From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Sâu thẳm dưới Ấn Độ Dương tồn tại một vùng địa chất kỳ lạ rộng khoảng 3 triệu km2, được gọi là "hố trọng lực", khiến các nhà khoa học bối rối suốt nhiều thập kỷ. Đây không phải là một hố theo nghĩa đen, mà là khu vực có lực hấp dẫn yếu hơn đáng kể so với mức trung bình. Trái Đất không phải là một hình cầu hoàn hảo, nó phình ra ở xích đạo và dẹt ở hai cực, dẫn đến sự biến đổi trọng lực tùy theo vị trí. Bản đồ trọng lực Trái Đất, hay còn gọi là "geoid", thể hiện rõ những vùng trũng và lồi lõm trọng lực này, giống hình dạng củ khoai tây. "Hố trọng lực" ở Ấn Độ Dương, chính thức được gọi là Vùng địa chất thấp Ấn Độ Dương (IOGL), là dị thường trọng lực lớn nhất trên hành tinh và đã thu hút sự chú ý của các nhà khoa học kể từ khi được phát hiện vào năm 1948.
Dị thường trọng lực là sự chênh lệch giữa trọng lực thực tế đo được tại một vị trí và trọng lực lý thuyết được tính toán cho một Trái Đất hình cầu hoàn hảo. Sự biến đổi trong phân bố khối lượng bên dưới bề mặt Trái Đất gây ra những dao động này. Sự khác biệt về mật độ và độ dày của lớp vỏ, lớp phủ và lõi Trái Đất đều có thể gây ra dị thường trọng lực. Những dị thường này ảnh hưởng đến hình dạng bề mặt đại dương, tạo nên một bề mặt không bằng phẳng bám theo đường viền của trường hấp dẫn. Hình dạng này, được gọi là Geoid, sẽ là hình dạng đại dương nếu không có ảnh hưởng của thủy triều, gió và dòng chảy.
Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, do nhà khoa học địa chất Attreyee Ghosh và nghiên cứu sinh Debanjan Pal tại Viện Khoa học Ấn Độ thực hiện, đã xem xét IOGL và phát hiện ra rằng mực nước biển xung quanh thấp hơn gần 107m so với mức trung bình toàn cầu. Sau khi chạy nhiều mô hình máy tính mô phỏng sự thay đổi của khu vực trong 140 triệu năm qua, nhóm nghiên cứu kết luận rằng IOGL có thể là kết quả của việc "khối vật chất châu Phi" - một khối vật chất khổng lồ trong lớp phủ Trái đất nằm sâu hơn 965km dưới châu Phi - bị đẩy xuống dưới Ấn Độ Dương.
Các nhà địa chất tin rằng khối vật chất này được hình thành từ tàn tích đáy biển của đại dương cổ đại Tethys, nằm giữa hai siêu lục địa Laurasia và Gondwana hơn 200 triệu năm trước. Khoảng 120 triệu năm trước, Ấn Độ Dương hình thành khi Gondwana trôi dạt về phía bắc, tiến vào đại dương cổ đại này. Khoảng 20 triệu năm trước, các mảnh vỡ của đại dương Tethys chìm xuống phần thấp nhất của lớp phủ, thay thế vật chất mật độ cao có nguồn gốc từ "khối blob châu Phi", một bong bóng magma kết tinh rắn chắc, cao gấp 100 lần núi Everest, nằm dưới châu Phi. Các cột magma mật độ thấp dâng lên thay thế vật chất đặc hơn, làm giảm khối lượng chung của khu vực và làm suy yếu trọng lực.
Các nhà khoa học vẫn chưa thể xác nhận dự đoán từ mô hình bằng dữ liệu động đất để chứng minh sự tồn tại của các cột magma mật độ thấp bên dưới "hố trọng lực". Họ cũng nhận thấy magma của Trái Đất chứa đầy những khối kỳ lạ, một số biến mất và xuất hiện ở những nơi không ngờ tới. Pal và Ghosh cho rằng IOGL có thể đã hình thành từ khoảng 20 triệu năm trước, khi các dòng magma nóng và loãng bao quanh khu vực, cùng lúc các mảng của đại dương Tethys chìm vào lớp phủ Trái Đất.
Tuy nhiên, Himangshu Paul, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Địa vật lý Quốc gia Ấn Độ, cho rằng có thể còn những yếu tố khác góp phần vào sự tồn tại của IOGL. Ông nhận định: "Các bản mô phỏng sẽ không thể bắt chước chính xác tự nhiên".
Dị thường trọng lực là sự chênh lệch giữa trọng lực thực tế đo được tại một vị trí và trọng lực lý thuyết được tính toán cho một Trái Đất hình cầu hoàn hảo. Sự biến đổi trong phân bố khối lượng bên dưới bề mặt Trái Đất gây ra những dao động này. Sự khác biệt về mật độ và độ dày của lớp vỏ, lớp phủ và lõi Trái Đất đều có thể gây ra dị thường trọng lực. Những dị thường này ảnh hưởng đến hình dạng bề mặt đại dương, tạo nên một bề mặt không bằng phẳng bám theo đường viền của trường hấp dẫn. Hình dạng này, được gọi là Geoid, sẽ là hình dạng đại dương nếu không có ảnh hưởng của thủy triều, gió và dòng chảy.
Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, do nhà khoa học địa chất Attreyee Ghosh và nghiên cứu sinh Debanjan Pal tại Viện Khoa học Ấn Độ thực hiện, đã xem xét IOGL và phát hiện ra rằng mực nước biển xung quanh thấp hơn gần 107m so với mức trung bình toàn cầu. Sau khi chạy nhiều mô hình máy tính mô phỏng sự thay đổi của khu vực trong 140 triệu năm qua, nhóm nghiên cứu kết luận rằng IOGL có thể là kết quả của việc "khối vật chất châu Phi" - một khối vật chất khổng lồ trong lớp phủ Trái đất nằm sâu hơn 965km dưới châu Phi - bị đẩy xuống dưới Ấn Độ Dương.
Các nhà địa chất tin rằng khối vật chất này được hình thành từ tàn tích đáy biển của đại dương cổ đại Tethys, nằm giữa hai siêu lục địa Laurasia và Gondwana hơn 200 triệu năm trước. Khoảng 120 triệu năm trước, Ấn Độ Dương hình thành khi Gondwana trôi dạt về phía bắc, tiến vào đại dương cổ đại này. Khoảng 20 triệu năm trước, các mảnh vỡ của đại dương Tethys chìm xuống phần thấp nhất của lớp phủ, thay thế vật chất mật độ cao có nguồn gốc từ "khối blob châu Phi", một bong bóng magma kết tinh rắn chắc, cao gấp 100 lần núi Everest, nằm dưới châu Phi. Các cột magma mật độ thấp dâng lên thay thế vật chất đặc hơn, làm giảm khối lượng chung của khu vực và làm suy yếu trọng lực.
Các nhà khoa học vẫn chưa thể xác nhận dự đoán từ mô hình bằng dữ liệu động đất để chứng minh sự tồn tại của các cột magma mật độ thấp bên dưới "hố trọng lực". Họ cũng nhận thấy magma của Trái Đất chứa đầy những khối kỳ lạ, một số biến mất và xuất hiện ở những nơi không ngờ tới. Pal và Ghosh cho rằng IOGL có thể đã hình thành từ khoảng 20 triệu năm trước, khi các dòng magma nóng và loãng bao quanh khu vực, cùng lúc các mảng của đại dương Tethys chìm vào lớp phủ Trái Đất.
Tuy nhiên, Himangshu Paul, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Địa vật lý Quốc gia Ấn Độ, cho rằng có thể còn những yếu tố khác góp phần vào sự tồn tại của IOGL. Ông nhận định: "Các bản mô phỏng sẽ không thể bắt chước chính xác tự nhiên".
