Chuyện gì vừa xảy ra với mô hình kinh doanh trăm tỷ đô của Apple?

[Homelander The Seven]

Epic Games khởi kiện Apple vào năm 2020 sau khi cố ý vi phạm chính sách App Store bằng cách thêm tùy chọn thanh toán trực tiếp trong Fortnite. Apple thắng phần lớn vụ kiện liên quan đến cáo buộc chống độc quyền, nhưng thua ở điểm cấm nhà phát triển hướng người dùng đến thanh toán bên ngoài (anti-steering). Thẩm phán Yvonne Gonzalez Rogers phán quyết Apple vi phạm lệnh chống cấm chuyển hướng năm 2021, gọi hành động của công ty là “sự bất tuân nghiêm trọng”.

Phán quyết ngày 1/5/2025 yêu cầu Apple tuân thủ ngay lập tức, không được trì hoãn dù có kháng cáo, theo tài liệu tòa án. Vụ kiện đã mở đường cho các nhà phát triển như Spotify và Patreon tích hợp thanh toán bên ngoài. Dưới đây là các yêu cầu chi tiết mà Apple phải tuân thủ theo phán quyết:

• Ngừng thu phí giao dịch bên ngoài: Apple không được thu phí (27% hoặc 30%) trên các giao dịch ngoài ứng dụng.
• Ngừng yêu cầu báo cáo doanh thu: Nhà phát triển không phải báo cáo giao dịch bên ngoài hoặc chịu kiểm toán từ Apple.
• Cho phép tự do quảng bá: Nhà phát triển có thể thêm bất kỳ liên kết, nút, hoặc lời kêu gọi hành động nào để quảng bá thanh toán bên ngoài.
• Bỏ hạn chế chương trình đối tác: Các ứng dụng trong chương trình Video và News Partner được thêm liên kết thanh toán bên ngoài mà không tăng phí từ 15% lên 30%.
• Sử dụng thông báo trung lập: Apple chỉ được dùng thông báo do tòa phê duyệt khi người dùng nhấp liên kết bên ngoài, thay vì “màn hình cảnh báo nguy hiểm”.
• Cho phép liên kết trực tiếp: Nhà phát triển có thể dẫn người dùng thẳng đến trang mua hàng cụ thể, thay vì chỉ một trang tĩnh như trang chủ.

Sau lệnh năm 2021, Apple áp đặt phí 27% cho giao dịch bên ngoài và yêu cầu báo cáo doanh thu, khiến chỉ 34/136.000 nhà phát triển tham gia chương trình thanh toán bên ngoài, theo tài liệu tòa án. Công ty giới hạn liên kết thanh toán chỉ được đặt ở một vị trí, không nằm trên màn hình mua hàng trong ứng dụng, phải dẫn đến trang tĩnh. Apple cũng sử dụng “màn hình cảnh báo” để ngăn người dùng nhấp liên kết, bị Thẩm phán Rogers gọi là biện pháp “dọa nạt”.

Rogers chỉ trích Apple cố ý hạn chế lợi ích của lệnh chống cấm chuyển hướng hòng duy trì dòng doanh thu chống cạnh tranh. Bà cáo buộc Phó Chủ tịch Tài chính Alex Roman nói dối về việc tuân thủ, và vụ việc đã được chuyển đến Văn phòng Công tố Liên bang để điều tra, theo Reuters.

Apple phải cập nhật Hướng dẫn Đánh giá Ứng dụng ngay lập tức để tuân thủ phán quyết, dù công ty tuyên bố sẽ kháng cáo, theo The Verge. Các thay đổi hiện chỉ áp dụng tại Mỹ nhưng CEO Epic Games Tim Sweeney đề xuất “hòa bình” nếu Apple áp dụng toàn cầu.

Phán quyết làm suy yếu mô hình kinh doanh App Store, vốn mang về 97 tỷ USD năm 2024, theo Sensor Tower. Việc bỏ phí 27% và hạn chế liên kết có thể giảm doanh thu, buộc Apple xem xét tăng giá dịch vụ hoặc cắt giảm chi phí. Các nhà phát triển lớn như Spotify đã gửi bản cập nhật ứng dụng với liên kết thanh toán bên ngoài, theo Bloomberg.

Nhà phát triển giờ đây có thể quảng bá thanh toán bên ngoài tự do, giảm chi phí và có thể hạ giá dịch vụ. Spotify, Patreon, và Epic Games đang tích hợp liên kết để người dùng mua trực tiếp, Fortnite dự kiến trở lại App Store Mỹ trong tuần tới. Người tiêu dùng có thể hưởng lợi từ giá thấp hơn hoặc nhiều lựa chọn thanh toán hơn.

Tuy nhiên, kháng cáo của Apple có thể trì hoãn lợi ích lâu dài nếu thắng tại tòa cao hơn. Các nhà phân tích như Benedict Evans dự đoán phán quyết sẽ thúc đẩy cạnh tranh trong ngành ứng dụng di động, trị giá 207 tỷ USD năm 2025, theo Sensor Tower.