From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Các nhà khoa học đã có một phát hiện quan trọng liên quan đến hóa thạch của một loài chim có niên đại vào cuối kỷ Jura, qua đó thay đổi cách hiểu biết của loài người về sự tiến hóa của loài chim trong kỷ địa chất này.
Loài chim được phát hiện có tên gọi là Baminornis zhenghensis, được khai quật vào năm 2023 trong quá trình khảo sát khoa học tại huyện Chính Hòa, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Khi mới khai quật, hóa thạch này bảo tồn phần lớn bộ xương nhưng thiếu hộp sọ. Loài chim này có niên đại vào khoảng 148–150 triệu năm trước, thuộc giai đoạn cuối của kỷ Jura và cùng thời với Archaeopteryx, vốn là loài chim cổ nhất được biết đến trước đây. Hơn nữa, các nhà khoa học cũng xếp hóa thạch này vào hệ động vật Zhenghe Fauna, bao gồm rùa, cá và thực vật, cho thấy môi trường đầm lầy thuận lợi cho sự đa dạng sinh học trong thời kỳ cuối kỷ Jura.
Một điểm đặc biệt khác là hóa thạch của Baminornis zhenghensis cho thấy nó là loài chim đuôi ngắn cổ xưa nhất từng được biết đến. Trước đây, những loài chim có đuôi ngắn nhất được xác định là Eoconfuciusornis, Protopteryx, và Cruralispennia, nhưng chúng sống trong kỷ Phấn Trắng – khoảng 20 triệu năm sau thời của Baminornis. Đây là những loài chim có đặc điểm tương tự với Baminornis. Kỷ Phấn Trắng là kỷ địa chất nối tiếp ngay sau kỷ Jura, kéo dài từ khoảng 145 triệu năm trước đến 66 triệu năm trước.
Về đặc điểm giải phẫu học, Baminornis dài chỉ khoảng 15 cm, với cấu trúc tiên tiến hơn nhiều và khả năng bay tốt hơn so với Archaeopteryx cùng thời – một sinh vật dường như nửa chim nửa bò sát. Trong khi Archaeopteryx có đuôi dài và mảnh giống như khủng long Velociraptor, còn cánh có móng vuốt thì Baminornis lại sở hữu đuôi ngắn hơn, gần giống với chim hiện đại. Ngoài ra, không giống như Archaeopteryx, Baminornis có pygostyle – một đoạn xương ghép được hình thành bởi các đốt sống hợp nhất ở cuối cột sống. Các nhà khảo cổ học cho rằng đây là một cải tiến khí động học quan trọng giúp dịch chuyển trọng tâm cơ thể về phía cánh, qua đó nâng cao khả năng bay.
Phát hiện này đã đẩy lùi mốc thời gian xuất hiện các đặc điểm của chim hiện đại hàng chục triệu năm, cho thấy rằng các loài chim bắt đầu đa dạng hóa trong kỷ Jura thay vì kỷ Phấn Trắng. Các nhà khoa học thậm chí suy đoán rằng loài chim có thể đã xuất hiện sớm hơn nữa – khoảng từ 172 đến 164 triệu năm trước. Điều này cũng cho thấy rằng các loài chim trong kỷ Jura có thể đã phân bố toàn cầu và đa dạng hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây.
Nguyên nhân dẫn đến kết luận này là do hai loài chim cổ nhất được biết đến – Archaeopteryx và Baminornis – có cấu trúc giải phẫu khá khác nhau và sống ở các khu vực khác nhau trên thế giới: Archaeopteryx được tìm thấy ở Đức, còn Baminornis ở Trung Quốc – cách nhau khoảng 8.800 km. Điều này cho thấy rằng sự tiến hóa của loài chim đã bắt đầu hàng triệu năm trước khi hai loài này xuất hiện. Hai giống loài này chỉ đơn giản là đại diện cho những nhánh khác nhau trong suốt quá trình tiến hóa dài lâu của loài chim. Nhà sinh vật học Steve Brusatte từ Đại học Edinburgh nhận xét: "Baminornis cho chúng ta biết rằng có nhiều loài chim khác nhau sống trong kỷ Jura,chúng bay theo nhiều cách khác nhau. Có một đàn chim bay trên đầu của Allosaurus, Stegosaurus, Brontosaurus và các loài khủng long biểu tượng khác của kỷ Jura."
Phát hiện về Baminornis zhenghensis là một trong những khám phá quan trọng nhất kể từ khi tìm ra Archaeopteryx. Nó không chỉ định hình lại hiểu biết của loài người về thời gian và cách thức loài chim tiến hóa mà còn nhấn mạnh sự phức tạp của quá trình chuyển đổi từ khủng long sang loài chim hiện đại.
Loài chim được phát hiện có tên gọi là Baminornis zhenghensis, được khai quật vào năm 2023 trong quá trình khảo sát khoa học tại huyện Chính Hòa, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Khi mới khai quật, hóa thạch này bảo tồn phần lớn bộ xương nhưng thiếu hộp sọ. Loài chim này có niên đại vào khoảng 148–150 triệu năm trước, thuộc giai đoạn cuối của kỷ Jura và cùng thời với Archaeopteryx, vốn là loài chim cổ nhất được biết đến trước đây. Hơn nữa, các nhà khoa học cũng xếp hóa thạch này vào hệ động vật Zhenghe Fauna, bao gồm rùa, cá và thực vật, cho thấy môi trường đầm lầy thuận lợi cho sự đa dạng sinh học trong thời kỳ cuối kỷ Jura.
Một điểm đặc biệt khác là hóa thạch của Baminornis zhenghensis cho thấy nó là loài chim đuôi ngắn cổ xưa nhất từng được biết đến. Trước đây, những loài chim có đuôi ngắn nhất được xác định là Eoconfuciusornis, Protopteryx, và Cruralispennia, nhưng chúng sống trong kỷ Phấn Trắng – khoảng 20 triệu năm sau thời của Baminornis. Đây là những loài chim có đặc điểm tương tự với Baminornis. Kỷ Phấn Trắng là kỷ địa chất nối tiếp ngay sau kỷ Jura, kéo dài từ khoảng 145 triệu năm trước đến 66 triệu năm trước.
Về đặc điểm giải phẫu học, Baminornis dài chỉ khoảng 15 cm, với cấu trúc tiên tiến hơn nhiều và khả năng bay tốt hơn so với Archaeopteryx cùng thời – một sinh vật dường như nửa chim nửa bò sát. Trong khi Archaeopteryx có đuôi dài và mảnh giống như khủng long Velociraptor, còn cánh có móng vuốt thì Baminornis lại sở hữu đuôi ngắn hơn, gần giống với chim hiện đại. Ngoài ra, không giống như Archaeopteryx, Baminornis có pygostyle – một đoạn xương ghép được hình thành bởi các đốt sống hợp nhất ở cuối cột sống. Các nhà khảo cổ học cho rằng đây là một cải tiến khí động học quan trọng giúp dịch chuyển trọng tâm cơ thể về phía cánh, qua đó nâng cao khả năng bay.
Phát hiện này đã đẩy lùi mốc thời gian xuất hiện các đặc điểm của chim hiện đại hàng chục triệu năm, cho thấy rằng các loài chim bắt đầu đa dạng hóa trong kỷ Jura thay vì kỷ Phấn Trắng. Các nhà khoa học thậm chí suy đoán rằng loài chim có thể đã xuất hiện sớm hơn nữa – khoảng từ 172 đến 164 triệu năm trước. Điều này cũng cho thấy rằng các loài chim trong kỷ Jura có thể đã phân bố toàn cầu và đa dạng hơn nhiều so với suy nghĩ trước đây.
Nguyên nhân dẫn đến kết luận này là do hai loài chim cổ nhất được biết đến – Archaeopteryx và Baminornis – có cấu trúc giải phẫu khá khác nhau và sống ở các khu vực khác nhau trên thế giới: Archaeopteryx được tìm thấy ở Đức, còn Baminornis ở Trung Quốc – cách nhau khoảng 8.800 km. Điều này cho thấy rằng sự tiến hóa của loài chim đã bắt đầu hàng triệu năm trước khi hai loài này xuất hiện. Hai giống loài này chỉ đơn giản là đại diện cho những nhánh khác nhau trong suốt quá trình tiến hóa dài lâu của loài chim. Nhà sinh vật học Steve Brusatte từ Đại học Edinburgh nhận xét: "Baminornis cho chúng ta biết rằng có nhiều loài chim khác nhau sống trong kỷ Jura,chúng bay theo nhiều cách khác nhau. Có một đàn chim bay trên đầu của Allosaurus, Stegosaurus, Brontosaurus và các loài khủng long biểu tượng khác của kỷ Jura."
Phát hiện về Baminornis zhenghensis là một trong những khám phá quan trọng nhất kể từ khi tìm ra Archaeopteryx. Nó không chỉ định hình lại hiểu biết của loài người về thời gian và cách thức loài chim tiến hóa mà còn nhấn mạnh sự phức tạp của quá trình chuyển đổi từ khủng long sang loài chim hiện đại.
