Dũng Đỗ
Writer
Giữa khung cảnh hùng vĩ nhưng khắc nghiệt của đỉnh Everest, nơi những sông băng trắng xóa và vách đá sừng sững ngự trị trong im lặng, một hình ảnh lạ lùng xuất hiện: một chiếc thang từ trên trời rơi xuống. Đó không phải phép màu, mà là công nghệ. Milan Pandey, một phi công drone, đang ngồi tại Trại Nền Everest (Base Camp), điều khiển cỗ máy bay không người lái của mình thực hiện một nhiệm vụ có thể thay đổi mãi mãi hoạt động leo núi và đặc biệt là tăng cường an toàn cho những người Sherpa quả cảm.
Vượt thác băng Khumbu trong 7 phút
Công ty khởi nghiệp về drone của Nepal, Airlift Technology, nơi Pandey làm việc, đang tiên phong sử dụng drone hạng nặng (do DJI tài trợ) để vận chuyển các thiết bị thiết yếu như thang nhôm, dây thừng, bình oxy và thuốc men qua thác băng Khumbu – một trong những đoạn đường nguy hiểm nhất trên hành trình chinh phục Everest, nằm giữa Trại Nền (cao ~5.364m) và Trại Một (cao ~6.065m).
Thông thường, các "bác sĩ băng" (icefall doctors) – những Sherpa dày dạn kinh nghiệm – phải mất 6 đến 7 giờ di chuyển cực kỳ nguy hiểm qua các khối băng nứt vỡ, dựng thang và dây thừng để mở đường cho các đoàn leo núi. Họ phải lặp lại hành trình này hàng chục lần mỗi mùa, và hàng chục người đã bỏ mạng tại đây trong suốt 7 thập kỷ qua. Giờ đây, với drone, việc vận chuyển một chiếc thang hay cuộn dây thừng qua quãng đường đó chỉ mất 6 đến 7 phút.
Ý tưởng này được thúc đẩy bởi Mingma G Sherpa, lãnh đạo công ty thám hiểm Imagine Nepal, sau khi ông mất đi ba người bạn và đồng nghiệp trong một trận lở tuyết năm 2023. Cùng lúc đó, Raj Bikram, CEO của Airlift Nepal (một kỹ sư hàng không từng dùng drone tự chế hỗ trợ cứu trợ động đất năm 2015), đang liên hệ với chính quyền địa phương để thực hiện dự án lập bản đồ 3D Everest bằng drone. Sau khi thử nghiệm thành công việc dùng drone dọn dẹp khoảng 500kg rác từ Trại Một về Trại Nền vào tháng 4/2024, Airlift đã sẵn sàng cho nhiệm vụ hỗ trợ hậu cần trong mùa leo núi 2025.
Công nghệ hỗ trợ, không thay thế con người
Quy trình phối hợp diễn ra khá nhịp nhàng. Các Sherpa vẫn là những người trực tiếp leo lên thác băng, dò đường và xác định vị trí cần đặt thang, dây thừng. Khi xác định được nhu cầu, họ sẽ dùng bộ đàm báo tọa độ về Trại Nền cho phi công drone Milan Pandey. Pandey sẽ điều khiển drone lớn mang thiết bị bay đến đúng vị trí và thả xuống. Đôi khi, một drone nhỏ hơn được dùng để bay trinh sát, hỗ trợ Sherpa tìm đường đi an toàn hơn.
Anh Dawa Janzu Sherpa, 28 tuổi, một "người mở đường" (frontman) kỳ cựu, chia sẻ rằng công việc này cực kỳ rủi ro và thời gian rất eo hẹp. Việc có drone vận chuyển thiết bị giúp họ giảm thời gian và rủi ro xuống một nửa, không phải quay đi quay lại khuân vác nặng nề, nhờ đó tập trung vào việc mở đường nhanh hơn cho các đoàn thám hiểm. "Với thời tiết xấu năm nay, chúng tôi đã không thể mở đường kịp nếu không có sự giúp đỡ đó," anh nói.
Thách thức và góc nhìn đa chiều
Việc vận hành drone ở độ cao khắc nghiệt với nhiệt độ thấp, gió mạnh và tầm nhìn hạn chế là một thách thức lớn. Chi phí cũng không hề nhỏ, mỗi chiếc drone chuyên dụng có giá tới 70.000 USD, chưa kể chi phí vận hành tốn kém tại Trại Nền (nhiên liệu sạc pin, nhân lực, ăn ở...).
Tuy nhiên, cộng đồng leo núi quốc tế nhìn chung đón nhận công nghệ này một cách tích cực. Bà Caroline Ogle từ Adventure Consultants (New Zealand) và bà Lisa Thompson từ Alpine Athletics (Mỹ), đều là những nhà leo núi và quản lý đoàn thám hiểm dày dạn kinh nghiệm, coi việc sử dụng drone là một phần của "sự tiến hóa tự nhiên của hoạt động leo núi", tương tự như điện thoại vệ tinh hay dự báo thời tiết hiện đại đã từng làm. Họ nhấn mạnh drone giúp tăng cường an toàn cho những người lao động ở độ cao lớn (Sherpa) mà không làm mất đi bản chất thử thách của ngọn núi.
Airlift Technology cũng hy vọng công nghệ này sẽ giúp nghề Sherpa trở nên an toàn hơn, thu hút thế hệ trẻ tiếp tục duy trì truyền thống leo núi đáng tự hào của Nepal, thay vì tìm kiếm công việc khác ở nước ngoài. Ngoài vận chuyển, drone còn có tiềm năng hỗ trợ tìm kiếm và định vị người leo núi bị lạc.
Mùa leo núi Everest 2025 đã bắt đầu, và những chiếc drone đang lặng lẽ góp phần vào sự an toàn và thành công của các đoàn thám hiểm trên "nóc nhà thế giới".
Vượt thác băng Khumbu trong 7 phút
Công ty khởi nghiệp về drone của Nepal, Airlift Technology, nơi Pandey làm việc, đang tiên phong sử dụng drone hạng nặng (do DJI tài trợ) để vận chuyển các thiết bị thiết yếu như thang nhôm, dây thừng, bình oxy và thuốc men qua thác băng Khumbu – một trong những đoạn đường nguy hiểm nhất trên hành trình chinh phục Everest, nằm giữa Trại Nền (cao ~5.364m) và Trại Một (cao ~6.065m).
Thông thường, các "bác sĩ băng" (icefall doctors) – những Sherpa dày dạn kinh nghiệm – phải mất 6 đến 7 giờ di chuyển cực kỳ nguy hiểm qua các khối băng nứt vỡ, dựng thang và dây thừng để mở đường cho các đoàn leo núi. Họ phải lặp lại hành trình này hàng chục lần mỗi mùa, và hàng chục người đã bỏ mạng tại đây trong suốt 7 thập kỷ qua. Giờ đây, với drone, việc vận chuyển một chiếc thang hay cuộn dây thừng qua quãng đường đó chỉ mất 6 đến 7 phút.
Ý tưởng này được thúc đẩy bởi Mingma G Sherpa, lãnh đạo công ty thám hiểm Imagine Nepal, sau khi ông mất đi ba người bạn và đồng nghiệp trong một trận lở tuyết năm 2023. Cùng lúc đó, Raj Bikram, CEO của Airlift Nepal (một kỹ sư hàng không từng dùng drone tự chế hỗ trợ cứu trợ động đất năm 2015), đang liên hệ với chính quyền địa phương để thực hiện dự án lập bản đồ 3D Everest bằng drone. Sau khi thử nghiệm thành công việc dùng drone dọn dẹp khoảng 500kg rác từ Trại Một về Trại Nền vào tháng 4/2024, Airlift đã sẵn sàng cho nhiệm vụ hỗ trợ hậu cần trong mùa leo núi 2025.
Công nghệ hỗ trợ, không thay thế con người
Quy trình phối hợp diễn ra khá nhịp nhàng. Các Sherpa vẫn là những người trực tiếp leo lên thác băng, dò đường và xác định vị trí cần đặt thang, dây thừng. Khi xác định được nhu cầu, họ sẽ dùng bộ đàm báo tọa độ về Trại Nền cho phi công drone Milan Pandey. Pandey sẽ điều khiển drone lớn mang thiết bị bay đến đúng vị trí và thả xuống. Đôi khi, một drone nhỏ hơn được dùng để bay trinh sát, hỗ trợ Sherpa tìm đường đi an toàn hơn.
Anh Dawa Janzu Sherpa, 28 tuổi, một "người mở đường" (frontman) kỳ cựu, chia sẻ rằng công việc này cực kỳ rủi ro và thời gian rất eo hẹp. Việc có drone vận chuyển thiết bị giúp họ giảm thời gian và rủi ro xuống một nửa, không phải quay đi quay lại khuân vác nặng nề, nhờ đó tập trung vào việc mở đường nhanh hơn cho các đoàn thám hiểm. "Với thời tiết xấu năm nay, chúng tôi đã không thể mở đường kịp nếu không có sự giúp đỡ đó," anh nói.
Thách thức và góc nhìn đa chiều
Việc vận hành drone ở độ cao khắc nghiệt với nhiệt độ thấp, gió mạnh và tầm nhìn hạn chế là một thách thức lớn. Chi phí cũng không hề nhỏ, mỗi chiếc drone chuyên dụng có giá tới 70.000 USD, chưa kể chi phí vận hành tốn kém tại Trại Nền (nhiên liệu sạc pin, nhân lực, ăn ở...).
Tuy nhiên, cộng đồng leo núi quốc tế nhìn chung đón nhận công nghệ này một cách tích cực. Bà Caroline Ogle từ Adventure Consultants (New Zealand) và bà Lisa Thompson từ Alpine Athletics (Mỹ), đều là những nhà leo núi và quản lý đoàn thám hiểm dày dạn kinh nghiệm, coi việc sử dụng drone là một phần của "sự tiến hóa tự nhiên của hoạt động leo núi", tương tự như điện thoại vệ tinh hay dự báo thời tiết hiện đại đã từng làm. Họ nhấn mạnh drone giúp tăng cường an toàn cho những người lao động ở độ cao lớn (Sherpa) mà không làm mất đi bản chất thử thách của ngọn núi.
Airlift Technology cũng hy vọng công nghệ này sẽ giúp nghề Sherpa trở nên an toàn hơn, thu hút thế hệ trẻ tiếp tục duy trì truyền thống leo núi đáng tự hào của Nepal, thay vì tìm kiếm công việc khác ở nước ngoài. Ngoài vận chuyển, drone còn có tiềm năng hỗ trợ tìm kiếm và định vị người leo núi bị lạc.
Mùa leo núi Everest 2025 đã bắt đầu, và những chiếc drone đang lặng lẽ góp phần vào sự an toàn và thành công của các đoàn thám hiểm trên "nóc nhà thế giới".
