The Storm Riders
Writer
Xu hướng sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa để thay thế lao động con người tại nhiều tập đoàn lớn ở phương Tây. Forbes đã tổng hợp 1 danh sách dài như vậy, đặt ra những thách thức nghiêm trọng đối với người lao động trong các ngành tài chính, logistics, công nghệ và hơn thế nữa. Các công ty như Klarna, UPS, Duolingo, Intuit và Cisco Systems đã áp dụng AI để tối ưu hóa hoạt động, giảm chi phí, tăng năng suất, dẫn đến việc cắt giảm nhân sự đáng kể.
Áp lực kinh tế, lạm phát, và sự biến động của thị trường chứng khoán đã thúc đẩy các doanh nghiệp ưu tiên hiệu quả, trong khi sự nhiệt tình của nhà đầu tư đối với AI làm tăng giá cổ phiếu của những công ty công bố tích hợp công nghệ này. Tuy nhiên, xu hướng này không chỉ giới hạn ở các ví dụ đã nêu, mà còn lan rộng sang nhiều ngành khác, từ bán lẻ, sản xuất, đến truyền thông và y tế.
Sự phát triển của AI tạo sinh, đặc biệt kể từ khi ChatGPT ra mắt vào năm 2022, đã thúc đẩy các tập đoàn lớn tích hợp công nghệ này vào những quy trình cốt lõi, từ dịch vụ khách hàng, phân tích dữ liệu, đến quản lý chuỗi cung ứng. Theo một báo cáo của McKinsey năm 2025, 400-800 triệu việc làm toàn cầu có thể bị thay thế bởi tự động hóa vào năm 2030, 14% lực lượng lao động cần chuyển đổi sang các ngành nghề mới. Một nghiên cứu từ Đại học Duke và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ năm 2024 chỉ ra 76% các công ty lớn tại Mỹ dự kiến sử dụng AI để trực tiếp thay thế lao động trong vòng một năm tới, đặc biệt trong các lĩnh vực tài chính, bán lẻ, phần mềm như dịch vụ (SaaS).
Các công ty không chỉ sử dụng AI để tăng hiệu quả mà còn để đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư, khi các thông báo liên quan đến AI thường đẩy giá cổ phiếu tăng, như trường hợp của Klarna sau khi công bố chatbot AI thay thế 700 nhân viên. Tuy nhiên, lợi ích tài chính ngắn hạn này đi kèm với rủi ro dài hạn, bao gồm sự bất mãn của người lao động, giảm động lực làm việc, các câu hỏi về đạo đức trong việc thay thế con người bằng máy móc.
Gã khổng lồ fintech Klarna trong lĩnh vực “mua trước trả sau” đã cắt giảm 22% lực lượng lao động từ 4,500 xuống 3,500 nhân viên trong năm 2024, chủ yếu thông qua giảm tuyển dụng và để nhân viên tự nghỉ việc. CEO Sebastian Siemiatkowski cho biết AI, đặc biệt là chatbot do OpenAI cung cấp, đã thay thế 700 vai trò dịch vụ khách hàng, xử lý 2.3 triệu cuộc trò chuyện mỗi tháng với thời gian giải quyết trung bình 2 phút, nhanh hơn nhiều so với 11 phút của con người. Điều này giúp Klarna tiết kiệm 40 triệu USD mỗi năm, theo Bloomberg.
UPS, trong đợt cắt giảm lớn nhất lịch sử với 20,000 việc làm vào năm 2025, đã sử dụng machine learning để tự động hóa các tác vụ như tạo đề xuất bán hàng và tối ưu hóa tuyến đường, giảm nhu cầu về chuyên gia định giá và nhân viên logistics.
Duolingo với chiến lược “AI-first” đã loại bỏ 10% nhà thầu, sử dụng AI để dịch nội dung khóa học và tạo 148 khóa học mới trong chưa đầy một năm, so với 12 năm cho 100 khóa học trước đó.
Intuit đứng sau TurboTax đã sa thải 1,800 nhân viên năm 2024 và đầu tư số tiền tiết kiệm vào AI để tự động hóa hỗ trợ khách hàng và chuẩn bị thuế.
Cisco Systems cắt giảm 5,900 việc làm (7% nhân sự) để tập trung vào AI và an ninh mạng, tích hợp AI vào quản lý mạng và hỗ trợ khách hàng, theo Forbes.
Ngoài các ví dụ trên, xu hướng AI thay thế lao động con người đang lan rộng sang nhiều lĩnh vực khác, từ bán lẻ, sản xuất, truyền thông, đến y tế và giải trí, với các công ty lớn khác cũng ghi nhận những thay đổi đáng kể trong lực lượng lao động.
Amazon đã tích cực triển khai AI và robot trong các kho hàng, thay thế một phần lao động con người trong các tác vụ như đóng gói, phân loại và quản lý kho. Theo The Wall Street Journal, Amazon đã triển khai hơn 750,000 robot trong các nhà kho vào năm 2024, giảm nhu cầu về nhân viên phân loại và đóng gói, đặc biệt tại các trung tâm phân phối lớn. Một báo cáo từ McKinsey dự đoán rằng các hệ thống AI như Amazon Robotics có thể thay thế tới 30% việc làm trong kho hàng vào năm 2030. Dù Amazon nhấn mạnh rằng robot hỗ trợ chứ không thay thế con người, các nhân viên tại các kho hàng đã báo cáo áp lực công việc tăng và lo ngại về việc mất việc làm. Amazon cũng sử dụng AI trong dịch vụ khách hàng, giao cho chatbot xử lý các yêu cầu đơn giản, giảm nhu cầu về nhân viên hỗ trợ trực tiếp.
IBM đã công khai kế hoạch tự động hóa 30% vai trò văn phòng, đặc biệt trong quản lý nhân sự và xử lý dữ liệu, theo CEO Arvind Krishna trong một bài phỏng vấn với Bloomberg năm 2023. Vào năm 2024, IBM triển khai AI Watson để tự động hóa các tác vụ như phân tích hợp đồng và hỗ trợ kỹ thuật, dẫn đến việc cắt giảm khoảng 7,800 việc làm trong các bộ phận hành chính. Krishna cho rằng AI không chỉ thay thế các công việc lặp lại mà còn hỗ trợ các vai trò phức tạp hơn, nhưng thực tế cho thấy nhiều nhân viên bị thay thế không được tái đào tạo kịp thời để chuyển sang các vị trí mới.
Walmart đã mở rộng sử dụng AI trong quản lý hàng tồn kho và dịch vụ khách hàng. Theo CNBC, Walmart đã triển khai các hệ thống tự động hóa tại hơn 1,500 cửa hàng vào năm 2024, bao gồm máy quét tự động và drone để kiểm kho, giảm nhu cầu về nhân viên kiểm kê thủ công. Hệ thống tự thanh toán được hỗ trợ bởi AI để phát hiện gian lận, thay thế một phần nhân viên thu ngân tại các cửa hàng ở Mỹ. Một nghiên cứu của Oxford Economics năm 2019 dự đoán rằng tự động hóa trong bán lẻ có thể ảnh hưởng đến 20 triệu việc làm toàn cầu vào năm 2030, Walmart là một trong những công ty dẫn đầu xu hướng này.
Accenture tư vấn công nghệ đã đầu tư 3 tỷ USD vào AI vào năm 2023 sau khi cắt giảm 19,000 việc làm, theo Tech.co. AI được sử dụng để tự động hóa các tác vụ như phân tích dữ liệu, soạn thảo báo cáo, hỗ trợ khách hàng, thay thế một phần nhân viên cấp thấp trong các dự án tư vấn. Accenture nhấn mạnh rằng AI giúp nhân viên tập trung vào các nhiệm vụ sáng tạo, nhưng việc cắt giảm việc làm cho thấy công ty ưu tiên hiệu quả chi phí hơn là duy trì lực lượng lao động hiện tại.
Công ty quảng cáo Trung Quốc BlueFocus hoạt động tại Mỹ, đã chấm dứt hợp đồng với toàn bộ nhân viên sáng tạo nội dung và thiết kế vào năm 2024 để chuyển sang sử dụng AI tạo sinh. Quyết định này được đưa ra sau khi BlueFocus nhận được giấy phép Azure OpenAI của Microsoft và hợp tác với Baidu ERNIE Bot, cho phép tạo nội dung quảng cáo và hình ảnh bằng AI. Động thái này đã gây tranh cãi, nhiều nhân viên bày tỏ lo ngại về việc mất việc làm trong ngành sáng tạo vốn từng được coi là khó bị tự động hóa.
Công ty công nghệ giáo dục Chegg đã cắt giảm 30% nhân sự vào năm 2023 sau khi các sản phẩm AI như ChatGPT làm giảm nhu cầu về dịch vụ hỗ trợ học tập trực tuyến. Chegg từng phụ thuộc vào các gia sư con người để giải bài tập và hỗ trợ học sinh, nhưng các công cụ AI hiện nay có thể cung cấp câu trả lời tương tự với chi phí thấp hơn, dẫn đến việc chuyển hướng đầu tư vào giải pháp AI thay vì duy trì đội ngũ nhân viên.
Mặc dù AI gây ra nhiều thách thức, nó cũng mở ra cơ hội cho những người lao động sẵn sàng thích nghi. Các vai trò mới trong phát triển AI, phân tích dữ liệu, quản lý hệ thống AI đang gia tăng. Ví dụ, Amazon cung cấp chương trình AI Ready để đào tạo nhân viên về machine learning, trong khi JPMorgan Chase tài trợ các không gian sáng tạo AI tại các trường đại học. Tuy nhiên, những cơ hội này thường tập trung vào lao động có kỹ năng cao, để lại khoảng cách cho những người ở các vai trò cấp thấp.
Áp lực kinh tế, lạm phát, và sự biến động của thị trường chứng khoán đã thúc đẩy các doanh nghiệp ưu tiên hiệu quả, trong khi sự nhiệt tình của nhà đầu tư đối với AI làm tăng giá cổ phiếu của những công ty công bố tích hợp công nghệ này. Tuy nhiên, xu hướng này không chỉ giới hạn ở các ví dụ đã nêu, mà còn lan rộng sang nhiều ngành khác, từ bán lẻ, sản xuất, đến truyền thông và y tế.
Sự phát triển của AI tạo sinh, đặc biệt kể từ khi ChatGPT ra mắt vào năm 2022, đã thúc đẩy các tập đoàn lớn tích hợp công nghệ này vào những quy trình cốt lõi, từ dịch vụ khách hàng, phân tích dữ liệu, đến quản lý chuỗi cung ứng. Theo một báo cáo của McKinsey năm 2025, 400-800 triệu việc làm toàn cầu có thể bị thay thế bởi tự động hóa vào năm 2030, 14% lực lượng lao động cần chuyển đổi sang các ngành nghề mới. Một nghiên cứu từ Đại học Duke và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ năm 2024 chỉ ra 76% các công ty lớn tại Mỹ dự kiến sử dụng AI để trực tiếp thay thế lao động trong vòng một năm tới, đặc biệt trong các lĩnh vực tài chính, bán lẻ, phần mềm như dịch vụ (SaaS).
Các công ty không chỉ sử dụng AI để tăng hiệu quả mà còn để đáp ứng kỳ vọng của nhà đầu tư, khi các thông báo liên quan đến AI thường đẩy giá cổ phiếu tăng, như trường hợp của Klarna sau khi công bố chatbot AI thay thế 700 nhân viên. Tuy nhiên, lợi ích tài chính ngắn hạn này đi kèm với rủi ro dài hạn, bao gồm sự bất mãn của người lao động, giảm động lực làm việc, các câu hỏi về đạo đức trong việc thay thế con người bằng máy móc.
Gã khổng lồ fintech Klarna trong lĩnh vực “mua trước trả sau” đã cắt giảm 22% lực lượng lao động từ 4,500 xuống 3,500 nhân viên trong năm 2024, chủ yếu thông qua giảm tuyển dụng và để nhân viên tự nghỉ việc. CEO Sebastian Siemiatkowski cho biết AI, đặc biệt là chatbot do OpenAI cung cấp, đã thay thế 700 vai trò dịch vụ khách hàng, xử lý 2.3 triệu cuộc trò chuyện mỗi tháng với thời gian giải quyết trung bình 2 phút, nhanh hơn nhiều so với 11 phút của con người. Điều này giúp Klarna tiết kiệm 40 triệu USD mỗi năm, theo Bloomberg.
UPS, trong đợt cắt giảm lớn nhất lịch sử với 20,000 việc làm vào năm 2025, đã sử dụng machine learning để tự động hóa các tác vụ như tạo đề xuất bán hàng và tối ưu hóa tuyến đường, giảm nhu cầu về chuyên gia định giá và nhân viên logistics.
Duolingo với chiến lược “AI-first” đã loại bỏ 10% nhà thầu, sử dụng AI để dịch nội dung khóa học và tạo 148 khóa học mới trong chưa đầy một năm, so với 12 năm cho 100 khóa học trước đó.
Intuit đứng sau TurboTax đã sa thải 1,800 nhân viên năm 2024 và đầu tư số tiền tiết kiệm vào AI để tự động hóa hỗ trợ khách hàng và chuẩn bị thuế.
Cisco Systems cắt giảm 5,900 việc làm (7% nhân sự) để tập trung vào AI và an ninh mạng, tích hợp AI vào quản lý mạng và hỗ trợ khách hàng, theo Forbes.
Ngoài các ví dụ trên, xu hướng AI thay thế lao động con người đang lan rộng sang nhiều lĩnh vực khác, từ bán lẻ, sản xuất, truyền thông, đến y tế và giải trí, với các công ty lớn khác cũng ghi nhận những thay đổi đáng kể trong lực lượng lao động.
Amazon đã tích cực triển khai AI và robot trong các kho hàng, thay thế một phần lao động con người trong các tác vụ như đóng gói, phân loại và quản lý kho. Theo The Wall Street Journal, Amazon đã triển khai hơn 750,000 robot trong các nhà kho vào năm 2024, giảm nhu cầu về nhân viên phân loại và đóng gói, đặc biệt tại các trung tâm phân phối lớn. Một báo cáo từ McKinsey dự đoán rằng các hệ thống AI như Amazon Robotics có thể thay thế tới 30% việc làm trong kho hàng vào năm 2030. Dù Amazon nhấn mạnh rằng robot hỗ trợ chứ không thay thế con người, các nhân viên tại các kho hàng đã báo cáo áp lực công việc tăng và lo ngại về việc mất việc làm. Amazon cũng sử dụng AI trong dịch vụ khách hàng, giao cho chatbot xử lý các yêu cầu đơn giản, giảm nhu cầu về nhân viên hỗ trợ trực tiếp.
IBM đã công khai kế hoạch tự động hóa 30% vai trò văn phòng, đặc biệt trong quản lý nhân sự và xử lý dữ liệu, theo CEO Arvind Krishna trong một bài phỏng vấn với Bloomberg năm 2023. Vào năm 2024, IBM triển khai AI Watson để tự động hóa các tác vụ như phân tích hợp đồng và hỗ trợ kỹ thuật, dẫn đến việc cắt giảm khoảng 7,800 việc làm trong các bộ phận hành chính. Krishna cho rằng AI không chỉ thay thế các công việc lặp lại mà còn hỗ trợ các vai trò phức tạp hơn, nhưng thực tế cho thấy nhiều nhân viên bị thay thế không được tái đào tạo kịp thời để chuyển sang các vị trí mới.
Walmart đã mở rộng sử dụng AI trong quản lý hàng tồn kho và dịch vụ khách hàng. Theo CNBC, Walmart đã triển khai các hệ thống tự động hóa tại hơn 1,500 cửa hàng vào năm 2024, bao gồm máy quét tự động và drone để kiểm kho, giảm nhu cầu về nhân viên kiểm kê thủ công. Hệ thống tự thanh toán được hỗ trợ bởi AI để phát hiện gian lận, thay thế một phần nhân viên thu ngân tại các cửa hàng ở Mỹ. Một nghiên cứu của Oxford Economics năm 2019 dự đoán rằng tự động hóa trong bán lẻ có thể ảnh hưởng đến 20 triệu việc làm toàn cầu vào năm 2030, Walmart là một trong những công ty dẫn đầu xu hướng này.
Accenture tư vấn công nghệ đã đầu tư 3 tỷ USD vào AI vào năm 2023 sau khi cắt giảm 19,000 việc làm, theo Tech.co. AI được sử dụng để tự động hóa các tác vụ như phân tích dữ liệu, soạn thảo báo cáo, hỗ trợ khách hàng, thay thế một phần nhân viên cấp thấp trong các dự án tư vấn. Accenture nhấn mạnh rằng AI giúp nhân viên tập trung vào các nhiệm vụ sáng tạo, nhưng việc cắt giảm việc làm cho thấy công ty ưu tiên hiệu quả chi phí hơn là duy trì lực lượng lao động hiện tại.
Công ty quảng cáo Trung Quốc BlueFocus hoạt động tại Mỹ, đã chấm dứt hợp đồng với toàn bộ nhân viên sáng tạo nội dung và thiết kế vào năm 2024 để chuyển sang sử dụng AI tạo sinh. Quyết định này được đưa ra sau khi BlueFocus nhận được giấy phép Azure OpenAI của Microsoft và hợp tác với Baidu ERNIE Bot, cho phép tạo nội dung quảng cáo và hình ảnh bằng AI. Động thái này đã gây tranh cãi, nhiều nhân viên bày tỏ lo ngại về việc mất việc làm trong ngành sáng tạo vốn từng được coi là khó bị tự động hóa.
Công ty công nghệ giáo dục Chegg đã cắt giảm 30% nhân sự vào năm 2023 sau khi các sản phẩm AI như ChatGPT làm giảm nhu cầu về dịch vụ hỗ trợ học tập trực tuyến. Chegg từng phụ thuộc vào các gia sư con người để giải bài tập và hỗ trợ học sinh, nhưng các công cụ AI hiện nay có thể cung cấp câu trả lời tương tự với chi phí thấp hơn, dẫn đến việc chuyển hướng đầu tư vào giải pháp AI thay vì duy trì đội ngũ nhân viên.
Mặc dù AI gây ra nhiều thách thức, nó cũng mở ra cơ hội cho những người lao động sẵn sàng thích nghi. Các vai trò mới trong phát triển AI, phân tích dữ liệu, quản lý hệ thống AI đang gia tăng. Ví dụ, Amazon cung cấp chương trình AI Ready để đào tạo nhân viên về machine learning, trong khi JPMorgan Chase tài trợ các không gian sáng tạo AI tại các trường đại học. Tuy nhiên, những cơ hội này thường tập trung vào lao động có kỹ năng cao, để lại khoảng cách cho những người ở các vai trò cấp thấp.
