The Storm Riders
Writer
Với hơn 5 triệu người dùng chỉ sau 5 năm ra mắt, mạng lưới vệ tinh Starlink của SpaceX đang trở thành động lực chính đưa định giá công ty lên 350 tỷ USD, cao nhất trong số các doanh nghiệp tư nhân toàn cầu. Nhưng trong khi Elon Musk gọi Starlink là “nguồn vốn để đưa con người lên sao Hỏa,” các nhà phân tích cảnh báo rằng kỳ vọng quá cao từ nhà đầu tư có thể đang thổi phồng bong bóng định giá, khi thực tế thị trường của Starlink cho thấy những giới hạn rõ rệt.
Ra mắt năm 2019, Starlink sử dụng hơn 7.100 vệ tinh quỹ đạo thấp để cung cấp internet tốc độ cao cho các khu vực xa xôi, tàu biển, máy bay, và cả quân đội thông qua phiên bản Starshield. Tính đến tháng 3/2025, dịch vụ này đạt 5 triệu thuê bao, tăng 67% so với năm trước, với doanh thu dự kiến 12,3 tỷ USD trong năm 2024, tăng 58%. Chủ tịch SpaceX Gwynne Shotwell xác nhận Starlink đã có lãi từ cuối 2024, một cột mốc quan trọng.
Starlink không chỉ là dịch vụ internet mà còn là “máy in tiền” để tài trợ tham vọng lớn hơn của Musk, như Starship – tên lửa tái sử dụng hứa hẹn đưa nhân loại lên sao Hỏa. “Starlink là nền tảng tài chính cho giấc mơ đa hành tinh,” Musk viết trên X vào tháng 6/2024. Morgan Stanley dự báo SpaceX có thể đạt doanh thu 65 tỷ USD vào năm 2030, với Starlink đóng góp 72%.
Dù tăng trưởng ấn tượng, Starlink đối mặt với những rào cản vật lý và kinh tế. Vệ tinh quỹ đạo thấp chỉ phục vụ được 1-2 người dùng mỗi km², khiến dịch vụ này không phù hợp cho đô thị đông đúc như New York hay Tokyo. Ở vùng nông thôn, nơi Starlink nhắm đến, số lượng người sẵn sàng trả 120 USD/tháng lại hạn chế. Theo Eurospace, chỉ khoảng 15-20 triệu người ở 125 quốc gia hiện tại có thu nhập đủ để sử dụng dịch vụ.
Ở các thị trường đang phát triển như Ấn Độ, nơi Starlink chưa được cấp phép, tiềm năng cũng không lớn như kỳ vọng. “Chỉ 3% hộ gia đình Ấn Độ có thu nhập trên 35.000 USD/năm,” chuyên gia Pierre Lionnet từ Eurospace nhận xét. Ngay cả ở các nước giàu như Mỹ, Canada, hay Úc đóng góp phần lớn doanh thu, Starlink đã chạm ngưỡng bão hòa ở nhiều khu vực.
Starlink không còn độc quyền trong lĩnh vực internet vệ tinh. Amazon đang xây dựng mạng lưới Kuiper với 3.200 vệ tinh, tận dụng nguồn lực tài chính khổng lồ và hạ tầng AWS để cạnh tranh. Kuiper dự kiến ra mắt dịch vụ thương mại vào cuối 2025, nhắm đến cả khách hàng cá nhân và chính phủ. Trung Quốc cũng tham gia cuộc đua với mạng Spacesail, đã phóng 90 vệ tinh và đặt mục tiêu 15.000 vào năm 2030, ký hợp đồng tại Brazil và Malaysia – những nơi Starlink gặp trở ngại chính trị.
Ở châu Âu, Eutelsat OneWeb đang nổi lên như lựa chọn thay thế, đặc biệt sau khi Ý hủy đàm phán hợp đồng 1,5 tỷ USD với Starlink do lo ngại phụ thuộc vào Musk. Canada cũng rút hợp đồng 68 triệu USD tại Ontario để phản đối thuế quan Mỹ. Những rủi ro địa chính trị này, cộng với liên minh Musk-Trump gây tranh cãi, có thể làm mất hàng tỷ USD cơ hội quốc tế.
Tâm điểm của SpaceX vẫn là tên lửa tái sử dụng Starship tải trọng gấp 4 lần Falcon 9, hứa hẹn giảm chi phí phóng xuống dưới 10 triệu USD/lần. Tuy nhiên, hai vụ nổ trong các lần thử nghiệm gần đây (tháng 11/2024 và 2/2025) làm dấy lên lo ngại về tiến độ. Nếu thành công, Starship có thể triển khai vệ tinh V3 với băng thông gấp 10 lần, mở rộng dung lượng Starlink lên 10 người/km². Nhưng nếu thất bại, định giá SpaceX sẽ chịu áp lực lớn.
Ngoài ra, các lĩnh vực như du lịch vũ trụ hay sản xuất ngoài không gian thiếu nhu cầu thực tế. “Một vé du lịch vũ trụ rẻ nhất cũng hơn 100.000 USD – bao nhiêu người sẵn sàng chi trả?” Lionnet đặt câu hỏi. Thị trường phóng vệ tinh thương mại chỉ đạt 12 tỷ USD/năm, quá nhỏ để biện minh cho định giá 350 tỷ USD.
Nhà phân tích Tim Farrar nhận xét: “Starlink không thể biện minh cho định giá hiện tại nếu chỉ dựa vào doanh thu hiện nay”. Morgan Stanley dự báo doanh thu Starlink đạt 48 tỷ USD vào 2030, nhưng Farrar cho rằng con số thực tế chỉ khoảng 20 tỷ USD. “Đầu tư vào SpaceX giống như đặt niềm tin vào Musk hơn là các con số,” Chris Quilty từ Quilty Space nói. Một nhà đầu tư từng thú nhận với Quilty: “Tôi bỏ qua các chỉ số truyền thống và cứ thế rót tiền”.
Ra mắt năm 2019, Starlink sử dụng hơn 7.100 vệ tinh quỹ đạo thấp để cung cấp internet tốc độ cao cho các khu vực xa xôi, tàu biển, máy bay, và cả quân đội thông qua phiên bản Starshield. Tính đến tháng 3/2025, dịch vụ này đạt 5 triệu thuê bao, tăng 67% so với năm trước, với doanh thu dự kiến 12,3 tỷ USD trong năm 2024, tăng 58%. Chủ tịch SpaceX Gwynne Shotwell xác nhận Starlink đã có lãi từ cuối 2024, một cột mốc quan trọng.
Starlink không chỉ là dịch vụ internet mà còn là “máy in tiền” để tài trợ tham vọng lớn hơn của Musk, như Starship – tên lửa tái sử dụng hứa hẹn đưa nhân loại lên sao Hỏa. “Starlink là nền tảng tài chính cho giấc mơ đa hành tinh,” Musk viết trên X vào tháng 6/2024. Morgan Stanley dự báo SpaceX có thể đạt doanh thu 65 tỷ USD vào năm 2030, với Starlink đóng góp 72%.
Dù tăng trưởng ấn tượng, Starlink đối mặt với những rào cản vật lý và kinh tế. Vệ tinh quỹ đạo thấp chỉ phục vụ được 1-2 người dùng mỗi km², khiến dịch vụ này không phù hợp cho đô thị đông đúc như New York hay Tokyo. Ở vùng nông thôn, nơi Starlink nhắm đến, số lượng người sẵn sàng trả 120 USD/tháng lại hạn chế. Theo Eurospace, chỉ khoảng 15-20 triệu người ở 125 quốc gia hiện tại có thu nhập đủ để sử dụng dịch vụ.
Ở các thị trường đang phát triển như Ấn Độ, nơi Starlink chưa được cấp phép, tiềm năng cũng không lớn như kỳ vọng. “Chỉ 3% hộ gia đình Ấn Độ có thu nhập trên 35.000 USD/năm,” chuyên gia Pierre Lionnet từ Eurospace nhận xét. Ngay cả ở các nước giàu như Mỹ, Canada, hay Úc đóng góp phần lớn doanh thu, Starlink đã chạm ngưỡng bão hòa ở nhiều khu vực.
Starlink không còn độc quyền trong lĩnh vực internet vệ tinh. Amazon đang xây dựng mạng lưới Kuiper với 3.200 vệ tinh, tận dụng nguồn lực tài chính khổng lồ và hạ tầng AWS để cạnh tranh. Kuiper dự kiến ra mắt dịch vụ thương mại vào cuối 2025, nhắm đến cả khách hàng cá nhân và chính phủ. Trung Quốc cũng tham gia cuộc đua với mạng Spacesail, đã phóng 90 vệ tinh và đặt mục tiêu 15.000 vào năm 2030, ký hợp đồng tại Brazil và Malaysia – những nơi Starlink gặp trở ngại chính trị.
Ở châu Âu, Eutelsat OneWeb đang nổi lên như lựa chọn thay thế, đặc biệt sau khi Ý hủy đàm phán hợp đồng 1,5 tỷ USD với Starlink do lo ngại phụ thuộc vào Musk. Canada cũng rút hợp đồng 68 triệu USD tại Ontario để phản đối thuế quan Mỹ. Những rủi ro địa chính trị này, cộng với liên minh Musk-Trump gây tranh cãi, có thể làm mất hàng tỷ USD cơ hội quốc tế.
Tâm điểm của SpaceX vẫn là tên lửa tái sử dụng Starship tải trọng gấp 4 lần Falcon 9, hứa hẹn giảm chi phí phóng xuống dưới 10 triệu USD/lần. Tuy nhiên, hai vụ nổ trong các lần thử nghiệm gần đây (tháng 11/2024 và 2/2025) làm dấy lên lo ngại về tiến độ. Nếu thành công, Starship có thể triển khai vệ tinh V3 với băng thông gấp 10 lần, mở rộng dung lượng Starlink lên 10 người/km². Nhưng nếu thất bại, định giá SpaceX sẽ chịu áp lực lớn.
Ngoài ra, các lĩnh vực như du lịch vũ trụ hay sản xuất ngoài không gian thiếu nhu cầu thực tế. “Một vé du lịch vũ trụ rẻ nhất cũng hơn 100.000 USD – bao nhiêu người sẵn sàng chi trả?” Lionnet đặt câu hỏi. Thị trường phóng vệ tinh thương mại chỉ đạt 12 tỷ USD/năm, quá nhỏ để biện minh cho định giá 350 tỷ USD.
Nhà phân tích Tim Farrar nhận xét: “Starlink không thể biện minh cho định giá hiện tại nếu chỉ dựa vào doanh thu hiện nay”. Morgan Stanley dự báo doanh thu Starlink đạt 48 tỷ USD vào 2030, nhưng Farrar cho rằng con số thực tế chỉ khoảng 20 tỷ USD. “Đầu tư vào SpaceX giống như đặt niềm tin vào Musk hơn là các con số,” Chris Quilty từ Quilty Space nói. Một nhà đầu tư từng thú nhận với Quilty: “Tôi bỏ qua các chỉ số truyền thống và cứ thế rót tiền”.
