Cuộc đại di dời nghìn tỷ USD của Apple khỏi Trung Quốc

[Khánh Vân]

Cuộc chiến thương mại và những bất ổn địa chính trị đang thúc đẩy Apple mạnh mẽ hơn bao giờ hết trong việc đẩy nhanh quá trình di chuyển các chuỗi cung ứng quan trọng ra khỏi Trung Quốc. Theo các báo cáo gần đây, gã khổng lồ công nghệ Mỹ đang tích cực chuyển hướng sản xuất các sản phẩm chủ lực như iPhone, MacBook và iPad sang các quốc gia như Ấn Độ, Việt Nam và Thái Lan, tận dụng "cửa sổ" 90 ngày Mỹ tạm hoãn áp thuế đối ứng với các nước này. Tuy nhiên, nỗ lực đa dạng hóa này được cho là đang vấp phải những động thái cản trở từ phía Trung Quốc.

Những điểm chính

• Apple đang đẩy nhanh việc di chuyển chuỗi cung ứng các sản phẩm chủ lực như iPhone, MacBook, iPad ra khỏi Trung Quốc, chủ yếu sang Ấn Độ và các nước Đông Nam Á (Việt Nam, Thái Lan).
• Mục tiêu: Đa dạng hóa sản xuất, giảm rủi ro và tránh các mức thuế quan cao của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc, tận dụng "cửa sổ" 90 ngày miễn/hoãn thuế cho các nước khác.
• Kế hoạch cụ thể: Tăng sản xuất iPhone tại Ấn Độ (mục tiêu 50 triệu máy/năm, chiếm 30% toàn cầu vào 2027); sản xuất MacBook/iPad cho Mỹ tại Việt Nam; chuyển sản xuất linh kiện sang Thái Lan.
• Tuy nhiên: Quá trình này gặp khó khăn do Trung Quốc được cho là đang tăng cường kiểm tra hải quan, làm chậm việc xuất khẩu thiết bị và vật liệu sản xuất ra khỏi nước này.
• Apple và các nhà cung cấp còn đối mặt thách thức về năng lực sản xuất hạn chế tại các địa điểm mới và sự phụ thuộc vào một số linh kiện vẫn phải sản xuất ở Trung Quốc. Các hãng công nghệ Mỹ khác (Meta, HP, Dell) cũng đang thúc đẩy sản xuất tại Việt Nam.

Apple tăng tốc "thoát Trung"

Tờ Nikkei Asia News ngày 14/4 đưa tin, Apple đang chỉ đạo các nhà cung cấp của mình thực hiện hàng loạt động thái nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc:

• Tăng cường sản xuất iPhone tại Ấn Độ: Apple đặt mục tiêu sản xuất ít nhất 50 triệu chiếc iPhone tại Ấn Độ trong năm nay và biến quốc gia này thành nơi sản xuất hầu hết các mẫu iPhone bán tại thị trường Mỹ. Dữ liệu từ Bloomberg cho thấy Ấn Độ hiện đã sản xuất khoảng 20% tổng sản lượng iPhone toàn cầu (tính đến hết tháng 3/2025, giá trị iPhone sản xuất tại Ấn Độ đạt 22 tỷ USD, sản lượng tăng gần 60% so với cùng kỳ năm ngoái) và con số này dự kiến sẽ tăng lên 30% vào năm 2027. Apple thậm chí còn hỗ trợ các nhà cung cấp tại Ấn Độ mua thêm thiết bị để tăng năng lực.
• Chuyển sản xuất MacBook/iPad sang Việt Nam: Apple yêu cầu các nhà cung cấp đảm bảo hầu hết MacBook và iPad dành cho thị trường Mỹ phải được sản xuất tại Việt Nam.
• Di dời linh kiện sang Đông Nam Á và Ấn Độ: Yêu cầu các nhà cung cấp vận chuyển tối đa linh kiện từ Trung Quốc đến các trung tâm mới để phục vụ lắp ráp sản phẩm cho thị trường Mỹ.
• Thúc đẩy sản xuất linh kiện tại Thái Lan: Chỉ đạo đẩy nhanh việc chuyển giao sản xuất các linh kiện như bảng mạch in (PCB) sang Thái Lan và các khu vực khác ngoài Trung Quốc.

Động lực chính đằng sau sự thúc đẩy mạnh mẽ này là chính sách thuế quan của Mỹ. Mặc dù các sản phẩm như smartphone, laptop được tạm thời miễn một số loại thuế đối ứng trong 90 ngày (không áp dụng cho hàng Trung Quốc vốn chịu thuế cơ bản 20-45% và có thể cao hơn), sự không chắc chắn về các gói thuế theo ngành sắp tới khiến Apple phải hành động quyết liệt để đa dạng hóa chuỗi cung ứng, tránh rủi ro chi phí tăng cao.

"Chúng tôi được yêu cầu vận chuyển bằng đường hàng không tất cả các linh kiện đến Đông Nam Á và Ấn Độ... giống như khách hàng đang gom hết hàng tồn kho vận chuyển ra khỏi Trung Quốc vậy," một giám đốc điều hành tại nhà cung cấp linh kiện cho Apple chia sẻ với Nikkei, cho biết công ty phải chịu thêm chi phí vận chuyển đắt đỏ.

Trung Quốc "ra tay" gây khó?

Tuy nhiên, quá trình di dời của Apple và các nhà cung cấp dường như không hoàn toàn thuận lợi. Nhiều nguồn tin cho biết Trung Quốc đang tìm cách hạn chế hoặc làm chậm quá trình chuyển giao công nghệ và thiết bị sản xuất ra nước ngoài.

Theo Nikkei, các lô hàng thiết bị sản xuất quan trọng từ Trung Quốc đã bị đình trệ trong những tháng qua do chính quyền nước này tăng cường các biện pháp kiểm tra hải quan một cách nghiêm ngặt hơn. "Không phải là chúng tôi không muốn mở rộng năng lực (ở nước ngoài), nhưng vấn đề vẫn tồn tại... việc xuất khẩu thiết bị từ Trung Quốc vẫn là một thách thức đang diễn ra," một giám đốc tại nhà máy lắp ráp của Apple cho biết.

Những thách thức còn lại

Ngay cả khi không có sự cản trở từ Trung Quốc, việc di dời chuỗi cung ứng quy mô lớn của Apple cũng đối mặt nhiều thách thức:

• Năng lực sản xuất hạn chế: Các nhà máy tại Ấn Độ dù được đầu tư mạnh nhưng công suất được cho là đã gần đạt mức tối đa, khó đáp ứng yêu cầu tăng sản lượng đột biến.
• Phụ thuộc linh kiện: Nhiều thành phần quan trọng như đầu nối, bộ phận cơ khí, vỏ kim loại... vẫn có chi phí sản xuất hiệu quả nhất tại Trung Quốc, khiến việc chuyển giao hoàn toàn sang các khu vực khác là "gần như không thể" trong ngắn hạn.

Không chỉ Apple, các tập đoàn công nghệ lớn khác của Mỹ như Meta, HP và Dell cũng đang thúc đẩy các nhà cung cấp tăng cường sản xuất tại Việt Nam trong quý II/2025 để tích trữ hàng hóa cho thị trường Mỹ trước khi các chính sách thuế quan mới có thể được áp dụng.

Cuộc chiến thương mại và căng thẳng địa chính trị đang tạo ra một cuộc "đại dịch chuyển" trong chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. Apple đang đi đầu trong nỗ lực đa dạng hóa khỏi Trung Quốc, nhưng quá trình này rõ ràng không hề dễ dàng khi đối mặt với cả những thách thức về năng lực sản xuất lẫn những động thái gây khó khăn tiềm ẩn từ Bắc Kinh.