Công nghệ tàng hình hiện đại có nguồn gốc bất ngờ ít ai nghĩ đến

[Bùi Minh Nhật]

Trong thế giới hiện đại, nơi radar và các hệ thống phòng không ngày càng tinh vi, việc một chiếc máy bay có thể “vô hình” trên màn hình radar đã không còn là chuyện trong phim khoa học viễn tưởng. Đó chính là công nghệ tàng hình – một trong những bước đột phá quan trọng nhất trong thiết kế máy bay quân sự, đặc biệt là máy bay chiến đấu và máy bay ném bom.

Tàng hình không có nghĩa là một chiếc máy bay thực sự biến mất khỏi mắt người thường. Thay vào đó, nó là khả năng giảm tối đa dấu vết bị phát hiện, đặc biệt là bởi radar, khiến đối phương khó lòng phát hiện, theo dõi hay bắn hạ. Hãy cùng tìm hiểu cách công nghệ này hoạt động và vì sao nó lại là “vũ khí chiến lược” trong chiến tranh hiện đại.

Cuộc chạy đua giữa radar và tàng hình​

Từ những năm 1960, các hệ thống phòng không tích hợp bắt đầu xuất hiện trên chiến trường. Radar mặt đất, tên lửa đất đối không, máy bay đánh chặn – tất cả được kết nối trong một mạng lưới thống nhất, khiến cho việc xâm nhập không phận đối phương ngày càng trở nên nguy hiểm. Tại Việt Nam, hệ thống tên lửa SA-2 do Liên Xô cung cấp từng khiến không quân Mỹ thiệt hại nặng nề. Các máy bay tấn công buộc phải bay thật thấp, thật nhanh, và thường phải hy sinh nhiều máy bay chỉ để một vài chiếc đến được mục tiêu.


Tình thế đó đã khiến các nhà khoa học đặt ra một câu hỏi táo bạo: Nếu một chiếc máy bay có thể bay qua bầu trời mà radar không “nhìn” thấy thì sao? Câu trả lời chính là công nghệ tàng hình – một phương pháp thiết kế máy bay sao cho radar “gần như mù” khi tìm kiếm nó.


Thay vì phản xạ mạnh các tín hiệu radar như các máy bay thông thường, máy bay tàng hình được thiết kế với các bề mặt góc cạnh, hấp thụ hoặc bẻ cong sóng radar sang hướng khác. Vật liệu đặc biệt cũng được sử dụng để hấp thụ năng lượng radar, thay vì phản xạ lại nguồn phát. Kết quả là, radar đối phương gần như không thể nhận diện máy bay – trừ khi nó ở rất gần.

Từ lý thuyết thành hiện thực: Những chiếc “bóng ma” trên bầu trời​

Cột mốc lớn đầu tiên của công nghệ tàng hình chính là F-117A Nighthawk – chiếc máy bay chiến đấu đầu tiên được thiết kế hoàn toàn để “né radar”. Dù có vẻ ngoài kỳ lạ, góc cạnh như một viên kim cương bay, nhưng F-117A là minh chứng cho việc lý thuyết có thể biến thành vũ khí thật sự. Nó có thể lặng lẽ bay vào sâu trong lãnh thổ đối phương, thả bom chính xác và quay về an toàn – tất cả mà không bị phát hiện.


Không lâu sau đó, máy bay ném bom B-2 Spirit ra đời, với thiết kế cánh bay độc đáo hình boomerang và khả năng mang vũ khí hạt nhân. B-2 thậm chí còn “tàng hình” tốt hơn F-117A, với mặt cắt radar cực nhỏ nhờ loại bỏ hoàn toàn các bề mặt đứng phản xạ sóng như đuôi máy bay.


Kể từ đó, khái niệm tàng hình trở thành nền tảng trong thiết kế của nhiều mẫu máy bay hiện đại như F-22 Raptor, F-35 Lightning II hay máy bay ném bom chiến lược thế hệ mới B-21 Raider. Không chỉ có khả năng ẩn mình, chúng còn mang theo radar tối tân, trí tuệ nhân tạo, vũ khí dẫn đường và khả năng tác chiến điện tử – tạo ra một tổ hợp “bóng ma hiện đại” trên bầu trời.

Tàng hình – Không phải "vô đối", nhưng vẫn là át chủ bài​

Tàng hình không phải là “chiêu tất thắng”. Đối phương cũng đang không ngừng phát triển những công nghệ mới như radar lượng tử hay các cảm biến đa phổ để phát hiện những gì từng là “vô hình”. Nhưng cho đến hiện tại, tàng hình vẫn là ưu thế chiến lược mang lại khả năng sống sót và tấn công vượt trội cho không quân sở hữu nó.


Và với những máy bay tàng hình thế hệ mới như B-21 Raider – được thiết kế để sống sót trong môi trường bị đe dọa cao – có thể thấy rằng, tàng hình không chỉ là một công nghệ. Nó là cách để không quân duy trì lợi thế trong kỷ nguyên mà ai phát hiện trước sẽ là kẻ chiến thắng.

Modern Stealth Technology Has a Surprising Soviet Origin Story

In the lethal world of air warfare, making yourself nearly invisible can be the difference between coming home ... or being shot down.

www.popularmechanics.com