Các triệu chứng của say nắng là gì? Những điều cần biết trong bối cảnh nắng nóng khắc nghiệt

[Bùi Minh Nhật]

Nhiệt độ cao không phải là điều xa lạ trong mùa hè, nhưng năm nay, mức độ khắc nghiệt của nó đang để lại dấu ấn đặc biệt tại nhiều khu vực trên khắp nước Mỹ. Theo Cơ quan Thời tiết Quốc gia (NWS), nắng nóng trong năm 2024 đã gây ra nhiều ca tử vong hơn bất kỳ hình thái thời tiết cực đoan nào khác, vượt cả lũ lụt và lốc xoáy. Không chỉ là hiện tượng ngắn hạn, dữ liệu 30 năm cũng phản ánh xu hướng tương tự: cái nóng cực đoan là hiểm họa âm thầm nhưng nguy hiểm.

Trong khi nhiều người vẫn đang tìm cách đối phó, đợt nắng nóng năm nay được cảnh báo là sẽ kéo dài đến tận tháng 8. Đặc biệt, NWS cảnh báo rằng điều khiến giai đoạn này trở nên đáng ngại không chỉ là nhiệt độ cao vào ban ngày, mà còn vì buổi sáng cũng không mấy dịu mát. Thân nhiệt con người chưa kịp thích nghi sau mùa đông đây là đợt nóng đầu tiên của năm nên khả năng phản ứng của cơ thể với nhiệt cũng kém hơn bình thường.

Trong bối cảnh đó, hiểu về các bệnh liên quan đến nhiệt, đặc biệt là sốc nhiệt (heat stroke), trở thành điều cần thiết.

Sốc nhiệt: khi cơ thể không còn tự làm mát được nữa​

Sốc nhiệt, theo định nghĩa từ Mayo Clinic, là tình trạng cơ thể trở nên quá nóng, thường là do tiếp xúc với nhiệt độ cao hoặc vận động mạnh trong điều kiện oi bức quá lâu. Khi nhiệt độ cơ thể vượt quá 104°F (tức khoảng 40°C), hệ thống điều nhiệt tự nhiên của cơ thể bắt đầu mất kiểm soát. Đây cũng là dạng bệnh liên quan đến nhiệt nghiêm trọng nhất.

Ngoài sốc nhiệt, còn có những biểu hiện khác cũng liên quan đến nắng nóng như: kiệt sức vì nóng, chuột rút, ngất xỉu do nhiệt, phát ban nhiệt và tiêu cơ vân (một dạng tổn thương cơ nặng). Tuy nhiên, sốc nhiệt là tình trạng nguy hiểm nhất vì có thể nhanh chóng gây tổn thương não, tim, thận hoặc cơ bắp nếu không được xử lý kịp thời.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) mô tả hiện tượng này xảy ra khi cơ thể không còn khả năng tự làm mát. Việc toát mồ hôi cơ chế tản nhiệt chủ yếu có thể ngưng hoạt động hoàn toàn, dẫn đến việc thân nhiệt tiếp tục tăng nhanh một cách nguy hiểm.

Dấu hiệu cần nhận biết và cách sơ cứu khi nghi ngờ sốc nhiệt​

Sốc nhiệt có thể xảy ra ở bất kỳ ai, đặc biệt là những người làm việc ngoài trời, vận động thể chất mạnh hoặc không được tiếp cận với nguồn làm mát phù hợp.

Một số dấu hiệu điển hình bao gồm:

• Nhiệt độ cơ thể cao bất thường
• Lú lẫn, thay đổi nhận thức, nói lắp
• Da khô nóng hoặc đổ mồ hôi quá nhiều
• Da ửng đỏ, tim đập nhanh, thở gấp
• Buồn nôn, nôn, đau đầu
• Co giật hoặc mất ý thức

Nếu phát hiện người có những triệu chứng trên, điều đầu tiên cần làm là gọi cấp cứu ngay lập tức (911). Trong thời gian chờ nhân viên y tế đến, có thể áp dụng các biện pháp sơ cứu:

• Đưa nạn nhân vào nơi râm mát hoặc có điều hòa
• Cởi bỏ quần áo không cần thiết
• Làm mát cơ thể bằng nước lạnh, khăn ướt, túi đá hoặc bất kỳ cách nào có thể
• Thời gian phản ứng rất quan trọng. Càng để lâu, nguy cơ tổn thương nội tạng và biến chứng càng cao.

Những đợt nóng cực đoan có thể khiến người ta nghĩ đến chuyện bật điều hòa, uống nhiều nước hay tránh ra ngoài vào buổi trưa. Nhưng khi nhiệt độ đạt đến ngưỡng có thể gây tổn thương sinh lý, đó không còn là chuyện "mùa hè đến rồi", mà là một tình huống sức khỏe nghiêm trọng cần được hiểu và xử lý đúng cách.

Liệu cơ thể con người có đang thích nghi kịp với một thế giới ngày càng nóng hơn? Hay chúng ta cần một cách tiếp cận khác, không chỉ là chống nắng, mà là sống chung với nóng một cách chủ động và bền vững hơn?