VNR Content
Pearl
Jaws (Hàm Cá Mập, 1975) là một bộ phim kinh dị kinh điển được sản xuất bởi nhà làm phim tài năng từng thắng giải Oscar, Steven Spielberg, có nội dung lột tả sự khát máu của loài cá mập trắng khổng lồ. Mới đây, Steven Spielberg thừa nhận rằng ông “thực sự cảm thấy hối tiếc” vì những ảnh hưởng tiêu cực mà bộ phim kinh dị đã gây ra đối với số lượng cá thể của loài cá mập trắng ngoài tự nhiên.
Cụ thể, trong chương trình Desert Island Discs của BBC Radio 4 hôm Chủ Nhật, Spielberg nhận được câu hỏi rằng ông cảm thấy hế nào nếu phải ở trên một hòn đảo giữa sa mạc bao quanh bởi một vùng nước có thả đầy cá mập lượn lờ?
“Phải nói rằng đó vẫn là một trong những viễn cảnh tôi khiếp sợ - tôi không nói về việc bị cá mập ăn thịt, nhưng có vẻ như, bằng một cách nào đó, lũ cá mập đang oán giận tôi vì sự đánh bắt điên cuồng của những tín đồ bộ môn câu cá thể thao bùng nổ kể từ năm 1975” - Steven Spielberg trả lời. “Cho đến tận ngày hôm nay, tôi thực sự cảm thấy hối tiếc về việc loài cá mập bị tàn sát chỉ vì cuốn sách và bộ phim”.
Bộ phim Jaws đã khơi mào “cơn sốt tìm kiếm cảm giác mạnh tập thể” diễn ra trong cộng đồng ngư dân tại bờ Đông Hoa Kỳ, khiến hàng ngàn người lao vào những cuộc săn bắt cá mập như một bộ môn thể thao - George Burgess, cựu giám đốc Chương trình Nghiên cứu Cá mập Florida, nói với BBC vào năm 2015. Nhiều năm sau khi bộ phim ra mắt, số lượng loài cá mập lớn ở vùng biển phía Đông Hoa Kỳ đã sụt giảm khoảng 50%.
Bộ phim kinh dị từng đoạt giải Oscar theo chân một cảnh sát trưởng, một nhà sinh vật học và một thuyền trưởng trên hành trình săn lùng một con cá mập trắng sát thủ khổng lồ đang tấn công người tại một thị trấn bãi biển hư cấu vào mùa hè ở New York.
Con cá mập giả thường xuyên bị hỏng trong quá trình quay, nên nó hiếm khi xuất hiện trong phim, tạo cảm giác bí ẩn và đáng sợ hơn nữa
“Trong suy nghĩ của công chúng, nỗi sợ hãi loài cá mập mà Jaws gây ra ban đầu đã nhanh chóng bị thay thế bởi sự đam mê kéo dài cho đến tận ngày nay” - Nancy Knowlton và Wendy Benchley viết trên tạp chí Smithsonian vào năm 2014. “Đáng buồn thay, niềm đam mê đó đã đi cùng với sự tuyệt vọng diễn ra trong vài thập kỷ qua. Theo những bằng chứng ghi nhận được, số lượng cá mập đang giảm mạnh, nguyên nhân đến từ sự đánh bắt quá mức”.
Theo Sách đỏ các loài bị đe dọa của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, hơn một phần ba tổng số loài cá mập và khoảng 75% các loài cá mập đại dương đang phải đối mặt với mối đe dọa tuyệt chủng, Miranda Bryant của tờ Guardian đưa tin.
Tuy nhiên, vẫn có nhiều chuyên gia bày tỏ mong muốn Spielberg bớt cảm thấy có lỗi với tình cảnh hiện tại của loài cá mập. Việc bắt Jaws phải đứng ra nhận trách nhiệm đối với sự suy giảm của loài cá mập là “đang làm quá vấn đề lên” - Paul Cox, giám đốc điều hành của Shark Trust trả lời tờ Guardian. "Các trường hợp suy giảm số lượng cá mập rõ ràng đến từ nguyên nhân đánh bắt quá mức”.
Nhưng dù sao thì bộ phim cũng đã thực sự khơi dậy những nỗi sợ hãi đối với loài cá mập. Phần lớn sự hồi hộp trong Jaws bắt nguồn từ một thực tế rằng người xem hầu như chưa bao giờ có cơ hội trải nghiệm cảm giác chạm trán con cá mập trắng khổng lồ trong phim.
Đó là một sự lựa chọn hoàn toàn có chủ ý được thực hiện một phần nhằm xây dựng và kích thích trí tưởng tượng của người xem – nhưng một phần cũng đến từ những khó khăn kỹ thuật đoàn làm phim gặp phải với con cá mập cơ khí đạo cụ. “Tôi đã phải rất khéo léo trong việc khơi dậy sự hồi hộp và khủng bố cảm xúc của người xem bất chấp việc họ không trực tiếp nhìn thấy con cá mập”, Spielberg nói với BBC Radio 4.
Chuyên gia về nỗi ám ảnh Christopher Paul Jones nói với Guardian rằng phần lớn sức hấp dẫn của bộ phim đến từ những cảm xúc mà nó tạo ra. Jones cho biết những trường hợp mắc phải hội chứng galeophobia (nỗi sợ cá mập) mà anh đã gặp phải thường trích dẫn những bộ phim như Jaws làm căn nguyên cho nỗi sợ hãi của họ, vì hầu hết mọi người chưa từng nhìn thấy cá mập thật sự trong tự nhiên. "Bạn không thể nhìn thấy bên dưới mặt nước có gì, và âm nhạc thì góp phần tạo ra cảm giác sợ hãi”. "Phim ảnh quả thực rất giỏi trong việc đánh vào mọi giác quan (thị giác, thính giác) và trên hết là khả năng tác động đến cảm giác của chúng ta".
Jaws đã đóng vai trò rất quan trọng trong việc củng cố vị thế của đạo diễn Spielberg, giúp ông trở thành một cái tên đến gần hơn với đại chúng. Spielberg hoàn thành bộ phim đình đám này khi chỉ mới 27 tuổi. Những bộ phim tiêu biểu khác của Spielberg bao gồm: ET - Sinh vật ngoài hành tinh (1982), Công viên kỷ Jura (1993), Indiana Jones và cuộc Thập tự chinh cuối cùng (1989), gần đây nhất là Gia đình Fabelman (2022).
Peter Benchley, tác giả quá cố của cuốn sách Jaws (xuất bản năm 1974) - cảm hứng cho sự ra đời bộ phim của Spielberg - từng công khai xin lỗi vì những tác động tiêu cực mà cuốn sách của ông mang lại đối với quần thể loài cá mập. Benchley sau đó đã tiếp tục trở thành một nhà bảo tồn, tích cực ủng hộ việc bảo vệ động vật.
“Loài cá mập không nhắm đến con người làm mục tiêu tấn công, và hiển nhiên chúng cũng không hề biết giữ mối hận thù trong lòng”, Benchley nói với tờ London Daily Express vào hồi năm 2006. "Không tồn tại thứ gọi là loài cá mập sát nhân khát máu với sở thích ăn thịt người. Trên thực tế, cá mập hiếm khi cắn nhiều hơn một con người, bởi vì chúng ta thật gầy gò và không hề khoái khẩu đối với chúng "
>>> Tất tần tật về cá mập trắng khổng lồ - hung thần đại dương
Tham khảo: SmithsonianMagazine
Cụ thể, trong chương trình Desert Island Discs của BBC Radio 4 hôm Chủ Nhật, Spielberg nhận được câu hỏi rằng ông cảm thấy hế nào nếu phải ở trên một hòn đảo giữa sa mạc bao quanh bởi một vùng nước có thả đầy cá mập lượn lờ?
“Phải nói rằng đó vẫn là một trong những viễn cảnh tôi khiếp sợ - tôi không nói về việc bị cá mập ăn thịt, nhưng có vẻ như, bằng một cách nào đó, lũ cá mập đang oán giận tôi vì sự đánh bắt điên cuồng của những tín đồ bộ môn câu cá thể thao bùng nổ kể từ năm 1975” - Steven Spielberg trả lời. “Cho đến tận ngày hôm nay, tôi thực sự cảm thấy hối tiếc về việc loài cá mập bị tàn sát chỉ vì cuốn sách và bộ phim”.
Bộ phim Jaws đã khơi mào “cơn sốt tìm kiếm cảm giác mạnh tập thể” diễn ra trong cộng đồng ngư dân tại bờ Đông Hoa Kỳ, khiến hàng ngàn người lao vào những cuộc săn bắt cá mập như một bộ môn thể thao - George Burgess, cựu giám đốc Chương trình Nghiên cứu Cá mập Florida, nói với BBC vào năm 2015. Nhiều năm sau khi bộ phim ra mắt, số lượng loài cá mập lớn ở vùng biển phía Đông Hoa Kỳ đã sụt giảm khoảng 50%.
Bộ phim kinh dị từng đoạt giải Oscar theo chân một cảnh sát trưởng, một nhà sinh vật học và một thuyền trưởng trên hành trình săn lùng một con cá mập trắng sát thủ khổng lồ đang tấn công người tại một thị trấn bãi biển hư cấu vào mùa hè ở New York.
“Trong suy nghĩ của công chúng, nỗi sợ hãi loài cá mập mà Jaws gây ra ban đầu đã nhanh chóng bị thay thế bởi sự đam mê kéo dài cho đến tận ngày nay” - Nancy Knowlton và Wendy Benchley viết trên tạp chí Smithsonian vào năm 2014. “Đáng buồn thay, niềm đam mê đó đã đi cùng với sự tuyệt vọng diễn ra trong vài thập kỷ qua. Theo những bằng chứng ghi nhận được, số lượng cá mập đang giảm mạnh, nguyên nhân đến từ sự đánh bắt quá mức”.
Theo Sách đỏ các loài bị đe dọa của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế, hơn một phần ba tổng số loài cá mập và khoảng 75% các loài cá mập đại dương đang phải đối mặt với mối đe dọa tuyệt chủng, Miranda Bryant của tờ Guardian đưa tin.
Tuy nhiên, vẫn có nhiều chuyên gia bày tỏ mong muốn Spielberg bớt cảm thấy có lỗi với tình cảnh hiện tại của loài cá mập. Việc bắt Jaws phải đứng ra nhận trách nhiệm đối với sự suy giảm của loài cá mập là “đang làm quá vấn đề lên” - Paul Cox, giám đốc điều hành của Shark Trust trả lời tờ Guardian. "Các trường hợp suy giảm số lượng cá mập rõ ràng đến từ nguyên nhân đánh bắt quá mức”.
Nhưng dù sao thì bộ phim cũng đã thực sự khơi dậy những nỗi sợ hãi đối với loài cá mập. Phần lớn sự hồi hộp trong Jaws bắt nguồn từ một thực tế rằng người xem hầu như chưa bao giờ có cơ hội trải nghiệm cảm giác chạm trán con cá mập trắng khổng lồ trong phim.
Đó là một sự lựa chọn hoàn toàn có chủ ý được thực hiện một phần nhằm xây dựng và kích thích trí tưởng tượng của người xem – nhưng một phần cũng đến từ những khó khăn kỹ thuật đoàn làm phim gặp phải với con cá mập cơ khí đạo cụ. “Tôi đã phải rất khéo léo trong việc khơi dậy sự hồi hộp và khủng bố cảm xúc của người xem bất chấp việc họ không trực tiếp nhìn thấy con cá mập”, Spielberg nói với BBC Radio 4.
Chuyên gia về nỗi ám ảnh Christopher Paul Jones nói với Guardian rằng phần lớn sức hấp dẫn của bộ phim đến từ những cảm xúc mà nó tạo ra. Jones cho biết những trường hợp mắc phải hội chứng galeophobia (nỗi sợ cá mập) mà anh đã gặp phải thường trích dẫn những bộ phim như Jaws làm căn nguyên cho nỗi sợ hãi của họ, vì hầu hết mọi người chưa từng nhìn thấy cá mập thật sự trong tự nhiên. "Bạn không thể nhìn thấy bên dưới mặt nước có gì, và âm nhạc thì góp phần tạo ra cảm giác sợ hãi”. "Phim ảnh quả thực rất giỏi trong việc đánh vào mọi giác quan (thị giác, thính giác) và trên hết là khả năng tác động đến cảm giác của chúng ta".
Jaws đã đóng vai trò rất quan trọng trong việc củng cố vị thế của đạo diễn Spielberg, giúp ông trở thành một cái tên đến gần hơn với đại chúng. Spielberg hoàn thành bộ phim đình đám này khi chỉ mới 27 tuổi. Những bộ phim tiêu biểu khác của Spielberg bao gồm: ET - Sinh vật ngoài hành tinh (1982), Công viên kỷ Jura (1993), Indiana Jones và cuộc Thập tự chinh cuối cùng (1989), gần đây nhất là Gia đình Fabelman (2022).
Peter Benchley, tác giả quá cố của cuốn sách Jaws (xuất bản năm 1974) - cảm hứng cho sự ra đời bộ phim của Spielberg - từng công khai xin lỗi vì những tác động tiêu cực mà cuốn sách của ông mang lại đối với quần thể loài cá mập. Benchley sau đó đã tiếp tục trở thành một nhà bảo tồn, tích cực ủng hộ việc bảo vệ động vật.
“Loài cá mập không nhắm đến con người làm mục tiêu tấn công, và hiển nhiên chúng cũng không hề biết giữ mối hận thù trong lòng”, Benchley nói với tờ London Daily Express vào hồi năm 2006. "Không tồn tại thứ gọi là loài cá mập sát nhân khát máu với sở thích ăn thịt người. Trên thực tế, cá mập hiếm khi cắn nhiều hơn một con người, bởi vì chúng ta thật gầy gò và không hề khoái khẩu đối với chúng "
>>> Tất tần tật về cá mập trắng khổng lồ - hung thần đại dương
Tham khảo: SmithsonianMagazine
