nhiên, nhà sáng lập DeepSeek Liang Wenfeng đã thách thức quan điểm "Big Tech là toàn năng". Trong cuộc phỏng vấn với ChinaTalk, ông tuyên bố "đầu tư không tỷ lệ thuận với đổi mới". Mô hình suy luận R1 của DeepSeek ra mắt đầu năm nay có giá rẻ hơn ChatGPT tới 30 lần nhưng cho kết quả tương đương. Ngành công nghiệp AI toàn cầu sẽ thay đổi chóng mặt. Nhiều doanh nghiệp e ngại chi phí triển khai AI trước đây sẽ đổ xô sử dụng mô hình của DeepSeek, đe dọa vị thế của các Big Tech Mỹ gồm cả ChatGPT. Các khoản đầu tư khổng lồ của Big Tech vào AI có thể trở nên "vô ích".
Điểm đột phá của DeepSeek là việc họ phát hành mã nguồn mở cho tất cả sản phẩm. Mục tiêu của họ không phải lợi nhuận trước mắt mà là xây dựng một hệ sinh thái AI xoay quanh DeepSeek, trái ngược với việc giữ kín thuật toán cốt lõi của ChatGPT hay Gemini của Google. Đây được xem là một đòn tấn công trực diện vào vị thế của các Big Tech Mỹ.
Hành trình của Liang Wenfeng (sinh năm 1985) cho thấy sự khác biệt so với lối mòn của các Big Tech Mỹ. Tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Kỹ thuật Điện tử - Thông tin tại Đại học Chiết Giang, Hàng Châu, năm 2015 ông thành lập quỹ đầu cơ Highflyer chuyên về giao dịch định lượng (quant trading) dựa trên AI. Highflyer đã đạt được lợi nhuận gấp đôi bất chấp thị trường chứng khoán Trung Quốc ảm đạm sau năm 2018, trở thành một trong 4 quỹ đầu cơ lớn nhất Trung Quốc với tài sản quản lý khoảng 80 tỷ USD. Dù thu nhập cá nhân lên tới hàng trăm triệu USD mỗi năm, Liang Wenfeng không dừng lại ở đó. Năm 2023, ông thành lập DeepSeek với mục tiêu "giá trị lớn hơn tiền bạc".
Tuyển dụng khoảng 180 nhân viên trẻ, mới tốt nghiệp hoặc chỉ có 1-2 năm kinh nghiệm (không phải từ các Big Tech hay du học sinh), Liang Wenfeng đặt mục tiêu tạo ra một AGI (trí tuệ nhân tạo tổng quát) vừa hiệu quả vừa tiết kiệm chi phí hơn OpenAI. Ông chia sẻ: "Tiêu chí tuyển dụng của chúng tôi luôn là đam mê và tò mò. Chúng tôi ưu tiên những người khao khát nghiên cứu hơn là kiếm tiền." Ông cũng nhấn mạnh việc tập trung vào nhân tài nội địa để tạo ra sự "sáng tạo" khác biệt, tránh lối mòn tư duy của những người đã từng làm việc tại Big Tech Mỹ.
Tất cả nhân viên DeepSeek đều được tự do truy cập tài nguyên GPU, không bị ràng buộc bởi bất kỳ quy tắc nào, chỉ cần tập trung vào mục tiêu AGI. Chi phí vận hành DeepSeek được tài trợ bởi Highflyer.
Thành công của DeepSeek vẫn chưa được đảm bảo nhưng cách tiếp cận "David đấu Goliath" của họ mang đến nhiều bài học quý giá: dám nghĩ dám làm khác biệt, sáng tạo vượt ra khỏi khuôn khổ, tập trung vào nền tảng, và đảm bảo nguồn lực ổn định cho nghiên cứu và đổi mới.
Tại Hàn Quốc, đã từng có những nỗ lực tương tự, tiêu biểu là Chủ tịch Park Dae-yeon của Tmax Group đã đầu tư 1,1 nghìn tỷ won trong 15 năm để phát triển "siêu ứng dụng". Tuy nhiên, dự án này đã không thành công khiến Tmax phải bán lại các công ty con chủ chốt và sa thải hàng loạt nhân viên.
Cả Tmax và DeepSeek đều có chung mục tiêu cạnh tranh với Big Tech Mỹ. Sự khác biệt nằm ở việc Tmax phụ thuộc vào vốn vay bên ngoài, trong khi DeepSeek tự chủ về tài chính. Liang Wenfeng từng đặt câu hỏi: "VC nào sẽ đầu tư cho chúng tôi?", ám chỉ việc các quỹ đầu tư thường e ngại rủi ro khi đầu tư vào các dự án chưa chắc chắn. Ngoài ra, Tmax có quy mô lớn (1200 nhân viên) so với DeepSeek (180 nhân viên). Có thể nói, trong nỗ lực cạnh tranh với Big Tech, Tmax đã vô tình trở thành một "tập đoàn lớn" khác, tương tự như việc các tập đoàn công nghệ lớn của Hàn Quốc như Naver, Kakao, Samsung, SK Telecom chưa tạo ra được đột phá thực sự trong lĩnh vực AI.
Một chuyên gia AI đã gọi thất bại của Tmax là "sự sụp đổ của giấc mơ lãng mạn trong ngành công nghệ Hàn Quốc". Ông nhớ lại: "Tmax từng là điểm đến mơ ước của nhiều sinh viên tài năng, đặc biệt là những người muốn thực hiện nghĩa vụ quân sự thay thế." Theo báo chí nước ngoài, Liang Wenfeng được đồng nghiệp gọi là "kẻ lập dị". Và chính "kẻ lập dị" này đã làm rung chuyển thế giới AI. Phải chăng điều chúng ta cần là những "kẻ lập dị" và một môi trường cho phép họ tự do sáng tạo và "làm nên chuyện"?
Trung Quốc đã tung đồn bất ngờ
Mô hình thành công của các Big Tech tại Thung lũng Silicon thường là: gọi vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, xây dựng sản phẩm, mở rộng kinh doanh toàn cầu, tạo ra lợi nhuận khổng lồ, tái đầu tư để xây dựng "hào kinh tế" vững chắc. Họ cũng sử dụng các chương trình thưởng cổ phiếu (như RSU) để thu hút và giữ chân nhân tài. Nhờ đó, nhân viên có động lực làm việc với tinh thần trách nhiệm cao. Nhiều nhân viên của NVIDIA và Tesla đã trở thành triệu phú, thậm chí tỷ phú, nhờ giá cổ phiếu tăng vọt trong những năm gần đây, tạo nên "giấc mơ Thung lũng Silicon" thu hút nhân tài toàn cầu.
Mô hình này được cho là chỉ Mỹ mới có thể thực hiện, bởi các cường quốc kinh tế khác như châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản khó có thể cạnh tranh về chính sách đãi ngộ nhân tài.
Tuy nhiên, nhà sáng lập DeepSeek Liang Wenfeng đã thách thức quan điểm "Big Tech là toàn năng". Trong cuộc phỏng vấn với ChinaTalk, ông tuyên bố "đầu tư không tỷ lệ thuận với đổi mới". Mô hình suy luận R1 của DeepSeek ra mắt đầu năm nay có giá rẻ hơn ChatGPT tới 30 lần nhưng cho kết quả tương đương. Ngành công nghiệp AI toàn cầu sẽ thay đổi chóng mặt. Nhiều doanh nghiệp e ngại chi phí triển khai AI trước đây sẽ đổ xô sử dụng mô hình của DeepSeek, đe dọa vị thế của các Big Tech Mỹ gồm cả ChatGPT. Các khoản đầu tư khổng lồ của Big Tech vào AI có thể trở nên "vô ích".
Điểm đột phá của DeepSeek là việc họ phát hành mã nguồn mở cho tất cả sản phẩm. Mục tiêu của họ không phải lợi nhuận trước mắt mà là xây dựng một hệ sinh thái AI xoay quanh DeepSeek, trái ngược với việc giữ kín thuật toán cốt lõi của ChatGPT hay Gemini của Google. Đây được xem là một đòn tấn công trực diện vào vị thế của các Big Tech Mỹ.
Con đường khác biệt của Liang Wenfeng
Hành trình của Liang Wenfeng (sinh năm 1985) cho thấy sự khác biệt so với lối mòn của các Big Tech Mỹ. Tốt nghiệp Thạc sĩ ngành Kỹ thuật Điện tử - Thông tin tại Đại học Chiết Giang, Hàng Châu, năm 2015 ông thành lập quỹ đầu cơ Highflyer chuyên về giao dịch định lượng (quant trading) dựa trên AI. Highflyer đã đạt được lợi nhuận gấp đôi bất chấp thị trường chứng khoán Trung Quốc ảm đạm sau năm 2018, trở thành một trong 4 quỹ đầu cơ lớn nhất Trung Quốc với tài sản quản lý khoảng 80 tỷ USD. Dù thu nhập cá nhân lên tới hàng trăm triệu USD mỗi năm, Liang Wenfeng không dừng lại ở đó. Năm 2023, ông thành lập DeepSeek với mục tiêu "giá trị lớn hơn tiền bạc".
Tuyển dụng khoảng 180 nhân viên trẻ, mới tốt nghiệp hoặc chỉ có 1-2 năm kinh nghiệm (không phải từ các Big Tech hay du học sinh), Liang Wenfeng đặt mục tiêu tạo ra một AGI (trí tuệ nhân tạo tổng quát) vừa hiệu quả vừa tiết kiệm chi phí hơn OpenAI. Ông chia sẻ: "Tiêu chí tuyển dụng của chúng tôi luôn là đam mê và tò mò. Chúng tôi ưu tiên những người khao khát nghiên cứu hơn là kiếm tiền." Ông cũng nhấn mạnh việc tập trung vào nhân tài nội địa để tạo ra sự "sáng tạo" khác biệt, tránh lối mòn tư duy của những người đã từng làm việc tại Big Tech Mỹ.
Tất cả nhân viên DeepSeek đều được tự do truy cập tài nguyên GPU, không bị ràng buộc bởi bất kỳ quy tắc nào, chỉ cần tập trung vào mục tiêu AGI. Chi phí vận hành DeepSeek được tài trợ bởi Highflyer.
Từ bài học của Tmax đến hy vọng cho tương lai
Thành công của DeepSeek vẫn chưa được đảm bảo nhưng cách tiếp cận "David đấu Goliath" của họ mang đến nhiều bài học quý giá: dám nghĩ dám làm khác biệt, sáng tạo vượt ra khỏi khuôn khổ, tập trung vào nền tảng, và đảm bảo nguồn lực ổn định cho nghiên cứu và đổi mới.
Tại Hàn Quốc, đã từng có những nỗ lực tương tự, tiêu biểu là Chủ tịch Park Dae-yeon của Tmax Group đã đầu tư 1,1 nghìn tỷ won trong 15 năm để phát triển "siêu ứng dụng". Tuy nhiên, dự án này đã không thành công khiến Tmax phải bán lại các công ty con chủ chốt và sa thải hàng loạt nhân viên.
Cả Tmax và DeepSeek đều có chung mục tiêu cạnh tranh với Big Tech Mỹ. Sự khác biệt nằm ở việc Tmax phụ thuộc vào vốn vay bên ngoài, trong khi DeepSeek tự chủ về tài chính. Liang Wenfeng từng đặt câu hỏi: "VC nào sẽ đầu tư cho chúng tôi?", ám chỉ việc các quỹ đầu tư thường e ngại rủi ro khi đầu tư vào các dự án chưa chắc chắn. Ngoài ra, Tmax có quy mô lớn (1200 nhân viên) so với DeepSeek (180 nhân viên). Có thể nói, trong nỗ lực cạnh tranh với Big Tech, Tmax đã vô tình trở thành một "tập đoàn lớn" khác, tương tự như việc các tập đoàn công nghệ lớn của Hàn Quốc như Naver, Kakao, Samsung, SK Telecom chưa tạo ra được đột phá thực sự trong lĩnh vực AI.
Một chuyên gia AI đã gọi thất bại của Tmax là "sự sụp đổ của giấc mơ lãng mạn trong ngành công nghệ Hàn Quốc". Ông nhớ lại: "Tmax từng là điểm đến mơ ước của nhiều sinh viên tài năng, đặc biệt là những người muốn thực hiện nghĩa vụ quân sự thay thế." Theo báo chí nước ngoài, Liang Wenfeng được đồng nghiệp gọi là "kẻ lập dị". Và chính "kẻ lập dị" này đã làm rung chuyển thế giới AI. Phải chăng điều chúng ta cần là những "kẻ lập dị" và một môi trường cho phép họ tự do sáng tạo và "làm nên chuyện"?
