Khánh Vân
Writer
Một thống kê gây chấn động vừa được tiết lộ từ chính trái tim của Thung lũng Silicon (Silicon Valley), buộc giới công nghệ Mỹ phải nghiêm túc đánh giá lại vị thế của mình trong cuộc đua trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu. Martin Casado, đối tác cấp cao của Andreessen Horowitz (a16z) - một trong những quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu nước Mỹ, cho biết có tới 80% các startup AI đến gặp ông để gọi vốn hiện đang sử dụng các mô hình mã nguồn mở từ Trung Quốc, thay vì các nền tảng quen thuộc như OpenAI hay Anthropic.
Thống kê gây sốc từ "nhà tiên tri" hạ tầng
Con số này, được chia sẻ bởi một nhân vật có uy tín như Martin Casado, đã ngay lập tức trở thành chủ đề "viral" trên các diễn đàn công nghệ. Casado không phải là một người quan sát bình thường. Ông là người phụ trách quỹ hạ tầng trị giá 12,5 tỷ USD của a16z, từng đầu tư vào hàng loạt startup đình đám và được xem là một "nhà tiên tri" trong lĩnh vực hạ tầng doanh nghiệp.
Sự thay đổi này bắt đầu từ tháng 1 năm nay, khi DeepSeek, một startup Trung Quốc, gây chấn động thị trường toàn cầu bằng việc phát hành miễn phí mô hình R1 với hiệu năng vượt trội và chi phí phát triển cực thấp. Kể từ đó, một cuộc cách mạng thầm lặng đã diễn ra. Các mô hình từ Alibaba (như Qwen) và nhiều công ty công nghệ Trung Quốc khác đã âm thầm chiếm lĩnh thị phần.
Andrew Ng, chuyên gia AI hàng đầu tại Đại học Stanford, gần đây đã mô tả tình hình này là một "cuộc đấu tranh sinh tử theo thuyết Darwin" giữa các nhà phát triển mô hình ngôn ngữ lớn mã nguồn mở của Trung Quốc, nơi sự cạnh tranh khốc liệt đã tạo ra những sản phẩm tốt nhất.
Sự thống trị tuyệt đối trên các bảng xếp hạng
Một bằng chứng khác cho sự trỗi dậy của AI Trung Quốc đến từ bảng xếp hạng Design Arena, nền tảng đánh giá thiết kế do AI tạo ra lớn nhất thế giới. Kỹ sư phần mềm Rohan Paul đã phát hiện một hiện tượng đáng kinh ngạc: 16 mô hình AI mã nguồn mở hàng đầu trên bảng xếp hạng toàn cầu đều đến từ Trung Quốc. Mô hình phi-Trung Quốc tốt nhất, GPT-oss-120B, chỉ đứng khiêm tốn ở vị trí thứ 17.
Các đội ngũ như DeepSeek, Zhipu, Kimi và Qwen đã đạt được những thành tựu này bằng cách tập trung vào các mô hình "open-weight" (cung cấp tham số đã huấn luyện). Trong nhiều bài kiểm tra chuẩn, các mô hình này đã vượt qua các đối thủ mã nguồn mở từ Mỹ như Llama của Meta và đang tiến rất gần đến hiệu năng của các mô hình độc quyền tốt nhất.
Phản ứng của các "ông lớn" Mỹ
Áp lực từ các đối thủ Trung Quốc đã buộc ngay cả những gã khổng lồ như OpenAI và Meta phải thay đổi chiến lược.
Trong tháng này, OpenAI đã phát hành mô hình mã nguồn mở đầu tiên kể từ năm 2019 có tên gpt-oss nhằm cố gắng bắt kịp. Tuy nhiên, việc mô hình này bị cắt giảm nhiều tính năng so với các phiên bản độc quyền đã khiến cộng đồng thất vọng.
Trong khi đó, Meta, từng là người đi đầu trong phong trào mã nguồn mở với dự án Llama, giờ đây đang có dấu hiệu "đóng cửa" dần dưới sự chỉ đạo của Mark Zuckerberg, để tập trung vào cuộc đua siêu trí tuệ.
Hai triết lý, một tương lai
Sự khác biệt nằm ở triết lý tiếp cận. Trong khi các phòng thí nghiệm Mỹ như OpenAI đang đặt cược lớn vào việc đẩy ranh giới của trí thông minh bằng các mô hình độc quyền đắt đỏ để tối đa hóa lợi nhuận, thì các đối thủ Trung Quốc lại tập trung vào việc khuyến khích áp dụng đại trà thông qua các mô hình open-weight miễn phí.
Chiến lược này giúp các mô hình Trung Quốc dễ dàng được các công ty, chính phủ và nhà nghiên cứu trên toàn thế giới tùy chỉnh và triển khai tại chỗ (on-premise), thay vì phụ thuộc vào đám mây. Nếu 80% startup tại Mỹ – cái nôi của công nghệ thế giới – đang sử dụng công nghệ Trung Quốc, thì có thể giả định rằng trên quy mô toàn cầu, tầm ảnh hưởng của AI Trung Quốc đang trở nên sâu rộng hơn bao giờ hết.
Thống kê gây sốc từ "nhà tiên tri" hạ tầng
Con số này, được chia sẻ bởi một nhân vật có uy tín như Martin Casado, đã ngay lập tức trở thành chủ đề "viral" trên các diễn đàn công nghệ. Casado không phải là một người quan sát bình thường. Ông là người phụ trách quỹ hạ tầng trị giá 12,5 tỷ USD của a16z, từng đầu tư vào hàng loạt startup đình đám và được xem là một "nhà tiên tri" trong lĩnh vực hạ tầng doanh nghiệp.
Sự thay đổi này bắt đầu từ tháng 1 năm nay, khi DeepSeek, một startup Trung Quốc, gây chấn động thị trường toàn cầu bằng việc phát hành miễn phí mô hình R1 với hiệu năng vượt trội và chi phí phát triển cực thấp. Kể từ đó, một cuộc cách mạng thầm lặng đã diễn ra. Các mô hình từ Alibaba (như Qwen) và nhiều công ty công nghệ Trung Quốc khác đã âm thầm chiếm lĩnh thị phần.
Andrew Ng, chuyên gia AI hàng đầu tại Đại học Stanford, gần đây đã mô tả tình hình này là một "cuộc đấu tranh sinh tử theo thuyết Darwin" giữa các nhà phát triển mô hình ngôn ngữ lớn mã nguồn mở của Trung Quốc, nơi sự cạnh tranh khốc liệt đã tạo ra những sản phẩm tốt nhất.
Sự thống trị tuyệt đối trên các bảng xếp hạng
Một bằng chứng khác cho sự trỗi dậy của AI Trung Quốc đến từ bảng xếp hạng Design Arena, nền tảng đánh giá thiết kế do AI tạo ra lớn nhất thế giới. Kỹ sư phần mềm Rohan Paul đã phát hiện một hiện tượng đáng kinh ngạc: 16 mô hình AI mã nguồn mở hàng đầu trên bảng xếp hạng toàn cầu đều đến từ Trung Quốc. Mô hình phi-Trung Quốc tốt nhất, GPT-oss-120B, chỉ đứng khiêm tốn ở vị trí thứ 17.
Các đội ngũ như DeepSeek, Zhipu, Kimi và Qwen đã đạt được những thành tựu này bằng cách tập trung vào các mô hình "open-weight" (cung cấp tham số đã huấn luyện). Trong nhiều bài kiểm tra chuẩn, các mô hình này đã vượt qua các đối thủ mã nguồn mở từ Mỹ như Llama của Meta và đang tiến rất gần đến hiệu năng của các mô hình độc quyền tốt nhất.
Phản ứng của các "ông lớn" Mỹ
Áp lực từ các đối thủ Trung Quốc đã buộc ngay cả những gã khổng lồ như OpenAI và Meta phải thay đổi chiến lược.
Trong tháng này, OpenAI đã phát hành mô hình mã nguồn mở đầu tiên kể từ năm 2019 có tên gpt-oss nhằm cố gắng bắt kịp. Tuy nhiên, việc mô hình này bị cắt giảm nhiều tính năng so với các phiên bản độc quyền đã khiến cộng đồng thất vọng.
Trong khi đó, Meta, từng là người đi đầu trong phong trào mã nguồn mở với dự án Llama, giờ đây đang có dấu hiệu "đóng cửa" dần dưới sự chỉ đạo của Mark Zuckerberg, để tập trung vào cuộc đua siêu trí tuệ.
Hai triết lý, một tương lai
Sự khác biệt nằm ở triết lý tiếp cận. Trong khi các phòng thí nghiệm Mỹ như OpenAI đang đặt cược lớn vào việc đẩy ranh giới của trí thông minh bằng các mô hình độc quyền đắt đỏ để tối đa hóa lợi nhuận, thì các đối thủ Trung Quốc lại tập trung vào việc khuyến khích áp dụng đại trà thông qua các mô hình open-weight miễn phí.
Chiến lược này giúp các mô hình Trung Quốc dễ dàng được các công ty, chính phủ và nhà nghiên cứu trên toàn thế giới tùy chỉnh và triển khai tại chỗ (on-premise), thay vì phụ thuộc vào đám mây. Nếu 80% startup tại Mỹ – cái nôi của công nghệ thế giới – đang sử dụng công nghệ Trung Quốc, thì có thể giả định rằng trên quy mô toàn cầu, tầm ảnh hưởng của AI Trung Quốc đang trở nên sâu rộng hơn bao giờ hết.
