Hoàng Khang
Writer
Tỷ phú Elon Musk, thông qua Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) do ông lãnh đạo, đang tiến hành một loạt động thái can thiệp sâu rộng vào hoạt động của các cơ quan chính phủ Mỹ, gây ra nhiều tranh cãi và lo ngại về tính hợp pháp, minh bạch và xung đột lợi ích.
Tiếp cận dữ liệu nhạy cảm và "thay máu" nhân sự
Chỉ hai tuần sau khi được Tổng thống khi đó bổ nhiệm làm "nhân viên chính phủ đặc biệt", đội ngũ của Musk tại DOGE đã nhanh chóng tiếp cận các hệ thống dữ liệu và tài chính nhạy cảm của chính phủ, bất chấp sự phản đối của nhiều quan chức chuyên nghiệp.
Nhóm của Musk đã đóng cửa hàng loạt chương trình liên bang và nhắm mục tiêu đến Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), một đơn vị chịu trách nhiệm về viện trợ nhân đạo và phát triển trên toàn thế giới, với nguy cơ đóng cửa. Ít nhất hai quan chức cấp cao tại USAID đã bị đình chỉ sau khi từ chối cho phép nhân viên DOGE truy cập hệ thống. Trang web và tài khoản Twitter-X của USAID cũng đã ngừng hoạt động.
Quyền lực "vượt trội" và sự thiếu kiểm soát
Musk được Tổng thống khi đó trao quyền lực lớn, cho phép ông hành động với mức độ tự chủ cao, gần như không bị kiểm soát. Các nhân viên cấp cao Nhà Trắng đôi khi cũng không rõ về quyền lực thực sự của Musk.
Musk tự nhận việc làm vào cuối tuần là "siêu năng lực" giúp ông có lợi thế hơn các công chức liên bang. Nhà sử học Douglas Brinkley mô tả Musk là "chiến binh đơn độc" hoạt động "ngoài tầm giám sát" và cảnh báo về nguy cơ "hủy diệt các thể chế cơ bản".
Xung đột lợi ích và sự thiếu minh bạch
Chưa một nhân viên chính phủ Mỹ nào có mức độ xung đột lợi ích chồng chéo như Musk. Và cũng chưa có ai không phải viên chức chuyên nghiệp toàn thời gian lại có khả năng định hình lại lực lượng lao động liên bang như vậy.
Musk không chỉ định hình chính sách mà còn tham gia vào các quyết định nhân sự, như việc thúc đẩy bổ nhiệm Troy Meink làm Bộ trưởng Không quân. Meink từng điều hành Văn phòng Trinh sát Quốc gia Lầu Năm Góc, nơi đã giúp SpaceX của Musk có được hợp đồng hàng tỷ USD.
Nhà Trắng từ chối xác nhận liệu Musk có được quyền miễn trừ cho phép ông tham gia vào các cơ quan ảnh hưởng đến lợi ích cá nhân của ông hay không. Ngay cả khi có, các luật sư đạo đức cũng không thể hình dung quy định miễn trừ sẽ được xây dựng thế nào để bao trùm phạm vi công việc mà ông đang giám sát.
"Chiến thuật" của Musk: Cắt giảm, bỏ qua quy định và gây sức ép
Cách tiếp cận của Musk trong việc cải tổ chính phủ tương tự như chiến thuật ông từng sử dụng trong khu vực tư nhân: cắt giảm chi phí mạnh tay, bỏ qua các quy định mà ông cho là "ngu ngốc" và chấp nhận rủi ro cao.
Musk thường xuyên kết nối trực tiếp với Tổng thống, vào Nhà Trắng qua cổng phụ, tham dự các cuộc họp và có mối quan hệ chặt chẽ với cố vấn chính sách hàng đầu. Thậm chí, ông còn tìm cách ngủ qua đêm tại Nhà Trắng.
Can thiệp vào Bộ Tài chính và USAID
Musk đã tập trung vào Hệ thống Chi trả Liên bang (FPS) của Bộ Tài chính, nơi giải ngân hàng nghìn tỷ USD mỗi năm. Ông tuyên bố có thể chống thâm hụt ngân sách bằng cách loại bỏ các khoản thanh toán "gian lận", dù không rõ cơ sở của tuyên bố này.
Nỗ lực can thiệp vào FPS đã gây ra cuộc đối đầu căng thẳng, khiến trợ lý Bộ trưởng Tài chính David Lebryk phải nghỉ hưu sau khi bị dọa sa thải. Cuối cùng, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent vẫn chấp thuận cấp quyền truy cập FPS cho nhóm của Musk.
Với USAID, Musk còn muốn đi xa hơn, gọi đây là "tổ chức tội phạm" và tuyên bố "chúng ta nên đóng cửa nó". Ông sử dụng chiến thuật tương tự như khi tiếp quản Twitter, chỉ trích ban quản lý cũ và công kích cá nhân những người phản đối.
Phản ứng của các bên liên quan
Chiến thuật của nhóm Musk đang khiến các nhân viên liên bang hoang mang, sợ lên tiếng và không chắc chắn về tương lai.
Đảng Dân chủ tuyên bố sẽ tìm cách ngăn cản nhóm Musk tham gia vào hệ thống thanh toán của Bộ Tài chính. Nghị sĩ Chuck Schumer, lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện, yêu cầu Bộ trưởng Tài chính phải thu hồi quyền truy cập của DOGE, nếu không quốc hội sẽ hành động.
Việc Elon Musk và DOGE can thiệp sâu vào hoạt động của chính phủ Mỹ đang đặt ra nhiều câu hỏi về tính hợp pháp, minh bạch, xung đột lợi ích và an ninh quốc gia. Những hành động này không chỉ gây ra sự bất ổn trong bộ máy hành chính mà còn có thể gây ra những hệ lụy khó lường cho nền kinh tế và xã hội Mỹ.
#ElonMuskchốngnhànướcngầm
Tiếp cận dữ liệu nhạy cảm và "thay máu" nhân sự
Chỉ hai tuần sau khi được Tổng thống khi đó bổ nhiệm làm "nhân viên chính phủ đặc biệt", đội ngũ của Musk tại DOGE đã nhanh chóng tiếp cận các hệ thống dữ liệu và tài chính nhạy cảm của chính phủ, bất chấp sự phản đối của nhiều quan chức chuyên nghiệp.
Nhóm của Musk đã đóng cửa hàng loạt chương trình liên bang và nhắm mục tiêu đến Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), một đơn vị chịu trách nhiệm về viện trợ nhân đạo và phát triển trên toàn thế giới, với nguy cơ đóng cửa. Ít nhất hai quan chức cấp cao tại USAID đã bị đình chỉ sau khi từ chối cho phép nhân viên DOGE truy cập hệ thống. Trang web và tài khoản Twitter-X của USAID cũng đã ngừng hoạt động.
Quyền lực "vượt trội" và sự thiếu kiểm soát
Musk được Tổng thống khi đó trao quyền lực lớn, cho phép ông hành động với mức độ tự chủ cao, gần như không bị kiểm soát. Các nhân viên cấp cao Nhà Trắng đôi khi cũng không rõ về quyền lực thực sự của Musk.
Musk tự nhận việc làm vào cuối tuần là "siêu năng lực" giúp ông có lợi thế hơn các công chức liên bang. Nhà sử học Douglas Brinkley mô tả Musk là "chiến binh đơn độc" hoạt động "ngoài tầm giám sát" và cảnh báo về nguy cơ "hủy diệt các thể chế cơ bản".
Xung đột lợi ích và sự thiếu minh bạch
Chưa một nhân viên chính phủ Mỹ nào có mức độ xung đột lợi ích chồng chéo như Musk. Và cũng chưa có ai không phải viên chức chuyên nghiệp toàn thời gian lại có khả năng định hình lại lực lượng lao động liên bang như vậy.
Musk không chỉ định hình chính sách mà còn tham gia vào các quyết định nhân sự, như việc thúc đẩy bổ nhiệm Troy Meink làm Bộ trưởng Không quân. Meink từng điều hành Văn phòng Trinh sát Quốc gia Lầu Năm Góc, nơi đã giúp SpaceX của Musk có được hợp đồng hàng tỷ USD.
Nhà Trắng từ chối xác nhận liệu Musk có được quyền miễn trừ cho phép ông tham gia vào các cơ quan ảnh hưởng đến lợi ích cá nhân của ông hay không. Ngay cả khi có, các luật sư đạo đức cũng không thể hình dung quy định miễn trừ sẽ được xây dựng thế nào để bao trùm phạm vi công việc mà ông đang giám sát.
"Chiến thuật" của Musk: Cắt giảm, bỏ qua quy định và gây sức ép
Cách tiếp cận của Musk trong việc cải tổ chính phủ tương tự như chiến thuật ông từng sử dụng trong khu vực tư nhân: cắt giảm chi phí mạnh tay, bỏ qua các quy định mà ông cho là "ngu ngốc" và chấp nhận rủi ro cao.
Musk thường xuyên kết nối trực tiếp với Tổng thống, vào Nhà Trắng qua cổng phụ, tham dự các cuộc họp và có mối quan hệ chặt chẽ với cố vấn chính sách hàng đầu. Thậm chí, ông còn tìm cách ngủ qua đêm tại Nhà Trắng.
Can thiệp vào Bộ Tài chính và USAID
Musk đã tập trung vào Hệ thống Chi trả Liên bang (FPS) của Bộ Tài chính, nơi giải ngân hàng nghìn tỷ USD mỗi năm. Ông tuyên bố có thể chống thâm hụt ngân sách bằng cách loại bỏ các khoản thanh toán "gian lận", dù không rõ cơ sở của tuyên bố này.
Nỗ lực can thiệp vào FPS đã gây ra cuộc đối đầu căng thẳng, khiến trợ lý Bộ trưởng Tài chính David Lebryk phải nghỉ hưu sau khi bị dọa sa thải. Cuối cùng, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent vẫn chấp thuận cấp quyền truy cập FPS cho nhóm của Musk.
Với USAID, Musk còn muốn đi xa hơn, gọi đây là "tổ chức tội phạm" và tuyên bố "chúng ta nên đóng cửa nó". Ông sử dụng chiến thuật tương tự như khi tiếp quản Twitter, chỉ trích ban quản lý cũ và công kích cá nhân những người phản đối.
Phản ứng của các bên liên quan
Chiến thuật của nhóm Musk đang khiến các nhân viên liên bang hoang mang, sợ lên tiếng và không chắc chắn về tương lai.
Đảng Dân chủ tuyên bố sẽ tìm cách ngăn cản nhóm Musk tham gia vào hệ thống thanh toán của Bộ Tài chính. Nghị sĩ Chuck Schumer, lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện, yêu cầu Bộ trưởng Tài chính phải thu hồi quyền truy cập của DOGE, nếu không quốc hội sẽ hành động.
Việc Elon Musk và DOGE can thiệp sâu vào hoạt động của chính phủ Mỹ đang đặt ra nhiều câu hỏi về tính hợp pháp, minh bạch, xung đột lợi ích và an ninh quốc gia. Những hành động này không chỉ gây ra sự bất ổn trong bộ máy hành chính mà còn có thể gây ra những hệ lụy khó lường cho nền kinh tế và xã hội Mỹ.
#ElonMuskchốngnhànướcngầm
