VNR Content
Pearl
Tình trạng "lạm phát" các dự án điện mặt trời đã được đề cập đến rất nhiều trong 2-3 năm trở lại đây. Và điện gió, dường như cũng đang chạy đua về số lượng, nếu không được quản lý, điều tiết phù hợp có thể cũng sẽ lạm phát như điện mặt trời trước đây.
(Ảnh minh họa) Trên thực tế, việc phát triển các dự án điện gió ít được thấy truyền thông ầm ĩ như các dự án điện mặt trời trước đó. Ấy vậy mà, trong một thời gian chưa quá lâu, con số hơn 140 dự án đã được cấp phép và triển khai với tổng vốn đầu tư hàng chục tỉ USD không khỏi khiến chúng ta giật mình. Giá FIT khuyến khích đầu tư, nhưng kéo dài quá sẽ gây hệ lụy Ngay tại lúc này, từ phía các cơ quan quản lý, chính quyền tại các địa phương, ngành điện lực…, chưa thấy có bất kỳ sự cảnh báo chính thức nào về tình trạng lạm phát hoặc có thể lạm phát các dự án điện gió trên đất liền và ngoài khơi. Song những con số dự án điện gió đã lên đến hàng trăm đã và đang triển khai, đi vào vận hành, đang thực sự phát đi một cảnh báo không hề thừa (như tình trạng bùng phát điện mặt trời trước đây), và cho thấy việc quản lý, cấp phép cần được kiểm soát một cách chặt chẽ hơn. Bởi hàng chục tỉ USD đổ vào một lĩnh vực là điện gió chỉ trong một vài năm, rõ ràng về giá trị đầu tư rất lớn và cường độ đầu tư cũng dồn dập. Doanh nghiệp, nhà đầu tư nói chung cứ thấy có lợi thì làm. Tuy nhiên, từ tình trạng “đói góp, no dồn” điện mặt trời trước đây, càng cho thấy công tác quản lý, kiểm soát việc cấp phép và triển khai điện gió hiện nay không thể thiếu tập trung hoặc lơ là. Sự điều tiết quy hoạch về công suất điện gió có lẽ đã trở thành vấn đề khi nhu cầu đầu tư đang rất lớn, nguồn vốn cũng không thiếu, từ đó rất dễ xảy ra tình trạng lạm phát, tràn lan phá vỡ quy hoạch. Bài học về sự bùng phát tràn lan các dự án điện mặt trời lớn nhỏ trong những năm qua đã quá rõ. Và không quá nếu cho rằng, hãy coi chừng rồi điện gió cũng có thể sẽ đi vào “vết xe đổ” như điện mặt trời trước đây. Sự bùng phát các dự án điện mặt trời trong thời gian qua, cụ thể là từ năm 2017 đến nay, là nhờ vào cơ chế, chính sách giá mua điện ưu đãi (FIT) từ phía ngành điện. Và điện gió cũng vậy, từ cơ chế giá FIT, doanh nghiệp nhìn thấy có lợi mới đổ tiền vào đầu tư. Bài toán quản lý ở đây chính là sự điều tiết, cân đối tỉ trọng năng lượng tái tạo trong cơ cấu nguồn điện theo mục tiêu phát triển của ngành và nhu cầu của quốc gia, để từ đó có sự “nắn chỉnh” về cơ chế, chính sách giá FIT. Thậm chí, khi mục tiêu đã được hoàn thành trước tiến độ, nguồn cung năng lượng tái tạo vượt cầu, chính sách giá FIT có thể phải tạm dừng và thay thế bằng cơ chế khác phù hợp hơn. Nhờ cơ chế chính sách khuyến khích đầu tư phát triển năng lượng tái tạo, đến nay loại năng lượng này đã chiếm 25% cơ cấu nguồn điện, tương đương khoảng 22.000 MW. Đây là mức tăng trưởng khá nhanh chỉ trong khoảng 5 năm trở lại đây. Trong đó, hơn 16.000 MW là điện mặt trời và hơn 4.000 MW là điện gió. Tùy theo thời kỳ, giá FIT có lúc có tác dụng khuyến khích, thúc đẩy đầu tư theo mục tiêu của ngành, của quốc gia; nhưng nếu kéo dài quá lâu cũng có thể dẫn đến hệ lụy. Dạ Thảo
Những điều gây giật mình
Sau tất cả những gì được gọi là thực trạng phát triển phá vỡ quy hoạch, tràn lan, thiếu sự quản lý, bùng phát lấn sang đất quy hoạch cho các lĩnh vực khác... của các dự án điện mặt trời, những gì chứng kiến tiếp theo, khả năng có thể là sự bùng phát các dự án điện gió. Điều gây giật mình thứ nhất là về điện gió ngoài khơi. Theo thông tin từ một cuộc hội thảo gần đây, dự thảo Quy hoạch điện 8 đang được xây dựng đã đề xuất quy mô các dự án điện gió ngoài khơi đạt tổng công suất khoảng 5.000 MW đến năm 2030, sau đó tăng dần lên 40.000 MW vào năm 2045. Thế nhưng, nhiều đề xuất từ các địa phương phát triển điện gió ngoài khơi với tổng công suất lên tới 110.000 MW, tức nhiều gấp 20 lần so với đề xuất trong dự thảo Quy hoạch điện 8. Điều gây giật mình thứ hai, được hé lộ tại cuộc toạ đàm “Tháo gỡ điểm nghẽn cho năng lượng tái tạo” diễn ra ngày 22/12/2021 vừa qua. Đó là, tính đến thời điểm ngày 31/10/2021, đã có 84 dự án điện gió kịp vận hành thương mại (COD) để hưởng giá ưu đãi (gọi là giá FIT) mức 8,5 cent/1 kWh (tương đương khoảng 1.927 đồng/ 1kWh chưa thuế VAT), trong thời hạn 20 năm. Và theo đó, còn tới 62 dự án điện gió với tổng công suất gần 3.500 MW chưa kịp hoàn thành và đi vào vận hành kịp thời hạn theo quy định để được hưởng giá FIT. Điều gây giật mình thứ ba, với 62 dự án không hoàn thành kịp để đi vào vận hành thương mại (COD) đúng tiến độ trước ngày 1/11/2021, có tổng mức đầu tư lên tới 7 tỉ USD. Một con số vốn đầu tư rất lớn. Hãy khoan đề cập tới các dự án không hoàn thành đúng tiến độ (có thể do nhiều lý do, nguyên nhân khách quan và chủ quan, trong đó có nguyên nhân dịch bệnh làm chậm tiến độ triển khai, thi công) sẽ bị ảnh hưởng và chịu thiệt thòi, thiệt hại như thế nào. Trước hết xin lưu ý rằng, trong khi tình trạng “no dồn” về số lượng dự án điện mặt trời thời gian qua còn chưa kịp khắc phục xong và hệ lụy của nó vẫn đang còn ở đây đó, thì số lượng dự án điện gió đã bùng phát mạnh mẽ. Sự bùng phát các dự án điện gió, dường như đã rút được kinh nghiệm từ tình trạng bùng phát dự án điện mặt trời gây xôn xao trên truyền thông và trong dư luận, cho nên đã chuyển trạng thái sang phát triển một cách âm thầm hơn.
