Khánh Phạm
Writer
Tại Hội chợ Thế giới New York năm 1939, đám đông từng trầm trồ trước Elektro, robot hai mét của Westinghouse Electric, biết đi, nói và nhả khói như một diễn viên điện ảnh. Hơn 80 năm sau, Tesla đang tìm cách khơi dậy lại cảm xúc ấy, với tham vọng biến robot hình người thành một phần của đời sống hàng ngày.
Elon Musk mô tả Optimus Prime, mẫu robot của Tesla, là “C-3PO của đời thực”: thông minh, thân thiện và biết học hỏi. Nhưng sau buổi công bố kết quả kinh doanh quý III ngày 23/10, thách thức lớn nhất của Optimus lại xuất hiện từ chi tiết tưởng chừng nhỏ nhất: bàn tay.
Trong các nhà máy Tesla, hàng loạt Optimus Prime gần như hoàn thiện vẫn phải nằm yên trên sàn vì chưa có tay. Mỗi bàn tay người có tới 27 bậc chuyển động, trong khi cánh tay robot thông thường chỉ có bảy. Để mô phỏng sự khéo léo của con người, robot cần thêm động cơ, cảm biến và vật liệu bền hơn, nhưng đồng thời phải đủ nhỏ gọn để tản nhiệt hiệu quả.
Nhiều công ty đã chọn cách đi khác. Một số robot chỉ dùng kìm hoặc cốc hút thay cho bàn tay. Atlas của Boston Dynamics chỉ có ba ngón. Các lựa chọn này giúp cắt giảm chi phí, nhưng cũng làm dấy lên tranh luận: robot có thật sự cần giống con người để hữu ích?
Giấc mơ hình người
Robot phiên dịch "Star Wars" C-3PO (phải)
Với những người theo đuổi tầm nhìn “nền văn minh AI”, câu trả lời là có. Robot hình người có thể hòa nhập vào thế giới được thiết kế cho con người, từ cửa ra vào đến bàn làm việc và thực hiện gần như mọi công việc tay chân. Tesla tin rằng hàng tỷ video ghi lại hoạt động của con người trên Internet đủ để huấn luyện Optimus thực hiện “99,5% nhiệm vụ” đó.
Nhưng việc biến những hình ảnh rời rạc thành kỹ năng thực tế vẫn là bài toán khó. Hiện tại, Tesla chỉ có thể huấn luyện robot của mình bằng các video nội bộ. Dù vậy, Musk vẫn đặt cược lớn: theo ông, một ngày nào đó mỗi gia đình sẽ có một robot riêng để nấu ăn, rửa bát và chăm sóc trẻ nhỏ.
Từ khi Tesla ra mắt Optimus năm 2022, Mỹ và Trung Quốc đều coi robot hình người là mặt trận công nghệ mới. Ở Trung Quốc, hàng nghìn mẫu robot đang được lắp ráp, và Bắc Kinh đặt mục tiêu sản xuất hàng loạt vào năm 2025, xây dựng chuỗi cung ứng nội địa hoàn chỉnh vào năm 2027. Chính phủ trung ương và các địa phương dự kiến rót khoảng 160 tỷ USD cho tham vọng này.
Robot Optimus của Tesla
Các công ty Trung Quốc có lợi thế rõ rệt về chi phí và chuỗi cung ứng. Tại Thâm Quyến, nơi từng là “chợ linh kiện” của thế giới, các kỹ sư có thể mua mọi thứ để tạo nguyên mẫu trong vài giờ. Thiết bị theo dõi chuyển động 3D có giá 57.000 USD ở Mỹ, nhưng chỉ bằng một phần mười tại Trung Quốc.
Những điều này khiến Mỹ phải tìm cách giữ thế cân bằng. Các công ty như Figure AI, 1X Technologies và Agility Robotics đã huy động gần 1 tỷ USD trong năm 2024, với định giá vượt 40 tỷ USD. Còn ở Nhật Bản, Toyota hợp tác với Boston Dynamics để phát triển robot Atlas, hướng đến ứng dụng công nghiệp và chăm sóc người cao tuổi.
Sức mạnh công nghệ và biểu tượng quốc gia
Musk xem robot hình người không chỉ là sản phẩm mà còn là “khoảnh khắc thương hiệu” cho nước Mỹ. Một nhà đầu tư Tesla từng mô tả viễn cảnh robot Optimus cắm cờ Mỹ trên sao Hỏa như “hình ảnh hoàn hảo của chủ nghĩa lạc quan công nghệ”.
Tại Washington, các nhà lập pháp cũng nhìn thấy điều đó. Mùa xuân vừa qua, họ tổ chức các phiên họp kín bàn về chiến lược robot hình người, trong bối cảnh Trung Quốc giới thiệu mẫu robot Yushu biểu diễn múa dân gian trên truyền hình và tung ra mô hình AI DeepSeek R1 để cạnh tranh với GPT-4 của OpenAI.
Robot Yushu nhảy Yangko
Trung Quốc hiện kiểm soát hơn 60% sản lượng khoáng sản đất hiếm toàn cầu và 92% khâu chế biến, nguồn vật liệu cốt lõi cho các bộ phận robot như cảm biến và động cơ. Với lợi thế này, Bắc Kinh đang củng cố vị thế trong chuỗi giá trị công nghệ cao, trong khi Mỹ cố gắng đẩy mạnh đầu tư nội địa để không bị tụt lại phía sau.
Giữa những con số và viễn cảnh, điều không đổi là niềm tin rằng robot hình người sẽ sớm trở thành biểu tượng của sức mạnh công nghệ và khả năng tự cường quốc gia.
Dù ngày “mỗi nhà có một robot” còn xa, cuộc đua đã bước vào giai đoạn chiến lược. Như máy bay, ô tô hay máy tính trong thế kỷ trước, robot hình người đang trở thành lĩnh vực nơi các quốc gia xác định lại vị thế của mình trong nền kinh tế toàn cầu.
Elon Musk mô tả Optimus Prime, mẫu robot của Tesla, là “C-3PO của đời thực”: thông minh, thân thiện và biết học hỏi. Nhưng sau buổi công bố kết quả kinh doanh quý III ngày 23/10, thách thức lớn nhất của Optimus lại xuất hiện từ chi tiết tưởng chừng nhỏ nhất: bàn tay.
Trong các nhà máy Tesla, hàng loạt Optimus Prime gần như hoàn thiện vẫn phải nằm yên trên sàn vì chưa có tay. Mỗi bàn tay người có tới 27 bậc chuyển động, trong khi cánh tay robot thông thường chỉ có bảy. Để mô phỏng sự khéo léo của con người, robot cần thêm động cơ, cảm biến và vật liệu bền hơn, nhưng đồng thời phải đủ nhỏ gọn để tản nhiệt hiệu quả.
Nhiều công ty đã chọn cách đi khác. Một số robot chỉ dùng kìm hoặc cốc hút thay cho bàn tay. Atlas của Boston Dynamics chỉ có ba ngón. Các lựa chọn này giúp cắt giảm chi phí, nhưng cũng làm dấy lên tranh luận: robot có thật sự cần giống con người để hữu ích?
Giấc mơ hình người
Robot phiên dịch "Star Wars" C-3PO (phải)
Với những người theo đuổi tầm nhìn “nền văn minh AI”, câu trả lời là có. Robot hình người có thể hòa nhập vào thế giới được thiết kế cho con người, từ cửa ra vào đến bàn làm việc và thực hiện gần như mọi công việc tay chân. Tesla tin rằng hàng tỷ video ghi lại hoạt động của con người trên Internet đủ để huấn luyện Optimus thực hiện “99,5% nhiệm vụ” đó.
Nhưng việc biến những hình ảnh rời rạc thành kỹ năng thực tế vẫn là bài toán khó. Hiện tại, Tesla chỉ có thể huấn luyện robot của mình bằng các video nội bộ. Dù vậy, Musk vẫn đặt cược lớn: theo ông, một ngày nào đó mỗi gia đình sẽ có một robot riêng để nấu ăn, rửa bát và chăm sóc trẻ nhỏ.
Từ khi Tesla ra mắt Optimus năm 2022, Mỹ và Trung Quốc đều coi robot hình người là mặt trận công nghệ mới. Ở Trung Quốc, hàng nghìn mẫu robot đang được lắp ráp, và Bắc Kinh đặt mục tiêu sản xuất hàng loạt vào năm 2025, xây dựng chuỗi cung ứng nội địa hoàn chỉnh vào năm 2027. Chính phủ trung ương và các địa phương dự kiến rót khoảng 160 tỷ USD cho tham vọng này.
Robot Optimus của Tesla
Các công ty Trung Quốc có lợi thế rõ rệt về chi phí và chuỗi cung ứng. Tại Thâm Quyến, nơi từng là “chợ linh kiện” của thế giới, các kỹ sư có thể mua mọi thứ để tạo nguyên mẫu trong vài giờ. Thiết bị theo dõi chuyển động 3D có giá 57.000 USD ở Mỹ, nhưng chỉ bằng một phần mười tại Trung Quốc.
Những điều này khiến Mỹ phải tìm cách giữ thế cân bằng. Các công ty như Figure AI, 1X Technologies và Agility Robotics đã huy động gần 1 tỷ USD trong năm 2024, với định giá vượt 40 tỷ USD. Còn ở Nhật Bản, Toyota hợp tác với Boston Dynamics để phát triển robot Atlas, hướng đến ứng dụng công nghiệp và chăm sóc người cao tuổi.
Sức mạnh công nghệ và biểu tượng quốc gia
Musk xem robot hình người không chỉ là sản phẩm mà còn là “khoảnh khắc thương hiệu” cho nước Mỹ. Một nhà đầu tư Tesla từng mô tả viễn cảnh robot Optimus cắm cờ Mỹ trên sao Hỏa như “hình ảnh hoàn hảo của chủ nghĩa lạc quan công nghệ”.
Tại Washington, các nhà lập pháp cũng nhìn thấy điều đó. Mùa xuân vừa qua, họ tổ chức các phiên họp kín bàn về chiến lược robot hình người, trong bối cảnh Trung Quốc giới thiệu mẫu robot Yushu biểu diễn múa dân gian trên truyền hình và tung ra mô hình AI DeepSeek R1 để cạnh tranh với GPT-4 của OpenAI.
Robot Yushu nhảy Yangko
Trung Quốc hiện kiểm soát hơn 60% sản lượng khoáng sản đất hiếm toàn cầu và 92% khâu chế biến, nguồn vật liệu cốt lõi cho các bộ phận robot như cảm biến và động cơ. Với lợi thế này, Bắc Kinh đang củng cố vị thế trong chuỗi giá trị công nghệ cao, trong khi Mỹ cố gắng đẩy mạnh đầu tư nội địa để không bị tụt lại phía sau.
Giữa những con số và viễn cảnh, điều không đổi là niềm tin rằng robot hình người sẽ sớm trở thành biểu tượng của sức mạnh công nghệ và khả năng tự cường quốc gia.
Dù ngày “mỗi nhà có một robot” còn xa, cuộc đua đã bước vào giai đoạn chiến lược. Như máy bay, ô tô hay máy tính trong thế kỷ trước, robot hình người đang trở thành lĩnh vực nơi các quốc gia xác định lại vị thế của mình trong nền kinh tế toàn cầu.
