Trong nội dung bài báo "Xin cảm tạ cụ Cử, tôi đã tìm đúng người" của nhà báo Xuân Ba đăng trên báo Tiền Phong dịp Quốc khánh 2/9/2022, có kể về câu chuyện Người đã đặt tên cho tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang khi sáp nhập năm 1962. Người đó là cụ Nguyễn Đình Ngân. Cụ Nguyễn Đình Ngân sinh năm 1890. Đỗ Cử nhân năm 19 tuổi. Từng là Tham tri (cỡ Thứ trưởng) trong Triều đình Huế. Rồi cụ theo cách mạng, đeo ba lô đi kháng chiến, làm Chủ tịch Mặt trận Liên Việt Khu 4. Năm 1960, cụ Ngân trúng cử đại biểu Quốc hội thuộc Đoàn Thanh Hóa.
Liên quan đến chuyện đặt tên tỉnh, vào tháng 10/1962, Quốc hội họp phiên cuối năm ở Nhà hát lớn Hà Nội. Giờ giải lao buổi sáng, nhóm nhân sĩ như thường lệ tụ lại với nhau bàn chuyện thế sự. Chuyện đương rôm thì Bác Hồ đến gần, Bác vui vẻ chào mọi người và nói có chút việc nhờ cụ Nguyễn Đình Ngân góp ý… Trưa ấy tại khách sạn Kim Liên, nơi nghỉ của đại biểu Quốc hội, cụ Nguyễn Đình Ngân không ngủ, cụ bước đi lại bước lại có điều đang phải suy nghĩ.
Cụ Nguyễn Đình Ngân bộc bạch với người bạn cùng phòng là cụ Đinh Văn Liên, Quốc hội sắp duyệt chương trình của Chính phủ, có đề nghị nhập 2 tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang. Mọi thứ đều đồng thuận cao, riêng cái tên tỉnh mới thì còn phân vân. Bởi lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Bắc Giang đều muốn giữ lại một chút tên làm kỷ niệm. Nhưng đặt là Ninh Giang hay Giang Ninh đều không xuôi, không ổn. Bác Hồ muốn tôi cùng nghĩ và góp ý cho. Cụ Ngân hứa với Bác Hồ sẽ gắng nghĩ trong ngày hôm ấy.
Buổi chiều gặp lại Bác Hồ trong hội trường Nhà hát lớn Hà Nội, cụ Nguyễn Đình Ngân đã mạnh dạn nói lên suy nghĩ của mình: Hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang đều có chung chữ Bắc. Chữ ấy có ý nghĩa về lịch sử và địa lý thì ta nên giữ lại. Chữ thứ hai thì ta nên cân nhắc, tỉnh mới gần thủ đô Hà Nội, quanh thủ đô đã có Hà Đông và Hà Nam, thì nay gọi Hà Bắc là thuận. Chữ "Bắc" nhất định phải để sau để tránh trùng cụm từ Bắc Hà. Bắc Hà trong lịch sử là vùng đất Đàng ngoài, từ sông Gianh trở ra trong thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh kéo dài 200 năm. Sĩ phu Bắc Hà là trí thức Đàng ngoài, sinh ra chủ yếu ở đất Thăng Long và các vùng phụ cận.
Bác Hồ nghe xong nắm tay cụ Nguyễn Đình Ngân thật chặt: Cảm ơn cụ, tôi đã nhờ đúng người! Tên ấy hợp lắm, tôi sẽ báo cáo lại Chính phủ. Và rồi, cuối khoá họp, ngày 27/10/1962, Quốc hội đã biểu quyết nhất trí lấy tên Hà Bắc đặt cho 2 tỉnh mới sáp nhập Bắc Ninh và Bắc Giang.
Tỉnh Hà Bắc sau 34 năm có tên trên bản đồ hành chính Việt Nam, đến ngày 6/11/1996, tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá IX đã ban hành Nghị quyết chia tỉnh Hà Bắc, tái lập thành tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang; hai tỉnh mới tái lập chính thức hoạt động từ ngày 1/1/1997. Sau gần 30 năm tách tỉnh, đến nay Bắc Ninh và Bắc Giang đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Nhưng câu chuyện về việc đặt tên tỉnh nêu trên không chỉ hấp dẫn, thú vị mà còn là bài học sâu sắc khi ngày nay đất nước cũng đang triển khai việc sáp nhập tỉnh.
Liên quan đến chuyện đặt tên tỉnh, vào tháng 10/1962, Quốc hội họp phiên cuối năm ở Nhà hát lớn Hà Nội. Giờ giải lao buổi sáng, nhóm nhân sĩ như thường lệ tụ lại với nhau bàn chuyện thế sự. Chuyện đương rôm thì Bác Hồ đến gần, Bác vui vẻ chào mọi người và nói có chút việc nhờ cụ Nguyễn Đình Ngân góp ý… Trưa ấy tại khách sạn Kim Liên, nơi nghỉ của đại biểu Quốc hội, cụ Nguyễn Đình Ngân không ngủ, cụ bước đi lại bước lại có điều đang phải suy nghĩ.
Cụ Nguyễn Đình Ngân bộc bạch với người bạn cùng phòng là cụ Đinh Văn Liên, Quốc hội sắp duyệt chương trình của Chính phủ, có đề nghị nhập 2 tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang. Mọi thứ đều đồng thuận cao, riêng cái tên tỉnh mới thì còn phân vân. Bởi lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh và tỉnh Bắc Giang đều muốn giữ lại một chút tên làm kỷ niệm. Nhưng đặt là Ninh Giang hay Giang Ninh đều không xuôi, không ổn. Bác Hồ muốn tôi cùng nghĩ và góp ý cho. Cụ Ngân hứa với Bác Hồ sẽ gắng nghĩ trong ngày hôm ấy.
Buổi chiều gặp lại Bác Hồ trong hội trường Nhà hát lớn Hà Nội, cụ Nguyễn Đình Ngân đã mạnh dạn nói lên suy nghĩ của mình: Hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang đều có chung chữ Bắc. Chữ ấy có ý nghĩa về lịch sử và địa lý thì ta nên giữ lại. Chữ thứ hai thì ta nên cân nhắc, tỉnh mới gần thủ đô Hà Nội, quanh thủ đô đã có Hà Đông và Hà Nam, thì nay gọi Hà Bắc là thuận. Chữ "Bắc" nhất định phải để sau để tránh trùng cụm từ Bắc Hà. Bắc Hà trong lịch sử là vùng đất Đàng ngoài, từ sông Gianh trở ra trong thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh kéo dài 200 năm. Sĩ phu Bắc Hà là trí thức Đàng ngoài, sinh ra chủ yếu ở đất Thăng Long và các vùng phụ cận.
Bác Hồ nghe xong nắm tay cụ Nguyễn Đình Ngân thật chặt: Cảm ơn cụ, tôi đã nhờ đúng người! Tên ấy hợp lắm, tôi sẽ báo cáo lại Chính phủ. Và rồi, cuối khoá họp, ngày 27/10/1962, Quốc hội đã biểu quyết nhất trí lấy tên Hà Bắc đặt cho 2 tỉnh mới sáp nhập Bắc Ninh và Bắc Giang.
Tỉnh Hà Bắc sau 34 năm có tên trên bản đồ hành chính Việt Nam, đến ngày 6/11/1996, tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá IX đã ban hành Nghị quyết chia tỉnh Hà Bắc, tái lập thành tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang; hai tỉnh mới tái lập chính thức hoạt động từ ngày 1/1/1997. Sau gần 30 năm tách tỉnh, đến nay Bắc Ninh và Bắc Giang đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Nhưng câu chuyện về việc đặt tên tỉnh nêu trên không chỉ hấp dẫn, thú vị mà còn là bài học sâu sắc khi ngày nay đất nước cũng đang triển khai việc sáp nhập tỉnh.
