Hoàng Khang
Writer
Những hình ảnh lan truyền trên mạng xã hội cho thấy nhiều tên lửa của Iran đã xuyên thủng hệ thống phòng thủ đa tầng vốn được xem là "bất khả xâm phạm" của Israel. Cuộc chiến tiêu hao về chi phí và số lượng đang đặt ra một bài toán nan giải cho Tel Aviv.
Một hệ thống phòng không của Israel hoạt động khi tên lửa được phóng từ Iran, nhìn từ Tel Aviv, Israel, ngày 18/6
Theo các giới chức Israel, kể từ đêm ngày 14 tháng 6, Iran đã phóng khoảng 200 tên lửa cùng với hàng chục máy bay không người lái (UAV) nhằm vào lãnh thổ Israel. Quân đội Israel (IDF) hiện chưa công bố số lượng tên lửa cụ thể đã bị đánh chặn hoặc đã lọt qua được hệ thống phòng không của họ, vì lo ngại rằng việc này sẽ tiết lộ các thông tin nhạy cảm cho đối phương.
Mặc dù vậy, những hình ảnh được lan truyền trên các mạng xã hội đã cho thấy có nhiều tên lửa của Iran đã xuyên thủng được hệ thống phòng thủ đa tầng vốn được xem là “lưới chắn thép” của Israel. Đợt oanh tạc này đã khiến cho hệ thống phòng thủ tối tân của Israel phải đối mặt với một thử thách lớn chưa từng có.
Thậm chí, một tên lửa đạn đạo được cho là đã đánh trúng trực tiếp vào khu phức hợp Kiryat – nơi đặt trụ sở của Bộ Quốc phòng và Bộ Tổng tham mưu của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) tại Tel Aviv, trong một cuộc tập kích quy mô lớn vào đêm ngày 13 tháng 6.
Một tòa nhà bị thiệt hại nặng sau khi Iran phóng tên lửa vào Tel Aviv, Israel, ngày 16/6/2025. Ảnh: Reuters.
THAAD (Hệ thống phòng thủ khu vực tầm cao giai đoạn cuối), do tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ chế tạo, đã được Lầu Năm Góc tuyên bố vào tháng 10 năm 2024 rằng sẽ triển khai tại Israel để chuẩn bị đối phó với các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo từ Iran. Đây là một phần quan trọng trong hệ thống phòng không nhiều lớp của quân đội Mỹ, được bổ sung vào hệ thống phòng thủ chống tên lửa vốn đã rất mạnh mẽ của Israel.
Tuy nhiên, hiệu quả của hệ thống này đang bị đặt dấu hỏi. Tại Israel, Lục quân Mỹ đã lần đầu tiên sử dụng hệ thống THAAD trong chiến đấu vào ngày 26 tháng 12. Thế nhưng, đã có các báo cáo cho rằng hệ thống này đã không thể đánh chặn được một tên lửa của lực lượng Houthi ở Yemen đang hướng tới Israel vào thời điểm đó. Điều này đã đặt ra những nghi vấn về tính hữu dụng của THAAD trong việc chống lại các cuộc tấn công có quy mô lớn hơn nhiều, đặc biệt là khi xét đến kho tên lửa đạn đạo tinh vi hơn đáng kể của Iran.
Trên thực tế, hệ thống THAAD vẫn có một số hạn chế. Hạn chế được xem là lớn nhất của THAAD là nó chỉ triển khai một loại tên lửa đất đối không duy nhất, do đó không thể cung cấp một hệ thống phòng thủ đa lớp và không thể đánh chặn các loại mục tiêu khác nhau bằng các loại vũ khí được tối ưu. Bên cạnh đó, các tên lửa đánh chặn của hệ thống THAAD không mang đầu đạn (chúng phá hủy mục tiêu bằng động năng của cú va chạm) và bị giới hạn trong việc đánh chặn các mục tiêu ở tầm bắn tối đa khoảng 200 km.
Hình minh họa cơ chế đánh chặn của hệ thống THAAD của Isarel
Cho đến hiện tại, Israel đang triển khai tới 5 hệ thống đánh chặn tên lửa khác nhau, bao gồm Iron Dome (Vòm Sắt), David’s Sling (Ná bắn đá của David), Arrow (Mũi tên), THAAD và hệ thống laser năng lượng cao mới nhất là Iron Beam (Tia Sắt).
Các hệ thống trị giá hàng tỷ USD này đã không ít lần được triển khai và đã chứng minh được năng lực của mình kể từ sau cuộc tấn công của Hamas vào nước này hồi tháng 10 năm 2023.
Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất mà Israel đang phải đối mặt là một cuộc chiến tiêu hao không cân sức về mặt chi phí.
Mặc dù Mỹ hiện đang duy trì một kho dự trữ đạn dược khẩn cấp (WRSA-I) ở Israel và Tel Aviv có thể tiếp cận kho dự trữ này với sự chấp thuận của Washington, sự hỗ trợ này lại càng làm nổi bật sự phụ thuộc của Israel. Nếu không có sự hỗ trợ liên tục của Mỹ, khả năng đánh chặn các mối đe dọa của Israel có thể sẽ bị lung lay.
Các chuyên gia quân sự ước tính rằng Iran vẫn còn hàng trăm, thậm chí lên đến 2.000 quả tên lửa có tầm bắn đủ để có thể vươn tới Israel. Với tốc độ tiêu thụ đạn dược hiện tại, để có thể duy trì một tỷ lệ đánh chặn từ 60% đến 90%, Tel Aviv sẽ cần phải phóng hàng trăm tên lửa đánh chặn, một con số tương đương với hàng chục triệu USD mỗi ngày. Những hạn chế về mặt sản xuất càng làm cho việc bổ sung kho tên lửa phòng không này trở nên phức tạp hơn, đặc biệt là đối với các hệ thống phức tạp như Arrow 3, vốn không được sản xuất hàng loạt với số lượng lớn.
Các nhà phân tích cũng cảnh báo rằng học thuyết phòng thủ của Israel, vốn được xây dựng dựa trên ưu thế về mặt công nghệ, chưa bao giờ được thiết kế cho các cuộc chiến tiêu hao kéo dài. Nếu kho tên lửa phòng thủ bị cạn kiệt, nguy cơ các cuộc tấn công của đối phương vượt qua được hệ thống phòng thủ sẽ tăng lên, không phải do hệ thống bị lỗi, mà là do đơn thuần Israel không còn đủ tài nguyên để đánh chặn.
“Chúng tôi có một hệ thống phòng thủ tốt, nhưng chúng tôi không thể bịt kín hoàn toàn bầu trời,” Đại sứ Israel tại Mỹ, ông Yechiel Leiter, đã chia sẻ trên đài ABC vào ngày 16 tháng 6. “Khoảng 10-15% các tên lửa đạn đạo đã xuyên thủng được lưới phòng thủ của chúng tôi.”
Một hệ thống phòng không của Israel hoạt động khi tên lửa được phóng từ Iran, nhìn từ Tel Aviv, Israel, ngày 18/6
"Lưới chắn thép" đối mặt thử thách chưa từng có
Theo các giới chức Israel, kể từ đêm ngày 14 tháng 6, Iran đã phóng khoảng 200 tên lửa cùng với hàng chục máy bay không người lái (UAV) nhằm vào lãnh thổ Israel. Quân đội Israel (IDF) hiện chưa công bố số lượng tên lửa cụ thể đã bị đánh chặn hoặc đã lọt qua được hệ thống phòng không của họ, vì lo ngại rằng việc này sẽ tiết lộ các thông tin nhạy cảm cho đối phương.
Mặc dù vậy, những hình ảnh được lan truyền trên các mạng xã hội đã cho thấy có nhiều tên lửa của Iran đã xuyên thủng được hệ thống phòng thủ đa tầng vốn được xem là “lưới chắn thép” của Israel. Đợt oanh tạc này đã khiến cho hệ thống phòng thủ tối tân của Israel phải đối mặt với một thử thách lớn chưa từng có.
Thậm chí, một tên lửa đạn đạo được cho là đã đánh trúng trực tiếp vào khu phức hợp Kiryat – nơi đặt trụ sở của Bộ Quốc phòng và Bộ Tổng tham mưu của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) tại Tel Aviv, trong một cuộc tập kích quy mô lớn vào đêm ngày 13 tháng 6.
Một tòa nhà bị thiệt hại nặng sau khi Iran phóng tên lửa vào Tel Aviv, Israel, ngày 16/6/2025. Ảnh: Reuters.
Hiệu quả của hệ thống THAAD bị đặt dấu hỏi
THAAD (Hệ thống phòng thủ khu vực tầm cao giai đoạn cuối), do tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ chế tạo, đã được Lầu Năm Góc tuyên bố vào tháng 10 năm 2024 rằng sẽ triển khai tại Israel để chuẩn bị đối phó với các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo từ Iran. Đây là một phần quan trọng trong hệ thống phòng không nhiều lớp của quân đội Mỹ, được bổ sung vào hệ thống phòng thủ chống tên lửa vốn đã rất mạnh mẽ của Israel.
Tuy nhiên, hiệu quả của hệ thống này đang bị đặt dấu hỏi. Tại Israel, Lục quân Mỹ đã lần đầu tiên sử dụng hệ thống THAAD trong chiến đấu vào ngày 26 tháng 12. Thế nhưng, đã có các báo cáo cho rằng hệ thống này đã không thể đánh chặn được một tên lửa của lực lượng Houthi ở Yemen đang hướng tới Israel vào thời điểm đó. Điều này đã đặt ra những nghi vấn về tính hữu dụng của THAAD trong việc chống lại các cuộc tấn công có quy mô lớn hơn nhiều, đặc biệt là khi xét đến kho tên lửa đạn đạo tinh vi hơn đáng kể của Iran.
Trên thực tế, hệ thống THAAD vẫn có một số hạn chế. Hạn chế được xem là lớn nhất của THAAD là nó chỉ triển khai một loại tên lửa đất đối không duy nhất, do đó không thể cung cấp một hệ thống phòng thủ đa lớp và không thể đánh chặn các loại mục tiêu khác nhau bằng các loại vũ khí được tối ưu. Bên cạnh đó, các tên lửa đánh chặn của hệ thống THAAD không mang đầu đạn (chúng phá hủy mục tiêu bằng động năng của cú va chạm) và bị giới hạn trong việc đánh chặn các mục tiêu ở tầm bắn tối đa khoảng 200 km.
Hình minh họa cơ chế đánh chặn của hệ thống THAAD của Isarel
Cuộc chiến tiêu hao không cân sức về mặt chi phí
Cho đến hiện tại, Israel đang triển khai tới 5 hệ thống đánh chặn tên lửa khác nhau, bao gồm Iron Dome (Vòm Sắt), David’s Sling (Ná bắn đá của David), Arrow (Mũi tên), THAAD và hệ thống laser năng lượng cao mới nhất là Iron Beam (Tia Sắt).
Các hệ thống trị giá hàng tỷ USD này đã không ít lần được triển khai và đã chứng minh được năng lực của mình kể từ sau cuộc tấn công của Hamas vào nước này hồi tháng 10 năm 2023.
Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất mà Israel đang phải đối mặt là một cuộc chiến tiêu hao không cân sức về mặt chi phí.
- Theo báo cáo của tờ Al-Rai Daily, một quả tên lửa đánh chặn của hệ thống Iron Dome có giá khoảng 50.000 USD.
- Trong khi đó, một quả tên lửa của hệ thống David’s Sling và Arrow 3 có giá từ 1 đến 4 triệu USD.
- Ngược lại, các tên lửa tấn công của Iran như Fateh-110 và Zolfaghar được cho là chỉ có giá từ 110.000 đến 150.000 USD mỗi quả.
Mặc dù Mỹ hiện đang duy trì một kho dự trữ đạn dược khẩn cấp (WRSA-I) ở Israel và Tel Aviv có thể tiếp cận kho dự trữ này với sự chấp thuận của Washington, sự hỗ trợ này lại càng làm nổi bật sự phụ thuộc của Israel. Nếu không có sự hỗ trợ liên tục của Mỹ, khả năng đánh chặn các mối đe dọa của Israel có thể sẽ bị lung lay.
Các chuyên gia quân sự ước tính rằng Iran vẫn còn hàng trăm, thậm chí lên đến 2.000 quả tên lửa có tầm bắn đủ để có thể vươn tới Israel. Với tốc độ tiêu thụ đạn dược hiện tại, để có thể duy trì một tỷ lệ đánh chặn từ 60% đến 90%, Tel Aviv sẽ cần phải phóng hàng trăm tên lửa đánh chặn, một con số tương đương với hàng chục triệu USD mỗi ngày. Những hạn chế về mặt sản xuất càng làm cho việc bổ sung kho tên lửa phòng không này trở nên phức tạp hơn, đặc biệt là đối với các hệ thống phức tạp như Arrow 3, vốn không được sản xuất hàng loạt với số lượng lớn.
Các nhà phân tích cũng cảnh báo rằng học thuyết phòng thủ của Israel, vốn được xây dựng dựa trên ưu thế về mặt công nghệ, chưa bao giờ được thiết kế cho các cuộc chiến tiêu hao kéo dài. Nếu kho tên lửa phòng thủ bị cạn kiệt, nguy cơ các cuộc tấn công của đối phương vượt qua được hệ thống phòng thủ sẽ tăng lên, không phải do hệ thống bị lỗi, mà là do đơn thuần Israel không còn đủ tài nguyên để đánh chặn.
“Chúng tôi có một hệ thống phòng thủ tốt, nhưng chúng tôi không thể bịt kín hoàn toàn bầu trời,” Đại sứ Israel tại Mỹ, ông Yechiel Leiter, đã chia sẻ trên đài ABC vào ngày 16 tháng 6. “Khoảng 10-15% các tên lửa đạn đạo đã xuyên thủng được lưới phòng thủ của chúng tôi.”
