Điểm chung của Demon Slayer, NiziU, Fate/Grand Order, PS5 là gì?
Demon Slayer, nhóm nhạc thần tượng NiziU, máy chơi game PlayStation 5, phim truyền hình The Boys,... những cái tên “làm mưa làm gió” thị trường giải trí vài năm qua đều có 1 điểm chung: Sony. Ít ai biết, hơn 1 thập kỷ trước, gã khổng lồ Nhật Bản từng bị giới truyền thông và các nhà đầu tư gắn mác “khủng hoảng”, “hết thời.” Hàng loạt tờ báo và tạp chí nhảy vào mổ xẻ vì sao 1 tập đoàn từng là biểu tượng nước Nhật lại lâm vào bước đường này.
Năm tài chính 2012, Sony báo cáo lỗ ròng kỷ lục 456,7 tỷ Yên (khoảng 5.7 tỷ USD). Lợi nhuận liên tục lao dốc 3 năm sau đó. “Cải tổ triệt để, không có vùng cấm” là tuyên bố mạnh mẽ của CFO Sony năm 2012 khi tập đoàn phải đối mặt với khoản lỗ khổng lồ. “Tội đồ số 1” lại chính là “công thần khai quốc” 1 thuở, kinh doanh TV chịu trách nhiệm chính cho khoản thâm hụt hơn 800 tỷ Yên (gần 8 tỷ USD) trong 10 năm liên tiếp kể từ 2004.
Từ anime "Demon Slayer" cho đến trò chơi di động "Fate/Grand Order" hay diva Utada Hitaku, nhóm nhạc thần tượng Nogizaka46,... tất cả đều nằm dưới 1 cái ô Sony
Ông lớn Nhật Bản sau đó phải tái cấu trúc, bán tài sản, cắt giảm nhân sự. Dư luận khi đó dậy sóng, cho rằng thái độ coi nhẹ kỹ thuật và phần cứng chính là nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng, đồng thời liên tục hoài niệm về thời kỳ hoàng kim của những nhà sáng lập như ông Ibuka Masaru. Họ cho rằng đánh mất tinh thần đổi mới và những kĩ sư tài năng sẽ càng khiến công ty lụn bại hơn.
Tuy nhiên, đến nay, có thể thấy tập đoàn đã “lột xác” ngoạn mục. Bằng chứng là kết quả kinh doanh năm tài chính 2023 cho thấy doanh thu tăng 19% so với cùng kỳ năm ngoái, đạt 90,4 tỷ USD, lợi nhuận hoạt động giảm nhẹ 7% đạt 8.38 tỷ USD. Phần lớn sụt giảm lợi nhuận đến từ kết quả sa sút của bộ phận tài chính. Nếu loại bỏ nó ra khỏi kết quả kinh doanh, lợi nhuận hoạt động và lãi ròng tăng lần lượt 5% và 10%, phản ánh chính xác hiệu quả các đơn vị còn lại trong Sony.
Vậy đâu là chìa khóa cho sự trở lại ngoạn mục này?
Hoạt động kinh doanh trải dài từ bán dẫn đến điện tử và giải trí
Dù được xếp vào nhóm “8 ông lớn ngành điện tử Nhật Bản” cùng Hitachi, Panasonic, Mitsubishi Electric, Fujitsu, Toshiba, NEC và Sharp, nhưng thực chất, hoạt động kinh doanh chủ chốt của Sony hiện nay lại là nội dung giải trí (content). Bao gồm phim ảnh, âm nhạc, video game và anime.
Trong khi đồ điện tử và cảm biến hình ảnh chỉ mang về cho Sony lần lượt 17 và 11 tỷ USD doanh thu trong năm tài chính 2023, thì video game, âm nhạc và phim ảnh lại đóng góp lần lượt 29, 11 và 10 tỷ USD. Nói cách khác, nội dung giải trí mới là "con gà đẻ trứng vàng", chiếm quá nửa tổng doanh thu của tập đoàn.
Hơn 1 nửa nguồn thu đến từ lĩnh vực giải trí
Trên thực tế, Sony đã sớm nhận ra tiềm năng to lớn của nội dung số từ nửa thế kỷ trước. Bất chấp những lời chỉ trích thời điểm đó, họ vẫn kiên định trong việc đầu tư bài bản, xây dựng hệ sinh thái nội dung bền vững. Vì lúc đó vẫn là hãng điện tử kiếm tiền từ radio, cassette, TV, đĩa CD hay máy nghe nhạc, quyết định rót vốn trái ngành vào giải trí bị xem là điên rồ, không hiệu quả.
Năm 1968, Sony hợp tác với CBS thành lập CBS/Sony Records (nay là Sony Music Entertainment). Năm 1989, Sony chi 4 tỷ USD mua lại xưởng phim Columbia Pictures, tiền đề tạo ra Sony Pictures Entertainment. Năm 1993, Sony Computer Entertainment (nay là Sony Interactive Entertainment) được thành lập, chính thức đưa Sony gia nhập thị trường video game toàn cầu.
Viên gạch đầu tiên đặt nền móng cho đế chế giải trí Sony là thành lập liên doanh CBS/Sony Records năm 1968
Có thể thấy, ban lãnh đạo đã có những nước đi táo bạo từ rất sớm, chuyển mình từ 1 nhà sản xuất đồ điện tử đơn thuần sang tập đoàn công nghệ giải trí đa phương tiện. Trong khi nhiều hãng khác vẫn còn miệt mài loay hoay với phần cứng, ông lớn đã mạnh tay đầu tư cho phần mềm, để rồi nhiều thập kỷ sau gặt hái "quả ngọt".
Thành công của tập đoàn không chỉ đến từ âm nhạc, phim ảnh hay game, mà còn từ cả loại hình anime. Aniplex, công ty con của Sony Music Entertainment Japan, đã cho ra đời hàng loạt siêu phẩm như Demon Slayer, Bakemonogatari, Fate, Sword Art Online,... Chưa kể mỏ vàng Fate/Grand Order ít người biết, tựa game di động ăn khách nhất Nhật Bản năm 2019 khi kiếm về hơn 71 tỷ Yên. Đến nay, doanh thu tích lũy đã vượt 7 tỷ USD.
Aniplex là 1 trong các hãng sản xuất và phân phối anime lớn nhất thế giới
Bộ mặt mới: ông trùm nội dung giải trí
Sony Interactive là 1 trong 4 cái tên lớn nhất ngành công nghiệp trò chơi điện tử, sở hữu thương hiệu PlayStation dẫn đầu thị trường máy chơi game tại gia. Sony Music là nhà xuất bản âm nhạc lớn nhất thế giới, đồng thời cũng là hãng thu âm đứng thứ 2. Sony Pictures là 1 trong Big 5 Hollywood, đứng sau nền tảng streaming Crunchyroll sở hữu thư viện anime bản quyền lớn nhất hành tinh. Còn Aniplex ở trên là 1 trong các hãng sản xuất và phân phối anime lớn nhất thế giới.
"Sự phát triển của phần mềm sẽ giúp phần cứng phát huy tối đa giá trị. 30 năm nữa, tôi hy vọng Sony sẽ không chỉ dừng lại ở âm thanh mà còn chinh phục cả lĩnh vực hình ảnh và phần mềm", lời tiên đoán của đồng sáng lập Sony, Morita Akio, tại lễ kỷ niệm 20 năm thành lập CBS/Sony Records, đã trở thành hiện thực. Giờ đây, thương hiệu Nhật Bản chính là 1 ông trùm nội dung giải trí khổng lồ, trải dài nhiều lĩnh vực video game, âm nhạc, phim ảnh và anime.
Tinh thần dám nghĩ dám làm, không ngại thử nghiệm, đã ăn sâu vào văn hóa doanh nghiệp Sony. Chính điều này đã giúp họ thành công trong lĩnh vực nội dung giải trí, nơi mà nhiều đối thủ khác sớm bỏ cuộc. Trong bối cảnh sản xuất phần cứng ngày càng khó tạo ra khác biệt rõ ràng, các mặt hàng phổ biến như TV và smartphone đều đạt tới hình thái hoàn thiện cực cao, thị trường trở nên bão hòa, phần mềm chính là yếu tố then chốt tạo nên thành công ngày hôm nay.
