Hoàng Anh
Writer
Nghiên cứu từ Đại học California và cảnh báo từ chuyên gia RMIT Việt Nam cho thấy mỗi tương tác với AI, dù nhỏ nhất, đều tiêu tốn lượng điện và nước đáng kể để vận hành các trung tâm dữ liệu. Người dùng được khuyến nghị sử dụng AI một cách có ý thức hơn.
Chi phí môi trường ẩn sau mỗi câu lệnh AI
Trí tuệ Nhân tạo (AI) tạo sinh, với những ứng dụng như ChatGPT, đang ngày càng trở nên phổ biến, hỗ trợ con người trong vô số công việc từ soạn email, thiết kế bài thuyết trình đến sáng tạo nội dung. Nhiều công ty tin rằng AI giúp họ tối ưu chi phí và tăng hiệu suất. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng đằng sau sự tiện lợi và thông minh đó là một chi phí môi trường không hề nhỏ, gây sức ép lên lưới điện và nguồn nước vốn đang chịu nhiều áp lực trên toàn cầu.
Một nghiên cứu từ Đại học California, Riverside công bố năm 2023 đã chỉ ra một con số đáng suy ngẫm: việc soạn một email dài khoảng 100 từ bằng AI có thể tiêu tốn khoảng 519 ml chất làm mát (nước), tương đương với một chai nước uống tiêu chuẩn. Lượng nước này chủ yếu được sử dụng để giải nhiệt cho các trung tâm dữ liệu khổng lồ, nơi các hệ thống AI phức tạp được vận hành.
Đừng quá lạm dụng AI cho những việc đơn giản
Không chỉ tiêu thụ nước, các tương tác với AI còn "ngốn" một lượng điện đáng kể. Thống kê từ Viện Nghiên cứu Điện năng (Electric Power Research Institute) cho thấy, mỗi yêu cầu tìm kiếm thông tin trên một công cụ AI có thể tiêu thụ lượng điện nhiều hơn khoảng 10 lần so với một lượt tìm kiếm thông thường trên Google (2,9 Wh so với 0,3 Wh).
Cụ thể hơn, việc tạo một email dài 100 từ bằng ChatGPT cần khoảng 0,14 kWh điện, tương đương với năng lượng cung cấp cho 14 bóng đèn LED chiếu sáng trong một giờ, và như đã đề cập, một chai nước. Con số này có vẻ nhỏ nếu tính riêng lẻ cho một người dùng, một tác vụ. Nhưng nếu nhân lên với quy mô hàng triệu, hàng tỷ người dùng và hàng tỷ lượt tương tác mỗi ngày trên toàn cầu, tổng lượng tài nguyên tiêu thụ sẽ trở nên khổng lồ. Đặc biệt, với các tính năng tạo ảnh bằng AI, năng lượng tiêu thụ còn cao hơn đáng kể, có thể gấp 5 lần so với việc tạo ra văn bản thông thường.
Tiến sĩ Scott McDonald, giảng viên ngành Quản lý chuỗi cung ứng và logistics tại Đại học RMIT Việt Nam, cho rằng người dùng nên cân nhắc kỹ lưỡng tính cần thiết trước mỗi lần tương tác với AI. “Sử dụng AI để phân tích các báo cáo tài chính phức tạp, hay để giải quyết những vấn đề đòi hỏi nhiều giờ làm việc thủ công có thể mang đến hiệu quả tốt. Nhưng liệu có đáng để yêu cầu AI viết một email chào hỏi đơn giản, hay một bài đăng ngắn trên mạng xã hội LinkedIn hay không? Theo tôi thì không,” TS. McDonald chia sẻ.
Ông đưa ra một ước tính đáng báo động: nếu cứ 1/10 người lao động tại Việt Nam sử dụng AI hàng ngày chỉ để viết email, thì tổng nguồn lực tiêu hao trong cả năm có thể lên đến hàng trăm nghìn mét khối nước và lượng điện đủ để cung cấp cho một quận nhỏ tại một thành phố lớn. “Nhưng thực tế chúng ta sử dụng AI không chỉ để viết email. Vậy, tác động thực sự mà chúng ta đang tạo ra đối với các nguồn tài nguyên quý giá của đất nước là gì?” đại diện Đại học RMIT Việt Nam nhấn mạnh.
Gánh nặng lên lưới điện và nguồn nước từ các trung tâm dữ liệu
Việt Nam hiện đang sở hữu hàng chục trung tâm dữ liệu quy mô nhỏ, với tổng công suất toàn quốc đạt 182 MW, con số này vẫn thấp hơn so với mục tiêu 870 MW đề ra cho năm 2030. Tuy nhiên, các công ty công nghệ trong và ngoài nước đang có kế hoạch đầu tư hàng tỷ USD để xây dựng các trung tâm dữ liệu quy mô lớn mới, với công suất có thể lên đến hàng trăm MW mỗi trung tâm.
Tỷ lệ sử dụng AI ngày càng cao trong bộ phận dân số am hiểu công nghệ tại Việt Nam, cùng với sự phát triển của kinh tế số, cũng đang góp phần làm tăng nhu cầu về trung tâm dữ liệu, không chỉ trong nước mà còn thúc đẩy việc xây dựng các trung tâm dữ liệu lớn ở các nước láng giềng như Singapore và Malaysia để phục vụ khu vực.
TS. McDonald dự báo rằng sự gia tăng nhanh chóng của các trung tâm dữ liệu trên toàn thế giới có thể sẽ gây áp lực rất lớn lên lưới điện và nguồn cung cấp nước tại nhiều quốc gia. “Nhiều người vẫn coi AI là một công nghệ kỳ diệu, tồn tại đâu đó trên hạ tầng đám mây và dường như không có tác động hữu hình nào lên thế giới bên ngoài. Nhưng trên thực tế, mỗi một câu lệnh AI mà chúng ta gửi đi đều đang tiêu hao những tài nguyên vật lý thực sự từ một nơi nào đó trên hành tinh này,” TS. McDonald nói thêm.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu trên toàn cầu vào năm 2026 sẽ đạt con số khổng lồ 1.050 TWh (Terawatt-giờ). Con số này gần gấp đôi so với mức tiêu thụ của năm 2022 và chỉ cao hơn một chút so với toàn bộ mức tiêu thụ điện hàng năm của cả nước Nhật Bản. Tại Việt Nam, nhu cầu điện nói chung dự kiến sẽ tăng khoảng 10-12% mỗi năm từ nay đến năm 2030, trong đó nhu cầu từ lĩnh vực công nghệ số sẽ chiếm một tỷ trọng ngày càng lớn, đặt ra những thách thức không nhỏ cho hệ thống lưới điện trong nước.
Giải pháp cân bằng: Sử dụng AI có ý thức và công nghệ bền vững
Trong bối cảnh đó, TS. Scott McDonald nhấn mạnh rằng người dùng cần phải sử dụng AI một cách có ý thức hơn.
Trong bối cảnh Việt Nam đang tiếp tục quá trình số hóa nhanh chóng, việc hiểu rõ những tác động thực tế của các công cụ ảo đến môi trường và tài nguyên ngày càng trở nên quan trọng. "Lần tới, khi bạn định yêu cầu AI soạn một email đơn giản, hãy nhớ rằng email đó có thể đã 'uống' hết một chai nước và 'ngốn' một lượng điện đủ để thắp sáng bàn làm việc của bạn trong nhiều giờ. Rốt cuộc, câu lệnh AI bền vững nhất có thể chính là câu lệnh mà bạn không bao giờ gửi đi,” TS. McDonald kết luận.
Chi phí môi trường ẩn sau mỗi câu lệnh AI
Trí tuệ Nhân tạo (AI) tạo sinh, với những ứng dụng như ChatGPT, đang ngày càng trở nên phổ biến, hỗ trợ con người trong vô số công việc từ soạn email, thiết kế bài thuyết trình đến sáng tạo nội dung. Nhiều công ty tin rằng AI giúp họ tối ưu chi phí và tăng hiệu suất. Tuy nhiên, ít ai nhận ra rằng đằng sau sự tiện lợi và thông minh đó là một chi phí môi trường không hề nhỏ, gây sức ép lên lưới điện và nguồn nước vốn đang chịu nhiều áp lực trên toàn cầu.
Một nghiên cứu từ Đại học California, Riverside công bố năm 2023 đã chỉ ra một con số đáng suy ngẫm: việc soạn một email dài khoảng 100 từ bằng AI có thể tiêu tốn khoảng 519 ml chất làm mát (nước), tương đương với một chai nước uống tiêu chuẩn. Lượng nước này chủ yếu được sử dụng để giải nhiệt cho các trung tâm dữ liệu khổng lồ, nơi các hệ thống AI phức tạp được vận hành.
Đừng quá lạm dụng AI cho những việc đơn giản
Không chỉ tiêu thụ nước, các tương tác với AI còn "ngốn" một lượng điện đáng kể. Thống kê từ Viện Nghiên cứu Điện năng (Electric Power Research Institute) cho thấy, mỗi yêu cầu tìm kiếm thông tin trên một công cụ AI có thể tiêu thụ lượng điện nhiều hơn khoảng 10 lần so với một lượt tìm kiếm thông thường trên Google (2,9 Wh so với 0,3 Wh).
Cụ thể hơn, việc tạo một email dài 100 từ bằng ChatGPT cần khoảng 0,14 kWh điện, tương đương với năng lượng cung cấp cho 14 bóng đèn LED chiếu sáng trong một giờ, và như đã đề cập, một chai nước. Con số này có vẻ nhỏ nếu tính riêng lẻ cho một người dùng, một tác vụ. Nhưng nếu nhân lên với quy mô hàng triệu, hàng tỷ người dùng và hàng tỷ lượt tương tác mỗi ngày trên toàn cầu, tổng lượng tài nguyên tiêu thụ sẽ trở nên khổng lồ. Đặc biệt, với các tính năng tạo ảnh bằng AI, năng lượng tiêu thụ còn cao hơn đáng kể, có thể gấp 5 lần so với việc tạo ra văn bản thông thường.
Tiến sĩ Scott McDonald, giảng viên ngành Quản lý chuỗi cung ứng và logistics tại Đại học RMIT Việt Nam, cho rằng người dùng nên cân nhắc kỹ lưỡng tính cần thiết trước mỗi lần tương tác với AI. “Sử dụng AI để phân tích các báo cáo tài chính phức tạp, hay để giải quyết những vấn đề đòi hỏi nhiều giờ làm việc thủ công có thể mang đến hiệu quả tốt. Nhưng liệu có đáng để yêu cầu AI viết một email chào hỏi đơn giản, hay một bài đăng ngắn trên mạng xã hội LinkedIn hay không? Theo tôi thì không,” TS. McDonald chia sẻ.
Ông đưa ra một ước tính đáng báo động: nếu cứ 1/10 người lao động tại Việt Nam sử dụng AI hàng ngày chỉ để viết email, thì tổng nguồn lực tiêu hao trong cả năm có thể lên đến hàng trăm nghìn mét khối nước và lượng điện đủ để cung cấp cho một quận nhỏ tại một thành phố lớn. “Nhưng thực tế chúng ta sử dụng AI không chỉ để viết email. Vậy, tác động thực sự mà chúng ta đang tạo ra đối với các nguồn tài nguyên quý giá của đất nước là gì?” đại diện Đại học RMIT Việt Nam nhấn mạnh.
Gánh nặng lên lưới điện và nguồn nước từ các trung tâm dữ liệu
Việt Nam hiện đang sở hữu hàng chục trung tâm dữ liệu quy mô nhỏ, với tổng công suất toàn quốc đạt 182 MW, con số này vẫn thấp hơn so với mục tiêu 870 MW đề ra cho năm 2030. Tuy nhiên, các công ty công nghệ trong và ngoài nước đang có kế hoạch đầu tư hàng tỷ USD để xây dựng các trung tâm dữ liệu quy mô lớn mới, với công suất có thể lên đến hàng trăm MW mỗi trung tâm.
Tỷ lệ sử dụng AI ngày càng cao trong bộ phận dân số am hiểu công nghệ tại Việt Nam, cùng với sự phát triển của kinh tế số, cũng đang góp phần làm tăng nhu cầu về trung tâm dữ liệu, không chỉ trong nước mà còn thúc đẩy việc xây dựng các trung tâm dữ liệu lớn ở các nước láng giềng như Singapore và Malaysia để phục vụ khu vực.
TS. McDonald dự báo rằng sự gia tăng nhanh chóng của các trung tâm dữ liệu trên toàn thế giới có thể sẽ gây áp lực rất lớn lên lưới điện và nguồn cung cấp nước tại nhiều quốc gia. “Nhiều người vẫn coi AI là một công nghệ kỳ diệu, tồn tại đâu đó trên hạ tầng đám mây và dường như không có tác động hữu hình nào lên thế giới bên ngoài. Nhưng trên thực tế, mỗi một câu lệnh AI mà chúng ta gửi đi đều đang tiêu hao những tài nguyên vật lý thực sự từ một nơi nào đó trên hành tinh này,” TS. McDonald nói thêm.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo mức tiêu thụ điện của các trung tâm dữ liệu trên toàn cầu vào năm 2026 sẽ đạt con số khổng lồ 1.050 TWh (Terawatt-giờ). Con số này gần gấp đôi so với mức tiêu thụ của năm 2022 và chỉ cao hơn một chút so với toàn bộ mức tiêu thụ điện hàng năm của cả nước Nhật Bản. Tại Việt Nam, nhu cầu điện nói chung dự kiến sẽ tăng khoảng 10-12% mỗi năm từ nay đến năm 2030, trong đó nhu cầu từ lĩnh vực công nghệ số sẽ chiếm một tỷ trọng ngày càng lớn, đặt ra những thách thức không nhỏ cho hệ thống lưới điện trong nước.
Giải pháp cân bằng: Sử dụng AI có ý thức và công nghệ bền vững
Trong bối cảnh đó, TS. Scott McDonald nhấn mạnh rằng người dùng cần phải sử dụng AI một cách có ý thức hơn.
- Đầu tiên, nên dành AI cho các nhiệm vụ thực sự phức tạp hoặc có tác động lớn, những nơi mà AI có thể phát huy tối đa giá trị và lợi ích của nó so với công sức thủ công.
- Thứ hai, nên tự soạn thảo các nội dung trao đổi thông tin thường lệ, đơn giản thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào AI, tránh việc tạo ra những nội dung không cần thiết hoặc lãng phí tài nguyên cho những việc nhỏ nhặt.
- Cuối cùng, hãy suy xét thật kỹ trước khi sử dụng các tính năng tạo ảnh bằng AI, vốn tiêu tốn nhiều năng lượng hơn.
Trong bối cảnh Việt Nam đang tiếp tục quá trình số hóa nhanh chóng, việc hiểu rõ những tác động thực tế của các công cụ ảo đến môi trường và tài nguyên ngày càng trở nên quan trọng. "Lần tới, khi bạn định yêu cầu AI soạn một email đơn giản, hãy nhớ rằng email đó có thể đã 'uống' hết một chai nước và 'ngốn' một lượng điện đủ để thắp sáng bàn làm việc của bạn trong nhiều giờ. Rốt cuộc, câu lệnh AI bền vững nhất có thể chính là câu lệnh mà bạn không bao giờ gửi đi,” TS. McDonald kết luận.
