From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Samsung Electronics được ví như “trái tim” của nền kinh tế Hàn Quốc, đã rơi vào cuộc khủng hoảng toàn diện nhiều năm qua. Khiến quốc gia Đông Á này bị lên cơn đau tim khi nền kinh tế tổn thương Từ cuộc khủng hoảng do thị trường bán dẫn suy thoái vào năm 2022-2023, đến việc tái cấu trúc quy mô lớn vào năm 2024 khi đóng cửa một số nhà máy ở nước ngoài và cắt giảm 30% nhân sự quốc tế, gần đây nhất là sự ra đi đột ngột của Phó Chủ tịch Han Jong-hee – người từng cùng Chủ tịch Lee Jae-yong dẫn dắt công ty – đã làm dấy lên lo ngại về khoảng trống lãnh đạo.
Khủng hoảng của Samsung đối mặt với thực tế: giá cổ phiếu công ty dường như không thể tăng trở lại.
Trong khi đó, đối thủ lớn nhất của Samsung trong lĩnh vực bán dẫn là SK Hynix lại có câu chuyện hoàn toàn khác. Vào năm 2018, giá cổ phiếu SK Hynix chỉ ở mức 20.000 won mỗi cổ phiếu, nhưng hiện tại đã tăng gần 10 lần đạt khoảng 200.000 won. Dù xét về giá trị vốn hóa thị trường, Samsung vẫn lớn hơn SK Hynix khoảng 2,5 lần (theo số liệu từ Korea Exchange vào tháng 3/2025), nhưng tâm lý nhà đầu tư Hàn Quốc đang nghiêng về SK Hynix cả về thành tựu hiện tại lẫn tiềm năng tương lai. Một báo cáo từ The Korea Economic Daily (tháng 2/2025) cũng chỉ ra, các quỹ đầu tư lớn tại Hàn Quốc đã tăng tỷ trọng cổ phiếu SK Hynix trong danh mục trong khi giảm dần cổ phần Samsung Electronics, phản ánh sự thay đổi trong niềm tin của thị trường.
Không chỉ nhà đầu tư, ngay cả thế hệ trẻ chuẩn bị gia nhập thị trường lao động cũng đang thay đổi cách nhìn về Samsung. Một khảo sát vào tháng 12/2024 do một trang web tuyển dụng tại Hàn Quốc thực hiện với 3.500 người tìm việc đã cho thấy kết quả đáng lo ngại. Khi được hỏi về công ty mà họ muốn gia nhập hoặc chuyển việc, SK Hynix đứng đầu bảng, tiếp theo là gã khổng lồ công nghệ Naver và chuỗi bán lẻ mỹ phẩm nổi tiếng nhờ làn sóng K-beauty CJ Olive Young. Samsung Electronics chỉ xếp thứ 6, bị vượt qua bởi LG Electronics (thứ 4) và Hyundai Motor (thứ 5). So với năm 2023 khi Samsung đứng thứ 2 trong cùng khảo sát, vị trí công ty đã tụt 4 bậc, cho thấy sự suy giảm rõ rệt về sức hút đối với thế hệ trẻ.
Lý do cho sự thay đổi này không chỉ nằm ở hình ảnh thương hiệu mà còn ở thực tế về cơ hội nghề nghiệp. Ngành bán dẫn vốn thiếu hụt nhân sự trầm trọng, và các tài năng hàng đầu thường di chuyển đến những công ty có chế độ đãi ngộ tốt hơn – hiện tượng được gọi là “những con chim di cư của ngành bán dẫn”. Trước đây, dòng chảy nhân sự thường từ SK Hynix sang Samsung, nhưng hiện nay xu hướng đã đảo ngược. Nhiều nhân viên từ Samsung chuyển sang SK Hynix, thậm chí có những người từng rời SK Hynix để gia nhập Samsung nhưng sau đó lại quay về SK Hynix.
Trên ứng dụng cộng đồng ẩn danh Blind nơi nhân viên văn phòng Hàn Quốc thường chia sẻ thông tin, nhiều bài đăng từ năm 2024 đã tiết lộ rằng các vị trí tuyển dụng tại SK Hynix thu hút đông đảo ứng viên từ Samsung. Một nhân viên Samsung còn tiết lộ trên Blind rằng nội bộ công ty đang có “ý thức khủng hoảng cao” về tình trạng chảy máu chất xám. Thậm chí, vào tháng 11/2024, có tin đồn rằng nhiều nhân viên bộ phận chip nhớ Samsung đã đồng loạt xin nghỉ phép trùng với thời điểm SK Hynix tổ chức phỏng vấn, làm dấy lên nghi ngờ rằng họ đã nghỉ để tham gia ứng tuyển.
Sự chênh lệch về đãi ngộ giữa Samsung và SK Hynix là một trong những nguyên nhân chính khiến nhân sự rời bỏ Samsung. Vào năm 2024, SK Hynix đã gây sốc khi chi trả mức thưởng cuối năm lên đến 1.500% lương cơ bản cho toàn bộ nhân viên, bao gồm 1.000% thưởng vượt lợi nhuận (tương đương 50% lương năm) và 500% thưởng đặc biệt. Một người làm việc ở cấp quản lý tại SK Hynix đã nhận được khoảng 80 triệu won tiền thưởng và dùng số tiền này để đưa gia đình đi du lịch châu Âu trong 2 tuần. Ngược lại, tại Samsung Electronics, mức thưởng vượt lợi nhuận ở bộ phận bán dẫn chỉ dao động từ 12% đến 16% lương năm, tức là chưa bằng 1/3 so với SK Hynix. Với khẩu hiệu “Samsung siêu chênh lệch” từng là niềm tự hào của nhân viên Samsung, việc bị một công ty “hạng hai” như SK Hynix vượt mặt rõ ràng đã ảnh hưởng lớn đến tinh thần của họ.
Một thất bại lớn khác là việc bỏ lỡ thị trường bộ nhớ băng thông cao (HBM) được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng AI như ChatGPT. HBM được SK Hynix và AMD phát triển từ năm 2014, trong khi Samsung dù cũng nghiên cứu đã từ bỏ qua vào năm 2019 vì cho rằng không có lợi nhuận. Tuy nhiên, từ năm 2023, khi AI bùng nổ, HBM trở thành sản phẩm giá trị cao trong ngành bán dẫn. SK Hynix nhanh chóng tận dụng cơ hội, trở thành nhà cung cấp chính cho các công ty AI toàn cầu như NVIDIA, trong khi Samsung phải vội vã quay lại thị trường. Theo DigiTimes (tháng 2/2025), Samsung hiện vẫn tụt hậu so với SK Hynix về công nghệ HBM, khoảng cách kỹ thuật ước tính từ 12 đến 18 tháng.
Hậu quả của những thất bại này được phản ánh rõ trong dự báo kết quả kinh doanh quý 1/2025 của Samsung, dự kiến công bố vào ngày 7-8/4. Theo Yonhap News, lợi nhuận hoạt động của Samsung ước tính chỉ đạt 5 nghìn tỷ won, giảm hơn 1 nghìn tỷ won so với quý 1/2024 (6,6 nghìn tỷ won) và quý 4/2024 (6,5 nghìn tỷ won). Mảng bán dẫn hệ thống và gia công dự kiến lỗ 400 tỷ won, trong khi chip nhớ vốn là thế mạnh Samsung cũng chịu ảnh hưởng từ quy định hạn chế xuất khẩu HBM sang Trung Quốc và giá bộ nhớ thông dụng giảm, dẫn đến lợi nhuận thấp hơn so với cùng kỳ năm trước.
Lời phát biểu của Lee Jae-yong gợi nhớ đến “Tuyên bố Frankfurt” của cha ông, cố Chủ tịch Lee Kun-hee, vào năm 1993. Khi đó, Lee Kun-hee đã triệu tập các lãnh đạo Samsung tại Frankfurt, Đức, và tuyên bố: “Hãy thay đổi tất cả, trừ vợ và con cái.” Tuyên bố này đã đặt nền móng cho sự chuyển mình giúp công ty trở thành một tập đoàn toàn cầu hàng đầu. Theo The Korea Herald (tháng 3/2025), giới truyền thông Hàn Quốc đánh giá cao phong cách lãnh đạo mạnh mẽ của Lee Jae-yong trong bối cảnh khủng hoảng, thị trường chứng khoán đã phản ứng tích cực: giá cổ phiếu Samsung tăng hơn 5% ngay sau khi thông điệp của ông được công bố.
Dù có những tín hiệu tích cực từ phản ứng thị trường, các chuyên gia vẫn lo ngại rằng khủng hoảng sẽ không dễ dàng chấm dứt trong năm 2025. Những yếu tố như rủi ro địa chính trị, cạnh tranh công nghệ toàn cầu, và sự bất ổn của kinh tế thế giới tiếp tục là thách thức lớn. Theo Bloomberg (tháng 3/2025), các lệnh hạn chế xuất khẩu công nghệ của Mỹ và EU đối với Trung Quốc – thị trường lớn nhất của Samsung – có thể làm trầm trọng thêm khó khăn trong mảng bán dẫn. Ngoài ra, sự tụt hậu trong các lĩnh vực chiến lược như HBM và gia công bán dẫn đòi hỏi Samsung phải đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển, nhưng điều này lại đi kèm với rủi ro tài chính trong bối cảnh lợi nhuận giảm.
Mặt khác, Samsung vẫn có những lợi thế để hy vọng vào một sự phục hồi. Với vị thế là nhà sản xuất bán dẫn lớn nhất thế giới về thị phần tổng thể, cùng hệ sinh thái sản phẩm đa dạng từ smartphone, TV đến thiết bị gia dụng, Samsung có nền tảng vững chắc để tái cấu trúc và đổi mới. Việc Lee Jae-yong thể hiện phong cách lãnh đạo quyết liệt cũng là một tín hiệu tích cực, cho thấy công ty sẵn sàng đối mặt với thách thức và tìm cách lấy lại vị thế dẫn đầu.
Khủng hoảng của Samsung đối mặt với thực tế: giá cổ phiếu công ty dường như không thể tăng trở lại.
Vỡ mộng Samsung Electronics
Samsung Electronics là cổ phiếu được yêu thích nhất tại Hàn Quốc, với khoảng một nửa số nhà đầu tư chứng khoán sở hữu cổ phần của công ty này. Tuy nhiên, tâm lý chung của các nhà đầu tư mà tôi tiếp xúc là sự thất vọng vì giá cổ phiếu không có dấu hiệu tăng trưởng. Vào năm 2018, giá cổ phiếu Samsung từng vượt mốc 2,5 triệu won mỗi cổ phiếu. Sau đó, công ty thực hiện chia tách cổ phiếu với tỷ lệ 50:1, đưa giá mỗi cổ phiếu xuống khoảng 50.000 won, nhằm giúp cổ phiếu dễ tiếp cận hơn với nhà đầu tư nhỏ lẻ. Thời điểm đó, nhiều người đã mua vào với hy vọng rằng chỉ vài năm sau, giá sẽ tăng lên hàng trăm nghìn won. Nhưng sau 7 năm, đến nay, giá cổ phiếu Samsung vẫn dao động quanh mức 50.000 won, không có sự bứt phá nào đáng kể.
Trong khi đó, đối thủ lớn nhất của Samsung trong lĩnh vực bán dẫn là SK Hynix lại có câu chuyện hoàn toàn khác. Vào năm 2018, giá cổ phiếu SK Hynix chỉ ở mức 20.000 won mỗi cổ phiếu, nhưng hiện tại đã tăng gần 10 lần đạt khoảng 200.000 won. Dù xét về giá trị vốn hóa thị trường, Samsung vẫn lớn hơn SK Hynix khoảng 2,5 lần (theo số liệu từ Korea Exchange vào tháng 3/2025), nhưng tâm lý nhà đầu tư Hàn Quốc đang nghiêng về SK Hynix cả về thành tựu hiện tại lẫn tiềm năng tương lai. Một báo cáo từ The Korea Economic Daily (tháng 2/2025) cũng chỉ ra, các quỹ đầu tư lớn tại Hàn Quốc đã tăng tỷ trọng cổ phiếu SK Hynix trong danh mục trong khi giảm dần cổ phần Samsung Electronics, phản ánh sự thay đổi trong niềm tin của thị trường.
Không chỉ nhà đầu tư, ngay cả thế hệ trẻ chuẩn bị gia nhập thị trường lao động cũng đang thay đổi cách nhìn về Samsung. Một khảo sát vào tháng 12/2024 do một trang web tuyển dụng tại Hàn Quốc thực hiện với 3.500 người tìm việc đã cho thấy kết quả đáng lo ngại. Khi được hỏi về công ty mà họ muốn gia nhập hoặc chuyển việc, SK Hynix đứng đầu bảng, tiếp theo là gã khổng lồ công nghệ Naver và chuỗi bán lẻ mỹ phẩm nổi tiếng nhờ làn sóng K-beauty CJ Olive Young. Samsung Electronics chỉ xếp thứ 6, bị vượt qua bởi LG Electronics (thứ 4) và Hyundai Motor (thứ 5). So với năm 2023 khi Samsung đứng thứ 2 trong cùng khảo sát, vị trí công ty đã tụt 4 bậc, cho thấy sự suy giảm rõ rệt về sức hút đối với thế hệ trẻ.
Lý do cho sự thay đổi này không chỉ nằm ở hình ảnh thương hiệu mà còn ở thực tế về cơ hội nghề nghiệp. Ngành bán dẫn vốn thiếu hụt nhân sự trầm trọng, và các tài năng hàng đầu thường di chuyển đến những công ty có chế độ đãi ngộ tốt hơn – hiện tượng được gọi là “những con chim di cư của ngành bán dẫn”. Trước đây, dòng chảy nhân sự thường từ SK Hynix sang Samsung, nhưng hiện nay xu hướng đã đảo ngược. Nhiều nhân viên từ Samsung chuyển sang SK Hynix, thậm chí có những người từng rời SK Hynix để gia nhập Samsung nhưng sau đó lại quay về SK Hynix.
Trên ứng dụng cộng đồng ẩn danh Blind nơi nhân viên văn phòng Hàn Quốc thường chia sẻ thông tin, nhiều bài đăng từ năm 2024 đã tiết lộ rằng các vị trí tuyển dụng tại SK Hynix thu hút đông đảo ứng viên từ Samsung. Một nhân viên Samsung còn tiết lộ trên Blind rằng nội bộ công ty đang có “ý thức khủng hoảng cao” về tình trạng chảy máu chất xám. Thậm chí, vào tháng 11/2024, có tin đồn rằng nhiều nhân viên bộ phận chip nhớ Samsung đã đồng loạt xin nghỉ phép trùng với thời điểm SK Hynix tổ chức phỏng vấn, làm dấy lên nghi ngờ rằng họ đã nghỉ để tham gia ứng tuyển.
Sự chênh lệch về đãi ngộ giữa Samsung và SK Hynix là một trong những nguyên nhân chính khiến nhân sự rời bỏ Samsung. Vào năm 2024, SK Hynix đã gây sốc khi chi trả mức thưởng cuối năm lên đến 1.500% lương cơ bản cho toàn bộ nhân viên, bao gồm 1.000% thưởng vượt lợi nhuận (tương đương 50% lương năm) và 500% thưởng đặc biệt. Một người làm việc ở cấp quản lý tại SK Hynix đã nhận được khoảng 80 triệu won tiền thưởng và dùng số tiền này để đưa gia đình đi du lịch châu Âu trong 2 tuần. Ngược lại, tại Samsung Electronics, mức thưởng vượt lợi nhuận ở bộ phận bán dẫn chỉ dao động từ 12% đến 16% lương năm, tức là chưa bằng 1/3 so với SK Hynix. Với khẩu hiệu “Samsung siêu chênh lệch” từng là niềm tự hào của nhân viên Samsung, việc bị một công ty “hạng hai” như SK Hynix vượt mặt rõ ràng đã ảnh hưởng lớn đến tinh thần của họ.
Cơn đau tim dai dẳng dài hạn toàn diện
Nguyên nhân cốt lõi của khủng hoảng Samsung nằm ở suy giảm năng lực công nghệ trong lĩnh vực bán dẫn chủ lực. Samsung từng vượt qua Intel để trở thành nhà sản xuất bán dẫn số một thế giới về doanh thu vào năm 2017 và duy trì vị trí này cho đến nay. Tuy nhiên, trong mảng bán dẫn hệ thống (system semiconductor) – chiếm 60% thị trường toàn cầu – Samsung đang bị tụt hậu nghiêm trọng. Cụ thể, trong lĩnh vực vi xử lý ứng dụng (AP) cho smartphone, Samsung chỉ chiếm thị phần 1 chữ số, đứng thứ 5 toàn cầu theo Counterpoint Research (2024). Trong mảng cảm biến hình ảnh (CIS), Samsung đứng thứ 2 với thị phần 20% nhưng thua rất xa Sony (55%). Ở lĩnh vực gia công bán dẫn (foundry), TSMC của Đài Loan dẫn đầu với 67% thị phần trong khi Samsung chỉ đạt 8%, khoảng cách này ngày càng nới rộng theo báo cáo của TrendForce (tháng 1/2025).Một thất bại lớn khác là việc bỏ lỡ thị trường bộ nhớ băng thông cao (HBM) được sử dụng rộng rãi trong các ứng dụng AI như ChatGPT. HBM được SK Hynix và AMD phát triển từ năm 2014, trong khi Samsung dù cũng nghiên cứu đã từ bỏ qua vào năm 2019 vì cho rằng không có lợi nhuận. Tuy nhiên, từ năm 2023, khi AI bùng nổ, HBM trở thành sản phẩm giá trị cao trong ngành bán dẫn. SK Hynix nhanh chóng tận dụng cơ hội, trở thành nhà cung cấp chính cho các công ty AI toàn cầu như NVIDIA, trong khi Samsung phải vội vã quay lại thị trường. Theo DigiTimes (tháng 2/2025), Samsung hiện vẫn tụt hậu so với SK Hynix về công nghệ HBM, khoảng cách kỹ thuật ước tính từ 12 đến 18 tháng.
Hậu quả của những thất bại này được phản ánh rõ trong dự báo kết quả kinh doanh quý 1/2025 của Samsung, dự kiến công bố vào ngày 7-8/4. Theo Yonhap News, lợi nhuận hoạt động của Samsung ước tính chỉ đạt 5 nghìn tỷ won, giảm hơn 1 nghìn tỷ won so với quý 1/2024 (6,6 nghìn tỷ won) và quý 4/2024 (6,5 nghìn tỷ won). Mảng bán dẫn hệ thống và gia công dự kiến lỗ 400 tỷ won, trong khi chip nhớ vốn là thế mạnh Samsung cũng chịu ảnh hưởng từ quy định hạn chế xuất khẩu HBM sang Trung Quốc và giá bộ nhớ thông dụng giảm, dẫn đến lợi nhuận thấp hơn so với cùng kỳ năm trước.
Đi tìm thần dược
Trước tình hình này, Samsung đã có những động thái nhằm lấy lại đà tăng trưởng. Vào ngày 17/3/2025, công ty tổ chức một hội thảo về “Phục hồi giá trị cốt lõi của Samsung” cho 2.000 lãnh đạo từ các công ty thành viên – sự kiện đầu tiên trong 9 năm qua. Trong thông điệp video gửi đến hội thảo, Chủ tịch Lee Jae-yong đã không ngần ngại chỉ trích tình trạng hiện tại của công ty. Ông nói: “Hiện nay, năng lực cạnh tranh công nghệ của chúng ta đã bị suy giảm ở mọi lĩnh vực. Chúng ta khó thấy được sự đổi mới táo bạo hay những thử thách mới, và thay vì nỗ lực thay đổi tình hình, chúng ta lại chỉ lo duy trì hiện trạng.” Ông nhấn mạnh Samsung đang đối mặt với “vấn đề sống còn” và kêu gọi ban lãnh đạo “phải tự nhìn nhận một cách nghiêm khắc”.Lời phát biểu của Lee Jae-yong gợi nhớ đến “Tuyên bố Frankfurt” của cha ông, cố Chủ tịch Lee Kun-hee, vào năm 1993. Khi đó, Lee Kun-hee đã triệu tập các lãnh đạo Samsung tại Frankfurt, Đức, và tuyên bố: “Hãy thay đổi tất cả, trừ vợ và con cái.” Tuyên bố này đã đặt nền móng cho sự chuyển mình giúp công ty trở thành một tập đoàn toàn cầu hàng đầu. Theo The Korea Herald (tháng 3/2025), giới truyền thông Hàn Quốc đánh giá cao phong cách lãnh đạo mạnh mẽ của Lee Jae-yong trong bối cảnh khủng hoảng, thị trường chứng khoán đã phản ứng tích cực: giá cổ phiếu Samsung tăng hơn 5% ngay sau khi thông điệp của ông được công bố.
Dù có những tín hiệu tích cực từ phản ứng thị trường, các chuyên gia vẫn lo ngại rằng khủng hoảng sẽ không dễ dàng chấm dứt trong năm 2025. Những yếu tố như rủi ro địa chính trị, cạnh tranh công nghệ toàn cầu, và sự bất ổn của kinh tế thế giới tiếp tục là thách thức lớn. Theo Bloomberg (tháng 3/2025), các lệnh hạn chế xuất khẩu công nghệ của Mỹ và EU đối với Trung Quốc – thị trường lớn nhất của Samsung – có thể làm trầm trọng thêm khó khăn trong mảng bán dẫn. Ngoài ra, sự tụt hậu trong các lĩnh vực chiến lược như HBM và gia công bán dẫn đòi hỏi Samsung phải đầu tư mạnh mẽ vào nghiên cứu và phát triển, nhưng điều này lại đi kèm với rủi ro tài chính trong bối cảnh lợi nhuận giảm.
Mặt khác, Samsung vẫn có những lợi thế để hy vọng vào một sự phục hồi. Với vị thế là nhà sản xuất bán dẫn lớn nhất thế giới về thị phần tổng thể, cùng hệ sinh thái sản phẩm đa dạng từ smartphone, TV đến thiết bị gia dụng, Samsung có nền tảng vững chắc để tái cấu trúc và đổi mới. Việc Lee Jae-yong thể hiện phong cách lãnh đạo quyết liệt cũng là một tín hiệu tích cực, cho thấy công ty sẵn sàng đối mặt với thách thức và tìm cách lấy lại vị thế dẫn đầu.
