The Storm Riders
Writer
Bất chấp khẩu hiệu "tăng trưởng ổn định" được chính quyền Bắc Kinh ra sức tuyên truyền, nền kinh tế Trung Quốc đang trượt dốc không phanh. Đằng sau những lời hoa mỹ là một thực tế phũ phàng: làn sóng các công ty nước ngoài đặc biệt các doanh nghiệp Nhật Bản đã gắn bó hàng chục năm, đang tăng tốc rời khỏi đất nước này.
Tâm điểm chú ý đổ dồn vào Sony Precision Devices (Huizhou) - doanh nghiệp 100% vốn đầu tiên của Sony tại miền Nam Trung Quốc. Được thành lập năm 1995 tại Khu công nghệ cao Zhongkai, Huệ Châu, nhà máy này từng là biểu tượng thịnh vượng với 30.000 công nhân, chuyên sản xuất linh kiện điện tử chính xác, đầu đọc đĩa quang, smartphone,... Nhưng sau 29 năm, Sony quyết định đóng cửa. Nhà phân tích Mei Ling chia sẻ đầy chua xót: "Thật bàng hoàng. Các nhà hàng, doanh nghiệp nhỏ và công ty vận tải xung quanh đều sống dựa vào nó".
Tuy nhiên, Sony đã để lại một hình ảnh đẹp khi ra đi. Hãng đưa ra gói đền bù "N+3" hào phóng, giúp nhiều nhân viên lâu năm nhận được từ 100.000 đến hơn 200.000 nhân dân tệ (hơn 700 triệu VNĐ). Một công nhân lành nghề làm việc 20 năm có thể nhận tới 230.000 tệ. Hành động này khiến cộng đồng mạng thán phục: "Ít nhất họ đã rời đi với phẩm giá. Phải nói rằng các công ty nước ngoài thực sự có lương tâm". Năng lực sản xuất cốt lõi của Sony hiện đã chuyển sang Thái Lan, chỉ để lại một phần nhỏ phục vụ thị trường nội địa Trung Quốc.
Sony không đơn độc. Danh sách các doanh nghiệp rút lui dài đến mức chóng mặt:
Các nhà phân tích chỉ ra 3 lý do chính:
Sự ra đi của các doanh nghiệp ngoại để lại khoảng trống mênh mông. Tại Thượng Hải, tỷ lệ văn phòng hạng A bỏ trống lên tới 21,4%, giá thuê giảm liên tục. Một doanh nhân địa phương ngậm ngùi: "Ngay cả chính phủ cũng không ngờ các công ty nước ngoài lại rời đi nhanh như vậy sau khi phong tỏa kết thúc".
Trên mạng xã hội, dù chính quyền kích động tâm lý bài Nhật, nhưng người dân lại ca ngợi sự tử tế của Canon và Sony. "Cầu mong Canon trỗi dậy lần nữa. Cảm ơn vì đã đối xử với công nhân Trung Quốc bằng phẩm giá. Văn minh từng tồn tại ở đây", một bình luận viết.
Sự tháo chạy này không phải là biến động ngắn hạn, mà là hồi chuông cảnh báo mang tính hệ thống. Mô hình tăng trưởng dựa vào vốn ngoại suốt ba thập kỷ của Trung Quốc đang đi đến hồi kết, để lại một nền kinh tế đang chật vật tìm hướng đi mới giữa muôn vàn khó khăn.
Đóng cửa nhà máy từng có 30,000 nhân công
Tâm điểm chú ý đổ dồn vào Sony Precision Devices (Huizhou) - doanh nghiệp 100% vốn đầu tiên của Sony tại miền Nam Trung Quốc. Được thành lập năm 1995 tại Khu công nghệ cao Zhongkai, Huệ Châu, nhà máy này từng là biểu tượng thịnh vượng với 30.000 công nhân, chuyên sản xuất linh kiện điện tử chính xác, đầu đọc đĩa quang, smartphone,... Nhưng sau 29 năm, Sony quyết định đóng cửa. Nhà phân tích Mei Ling chia sẻ đầy chua xót: "Thật bàng hoàng. Các nhà hàng, doanh nghiệp nhỏ và công ty vận tải xung quanh đều sống dựa vào nó".
Tuy nhiên, Sony đã để lại một hình ảnh đẹp khi ra đi. Hãng đưa ra gói đền bù "N+3" hào phóng, giúp nhiều nhân viên lâu năm nhận được từ 100.000 đến hơn 200.000 nhân dân tệ (hơn 700 triệu VNĐ). Một công nhân lành nghề làm việc 20 năm có thể nhận tới 230.000 tệ. Hành động này khiến cộng đồng mạng thán phục: "Ít nhất họ đã rời đi với phẩm giá. Phải nói rằng các công ty nước ngoài thực sự có lương tâm". Năng lực sản xuất cốt lõi của Sony hiện đã chuyển sang Thái Lan, chỉ để lại một phần nhỏ phục vụ thị trường nội địa Trung Quốc.
Di cư ồ ạt
Sony không đơn độc. Danh sách các doanh nghiệp rút lui dài đến mức chóng mặt:
- Ô tô: Toyota đóng cửa nhà máy ở Quảng Châu và Vũ Hán; Mitsubishi Motors ngừng sản xuất và chuẩn bị rút lui hoàn toàn; Volkswagen đóng cửa nhà máy ở Trường Sa.
- Công nghệ: Samsung đóng cửa nhà máy Huệ Châu; Canon đóng cửa nhà máy Chu Hải và Trung Sơn; IBM giải thể bộ phận đầu tư và trung tâm R&D; Microsoft đóng cửa phòng thí nghiệm AI tại Thượng Hải; Sony âm thầm rút mảng điện thoại thông minh khỏi thị trường đại lục.
- Tiêu dùng: Starbucks bán 60% cổ phần cho quỹ tư nhân; Victoria’s Secret lên kế hoạch rút lui hoàn toàn đầu năm 2026; vài thương hiệu thời trang như Triumph, Etam cũng lần lượt nói lời tạm biệt.
Vì sao Trung Quốc mất nhà đầu tư nước ngoài?
Các nhà phân tích chỉ ra 3 lý do chính:
- Trung Quốc không còn là công xưởng giá rẻ. Lương công nhân tại Đồng bằng sông Dương Tử đã vượt 6.000 tệ/tháng, trong khi ở Việt Nam chỉ dưới 2.000 tệ. Thái Lan và Mexico lại có lợi thế thuế quan khi xuất khẩu sang Mỹ.
- Các mảng kinh doanh truyền thống như đồ gia dụng và TV, smartphone không còn sinh lời. Các hãng chuyển hướng sang pin, năng lượng hydro và cắt bỏ mảng thua lỗ tại Trung Quốc.
- Apple, Samsung đã chuyển sang Ấn Độ, Việt Nam. Ngay cả các hãng Trung Quốc như Xiaomi, TCL cũng đang mở rộng ra nước ngoài. Ở lại Trung Quốc đồng nghĩa với rủi ro bị đào thải.
Sự ra đi của các doanh nghiệp ngoại để lại khoảng trống mênh mông. Tại Thượng Hải, tỷ lệ văn phòng hạng A bỏ trống lên tới 21,4%, giá thuê giảm liên tục. Một doanh nhân địa phương ngậm ngùi: "Ngay cả chính phủ cũng không ngờ các công ty nước ngoài lại rời đi nhanh như vậy sau khi phong tỏa kết thúc".
Trên mạng xã hội, dù chính quyền kích động tâm lý bài Nhật, nhưng người dân lại ca ngợi sự tử tế của Canon và Sony. "Cầu mong Canon trỗi dậy lần nữa. Cảm ơn vì đã đối xử với công nhân Trung Quốc bằng phẩm giá. Văn minh từng tồn tại ở đây", một bình luận viết.
Sự tháo chạy này không phải là biến động ngắn hạn, mà là hồi chuông cảnh báo mang tính hệ thống. Mô hình tăng trưởng dựa vào vốn ngoại suốt ba thập kỷ của Trung Quốc đang đi đến hồi kết, để lại một nền kinh tế đang chật vật tìm hướng đi mới giữa muôn vàn khó khăn.
