Hé lộ công nghệ "mắt thần từ vũ trụ" vừa giúp Việt Nam "mở khóa" kho báu 10 tấn vàng

[Mai Nhung]

Thông tin về việc phát hiện sơ bộ 12 mỏ vàng tiềm năng với trữ lượng dự báo hơn 10 tấn cùng trữ lượng bạc, đồng đáng kể tại khu vực Trung Trung Bộ không chỉ là tin vui về mặt tài nguyên mà còn là minh chứng cho năng lực ứng dụng công nghệ tiên tiến của ngành địa chất Việt Nam. Đằng sau "kho báu" vừa được hé lộ này là vai trò quan trọng của các phương pháp thăm dò hiện đại, đặc biệt là công nghệ "quang phổ khoáng vật viễn thám" – hoạt động như những "mắt thần" từ không gian.

​

Những điểm chính

• Việc phát hiện tiềm năng khoáng sản lớn (hơn 10 tấn vàng, 16,5 tấn bạc, 154.000 tấn đồng) ở Trung Trung Bộ là nhờ ứng dụng hiệu quả các công nghệ thăm dò hiện đại.
• Công nghệ chủ lực được sử dụng là "quang phổ khoáng vật viễn thám", dùng vệ tinh để phân tích phổ ánh sáng và xác định các khu vực có tiềm năng khoáng sản từ xa.
• Phương pháp viễn thám này có ưu điểm chi phí thấp, khảo sát được diện rộng và hiệu quả ở các vùng sâu, vùng xa.
• Việt Nam là một trong số ít quốc gia ở Đông Nam Á làm chủ và ứng dụng thành công công nghệ viễn thám tiên tiến này trong khảo sát địa chất.
• Các bước tiếp theo bao gồm việc tiếp tục xác định các mỏ khoáng sản ẩn sâu và nghiên cứu công nghệ khai thác bền vững, dựa trên nền tảng dữ liệu thu thập được.

Đề án "Đánh giá tổng thể tiềm năng khoáng sản vùng Trung Trung Bộ phục vụ phát triển kinh tế xã hội", do Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam (Bộ Tài nguyên và Môi trường) triển khai từ năm 2025, đã đặt trọng tâm vào việc áp dụng các công nghệ mới để nâng cao hiệu quả khảo sát trên địa bàn 8 tỉnh, thành phố rộng lớn.

Trong đó, phương pháp quang phổ khoáng vật viễn thám đã chứng tỏ hiệu quả vượt trội. Công nghệ này hoạt động dựa trên nguyên tắc sử dụng các cảm biến đặt trên vệ tinh để thu nhận và phân tích phổ ánh sáng (ánh sáng nhìn thấy, hồng ngoại...) phản xạ hoặc phát xạ từ bề mặt Trái Đất. Mỗi loại khoáng vật có một "dấu vân tay phổ" (spectral signature) riêng biệt. Bằng cách phân tích dữ liệu phổ thu được từ vệ tinh, các nhà địa chất có thể xác định các khu vực có khả năng chứa khoáng sản mong muốn, bao gồm cả vàng, từ khoảng cách hàng trăm kilomet.

Ưu điểm lớn của công nghệ viễn thám này là:

• Chi phí thấp hơn: So với việc khảo sát thực địa toàn bộ trên diện rộng.
• Khảo sát diện rộng: Cho phép bao quát những vùng lãnh thổ rộng lớn một cách nhanh chóng.
• Tiếp cận vùng sâu, vùng xa: Hiệu quả ngay cả ở những khu vực địa hình hiểm trở, đi lại khó khăn, nơi các phương pháp khảo sát mặt đất truyền thống gặp nhiều hạn chế.

Việc ứng dụng thành công công nghệ này trong đề án Trung Trung Bộ là một bước tiến quan trọng. Đáng chú ý, Việt Nam được nhấn mạnh là "quốc gia hiếm hoi ở Đông Nam Á sở hữu công nghệ này", cho thấy năng lực tự chủ và trình độ khoa học kỹ thuật ngày càng cao của ngành địa chất trong nước, bắt kịp xu hướng thăm dò khoáng sản hiện đại trên thế giới.

Bên cạnh công nghệ viễn thám, Cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam cũng đã và đang thực hiện lập bản đồ địa chất tỷ lệ lớn, bao phủ phần lớn diện tích đất liền và vùng biển nông của đất nước. Đây là công cụ nền tảng, cung cấp dữ liệu cơ bản về cấu trúc địa chất, giúp định hướng và tăng độ chính xác cho các phương pháp thăm dò chi tiết hơn như địa vật lý hay khoan thăm dò.

Kết quả sơ bộ với hơn 10 tấn vàng, 16,5 tấn bạc và 154.000 tấn đồng tại Trung Trung Bộ là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc kết hợp các phương pháp điều tra, khảo sát hiện đại. Giai đoạn tới, ngành địa chất Việt Nam sẽ tiếp tục ứng dụng và phát triển các công nghệ này để xác định các mỏ khoáng sản ẩn sâu hơn dưới lòng đất và hướng tới việc phát triển các công nghệ khai thác, chế biến hiệu quả, bền vững, đảm bảo sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên quý giá của quốc gia.

Sự thành công trong việc "mở khóa" tiềm năng khoáng sản bằng công nghệ cao không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn khẳng định vị thế khoa học công nghệ của Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.