A-Train The Seven
...'cause for once, I didn't hate myself.
Na Tra 2 chính thức ghi tên mình vào lịch sử khi trở thành phim không phải Hollywood đầu tiên vượt mốc 2 tỷ USD toàn cầu, gia nhập nhóm 6 tác phẩm hiếm hoi đạt được kỳ tích này. Ra mắt tại Trung Quốc từ ngày 29/1 trong dịp Tết Nguyên Đán, bộ phim hoạt hình này đã tạo nên một cơn địa chấn phòng vé, không chỉ làm sôi động ngành công nghiệp điện ảnh nội địa mà còn khiến thế giới phải ngoái nhìn. Nhưng thành công rực rỡ này có ý nghĩa gì cho Trung Quốc, cho điện ảnh Hoa ngữ trên trường quốc tế, cho Hollywood trong thị trường đầy biến động này?
Na Tra 2 không phải là cái tên xa lạ. Là phần tiếp theo của bộ phim năm 2019 từng giữ kỷ lục phim hoạt hình ăn khách nhất Trung Quốc, phim tận dụng danh tiếng sẵn có, ra mắt đúng thời điểm vàng — Tết Nguyên Đán — và nhắm đến mọi lứa tuổi thay vì chỉ một nhóm khán giả cụ thể. Kết quả? Hơn 300 triệu vé đã được bán ra tại Trung Quốc, tương đương 21% dân số 1,4 tỷ người. Nếu tỷ lệ này áp dụng ở Bắc Mỹ với vé 10 USD, doanh thu sẽ là 812,7 triệu USD — vượt cả Avatar.
Sự cuồng nhiệt không chỉ đến từ thời điểm. Một làn sóng tự hào dân tộc đã bùng nổ với truyền thông nhà nước và mạng xã hội liên tục ca ngợi khi Na Tra 2 vượt qua The Battle at Lake Changjin (2021), trở thành phim ăn khách nhất mọi thời đại tại Trung Quốc, là phim đầu tiên cán mốc 1 tỷ USD ở một thị trường duy nhất, rồi vượt Inside Out 2 của Pixar để thành phim hoạt hình có doanh thu cao nhất thế giới. Đến tuần thứ tám, phim chính thức vượt 2 tỷ USD tại quê nhà.
Các công ty địa phương như Weilong Food ở Sơn Đông thậm chí cho nhân viên nghỉ làm để xem phim, mua vé và thuê xe buýt chở họ đến rạp — một động thái được quảng bá là “giúp Na Tra 2 đứng đầu thế giới.” Truyền thông nhấn mạnh rằng đạo diễn Sủi Cảo đã huy động 138 xưởng phim hoạt hình Trung Quốc để tạo nên một sản phẩm “made in China” hoàn chỉnh. Báo Shine còn chạy tít: “Tại sao hoạt hình Trung Quốc thống trị thế giới,” nối dài hành trình từ Công chúa Thiết Phiến (1941) đến thời kỳ vàng son của Shanghai Animation Film Studio và giờ là kỷ nguyên mới.
Dù trợ cấp chính phủ đóng góp khoảng 80 triệu USD ban đầu, sức hút thực sự đến từ truyền miệng và các chủ đề chạm đến lòng người: gia đình, trưởng thành, hy sinh của cha mẹ, khát vọng công lý. Khán giả từ các thành phố cấp 3, 4, 5 lặn lội đến rạp Imax giúp Na Tra 2 thu về 148 triệu USD, trở thành phim ăn khách nhất lịch sử định dạng này tại Trung Quốc. Với quy mô quá lớn, nghi ngờ về gian lận doanh thu hoàn toàn tan biến. Như một giám đốc Hollywood nhận xét: “Bạn không thể giả mạo con số 2 tỷ USD.”
Thành công của Na Tra 2 là điểm sáng hiếm hoi sau năm 2024 ảm đạm, khi doanh thu phòng vé Trung Quốc giảm 25% do kinh tế suy thoái và thiếu phim dẫn dắt. Hiệp hội Điện ảnh Trung Quốc nhanh chóng tung lời chúc mừng, gọi đây là “kỳ tích phòng vé,” tôn vinh văn hóa truyền thống và tinh thần hiện đại, đồng thời “đánh dấu bước ngoặt từ bình nguyên lên đỉnh cao” của điện ảnh nước nhà. Dự báo doanh thu cả năm 2025 đã tăng lên gần 8 tỷ USD — mức cao hơn nhiều so với cuối 2024.
Nhưng liệu ngọn lửa này có duy trì? Chủ tịch China Film Group Fu Ruoqing ngày 10/3 cảnh báo: thị trường không thể chỉ dựa vào mùa Tết và vài bom tấn. Tỷ lệ lấp đầy rạp Tết vượt 40%, nhưng trung bình cả năm 2024 chỉ đạt 5,8%, đặc biệt thấp ở các thành phố nhỏ và thời gian thấp điểm. “Cần đổi mới chính sách để khai thác hết tiềm năng,” ông nói. Các phim Tết khác như Detective Chinatown 1900 (483 triệu USD) cũng thành công, nhưng ánh hào quang của Na Tra 2 dường như đã hút hết sự chú ý khiến các phim khác lép vế.
Ngoài rạp, cơn sốt còn lan sang hàng hóa, từ kem đánh răng đến búp bê Na Tra và du lịch, khi người hâm mộ đổ về các địa điểm liên quan. Nhưng để duy trì đà tăng trưởng, Trung Quốc cần nhiều hơn một hiện tượng đơn lẻ.
Ngoài Trung Quốc, Na Tra 2 thu về hơn 30 triệu USD từ một số thị trường như Bắc Mỹ, Hong Kong và Úc, chủ yếu nhờ cộng đồng người Hoa và sự tò mò của khán giả không quen với phim Trung Quốc. Truyền thông nhà nước đăng hàng chục bài viết, nhấn mạnh chủ đề phim “phản ánh trải nghiệm chung và cảm xúc toàn cầu.” Ở Bắc Mỹ, phim trụ ba tuần trong top 10, nhưng việc chỉ chiếu bản tiếng Quan Thoại thay vì lồng tiếng Anh có thể đã bỏ lỡ cơ hội tiếp cận gia đình — một quyết định mà nhà phân phối CMC Pictures có lẽ chưa lường trước được từ thành công khổng lồ ở quê nhà.
Cuộc chinh phục quốc tế vẫn tiếp diễn. Phim ra mắt tại Singapore tuần trước, cuối tuần này đến Malaysia, Philippines, Thái Lan qua Warner Bros, Indonesia ngày 21/3. Tại Việt Nam, dù chưa có lịch chiếu, khán giả biên giới phía Tây Nam Trung Quốc đã đổ sang xem. Châu Âu cũng nhập cuộc: Trinity CineAsia mua bản quyền cho Anh (khởi chiếu từ 21/3), Đức, Pháp, Ý, Tây Ban Nha; Nhật Bản ấn định ngày 4/4. Nhưng với 99% doanh thu từ Trung Quốc, câu hỏi đặt ra: Liệu Na Tra 2 có thể phá vỡ xu hướng phim Hoa ngữ khó “xuất ngoại”?
Global Times nhận định: “Để chinh phục khán giả quốc tế, phim Trung Quốc phải giữ bản sắc văn hóa nhưng vẫn cần tính phổ quát.” Các hit nội địa gần đây như The Battle at Lake Changjin hay Wolf Warrior 2 mang nặng tính tuyên truyền chống Mỹ nên khó hấp dẫn khán giả phương Tây. Dẫu vậy, Na Tra 2 cho thấy tiềm năng khi không bị chính trị hóa ngay cả giữa căng thẳng Mỹ-Trung.
Hollywood vỗ tay khi phim địa phương thành công, vì nó nhắc khán giả rằng rạp chiếu vẫn là nơi đáng đến. Nhưng với Na Tra 2, các giám đốc studio vừa kinh ngạc vừa thận trọng. Một lãnh đạo nhận xét: “Ở thị trường 1,4 tỷ dân, khi bạn chạm đúng tinh thần thời đại, bạn thấy tiềm năng thực sự.” Trung Quốc từng xây rạp ồ ạt, nhưng nguồn phim không theo kịp. Đến nay, Na Tra 2 chứng minh sức mạnh khi cung gặp cầu.
Tuy nhiên, điều này không đảm bảo thành công cho phim Mỹ tại đây. Từ 2012-2019, Hollywood từng thống trị Trung Quốc nhưng sau đại dịch, khán giả quay sang phim nội địa trong khi chính sách kiểm duyệt ngày càng khắt khe. Các studio giờ xem doanh thu từ Trung Quốc (25% tổng số) là “phần thưởng” chứ không phải cốt lõi. Dẫu vậy, 25% của 1 tỷ USD vẫn là 250 triệu USD — con số không thể xem nhẹ.
Sắp tới, các thương hiệu lớn như Jurassic World: Rebirth, How to Train Your Dragon bản người đóng, Thunderbolts, Mission: Impossible – The Final Reckoning, F1 và Minecraft sẽ thử sức. Nhưng bài kiểm tra thực sự đến cuối năm với Zootopia 2 và Avatar: Fire and Ash của James Cameron, người luôn được kính nể tại đây dù The Way of Water chỉ đạt 246 triệu USD do phát hành giữa Covid. “Đừng bao giờ đánh cược chống lại Cameron,” người ta vẫn nói.
Na Tra 2 không phải là cái tên xa lạ. Là phần tiếp theo của bộ phim năm 2019 từng giữ kỷ lục phim hoạt hình ăn khách nhất Trung Quốc, phim tận dụng danh tiếng sẵn có, ra mắt đúng thời điểm vàng — Tết Nguyên Đán — và nhắm đến mọi lứa tuổi thay vì chỉ một nhóm khán giả cụ thể. Kết quả? Hơn 300 triệu vé đã được bán ra tại Trung Quốc, tương đương 21% dân số 1,4 tỷ người. Nếu tỷ lệ này áp dụng ở Bắc Mỹ với vé 10 USD, doanh thu sẽ là 812,7 triệu USD — vượt cả Avatar.
Sự cuồng nhiệt không chỉ đến từ thời điểm. Một làn sóng tự hào dân tộc đã bùng nổ với truyền thông nhà nước và mạng xã hội liên tục ca ngợi khi Na Tra 2 vượt qua The Battle at Lake Changjin (2021), trở thành phim ăn khách nhất mọi thời đại tại Trung Quốc, là phim đầu tiên cán mốc 1 tỷ USD ở một thị trường duy nhất, rồi vượt Inside Out 2 của Pixar để thành phim hoạt hình có doanh thu cao nhất thế giới. Đến tuần thứ tám, phim chính thức vượt 2 tỷ USD tại quê nhà.
Các công ty địa phương như Weilong Food ở Sơn Đông thậm chí cho nhân viên nghỉ làm để xem phim, mua vé và thuê xe buýt chở họ đến rạp — một động thái được quảng bá là “giúp Na Tra 2 đứng đầu thế giới.” Truyền thông nhấn mạnh rằng đạo diễn Sủi Cảo đã huy động 138 xưởng phim hoạt hình Trung Quốc để tạo nên một sản phẩm “made in China” hoàn chỉnh. Báo Shine còn chạy tít: “Tại sao hoạt hình Trung Quốc thống trị thế giới,” nối dài hành trình từ Công chúa Thiết Phiến (1941) đến thời kỳ vàng son của Shanghai Animation Film Studio và giờ là kỷ nguyên mới.
Dù trợ cấp chính phủ đóng góp khoảng 80 triệu USD ban đầu, sức hút thực sự đến từ truyền miệng và các chủ đề chạm đến lòng người: gia đình, trưởng thành, hy sinh của cha mẹ, khát vọng công lý. Khán giả từ các thành phố cấp 3, 4, 5 lặn lội đến rạp Imax giúp Na Tra 2 thu về 148 triệu USD, trở thành phim ăn khách nhất lịch sử định dạng này tại Trung Quốc. Với quy mô quá lớn, nghi ngờ về gian lận doanh thu hoàn toàn tan biến. Như một giám đốc Hollywood nhận xét: “Bạn không thể giả mạo con số 2 tỷ USD.”
Thành công của Na Tra 2 là điểm sáng hiếm hoi sau năm 2024 ảm đạm, khi doanh thu phòng vé Trung Quốc giảm 25% do kinh tế suy thoái và thiếu phim dẫn dắt. Hiệp hội Điện ảnh Trung Quốc nhanh chóng tung lời chúc mừng, gọi đây là “kỳ tích phòng vé,” tôn vinh văn hóa truyền thống và tinh thần hiện đại, đồng thời “đánh dấu bước ngoặt từ bình nguyên lên đỉnh cao” của điện ảnh nước nhà. Dự báo doanh thu cả năm 2025 đã tăng lên gần 8 tỷ USD — mức cao hơn nhiều so với cuối 2024.
Nhưng liệu ngọn lửa này có duy trì? Chủ tịch China Film Group Fu Ruoqing ngày 10/3 cảnh báo: thị trường không thể chỉ dựa vào mùa Tết và vài bom tấn. Tỷ lệ lấp đầy rạp Tết vượt 40%, nhưng trung bình cả năm 2024 chỉ đạt 5,8%, đặc biệt thấp ở các thành phố nhỏ và thời gian thấp điểm. “Cần đổi mới chính sách để khai thác hết tiềm năng,” ông nói. Các phim Tết khác như Detective Chinatown 1900 (483 triệu USD) cũng thành công, nhưng ánh hào quang của Na Tra 2 dường như đã hút hết sự chú ý khiến các phim khác lép vế.
Ngoài rạp, cơn sốt còn lan sang hàng hóa, từ kem đánh răng đến búp bê Na Tra và du lịch, khi người hâm mộ đổ về các địa điểm liên quan. Nhưng để duy trì đà tăng trưởng, Trung Quốc cần nhiều hơn một hiện tượng đơn lẻ.
Ngoài Trung Quốc, Na Tra 2 thu về hơn 30 triệu USD từ một số thị trường như Bắc Mỹ, Hong Kong và Úc, chủ yếu nhờ cộng đồng người Hoa và sự tò mò của khán giả không quen với phim Trung Quốc. Truyền thông nhà nước đăng hàng chục bài viết, nhấn mạnh chủ đề phim “phản ánh trải nghiệm chung và cảm xúc toàn cầu.” Ở Bắc Mỹ, phim trụ ba tuần trong top 10, nhưng việc chỉ chiếu bản tiếng Quan Thoại thay vì lồng tiếng Anh có thể đã bỏ lỡ cơ hội tiếp cận gia đình — một quyết định mà nhà phân phối CMC Pictures có lẽ chưa lường trước được từ thành công khổng lồ ở quê nhà.
Cuộc chinh phục quốc tế vẫn tiếp diễn. Phim ra mắt tại Singapore tuần trước, cuối tuần này đến Malaysia, Philippines, Thái Lan qua Warner Bros, Indonesia ngày 21/3. Tại Việt Nam, dù chưa có lịch chiếu, khán giả biên giới phía Tây Nam Trung Quốc đã đổ sang xem. Châu Âu cũng nhập cuộc: Trinity CineAsia mua bản quyền cho Anh (khởi chiếu từ 21/3), Đức, Pháp, Ý, Tây Ban Nha; Nhật Bản ấn định ngày 4/4. Nhưng với 99% doanh thu từ Trung Quốc, câu hỏi đặt ra: Liệu Na Tra 2 có thể phá vỡ xu hướng phim Hoa ngữ khó “xuất ngoại”?
Global Times nhận định: “Để chinh phục khán giả quốc tế, phim Trung Quốc phải giữ bản sắc văn hóa nhưng vẫn cần tính phổ quát.” Các hit nội địa gần đây như The Battle at Lake Changjin hay Wolf Warrior 2 mang nặng tính tuyên truyền chống Mỹ nên khó hấp dẫn khán giả phương Tây. Dẫu vậy, Na Tra 2 cho thấy tiềm năng khi không bị chính trị hóa ngay cả giữa căng thẳng Mỹ-Trung.
Hollywood vỗ tay khi phim địa phương thành công, vì nó nhắc khán giả rằng rạp chiếu vẫn là nơi đáng đến. Nhưng với Na Tra 2, các giám đốc studio vừa kinh ngạc vừa thận trọng. Một lãnh đạo nhận xét: “Ở thị trường 1,4 tỷ dân, khi bạn chạm đúng tinh thần thời đại, bạn thấy tiềm năng thực sự.” Trung Quốc từng xây rạp ồ ạt, nhưng nguồn phim không theo kịp. Đến nay, Na Tra 2 chứng minh sức mạnh khi cung gặp cầu.
Tuy nhiên, điều này không đảm bảo thành công cho phim Mỹ tại đây. Từ 2012-2019, Hollywood từng thống trị Trung Quốc nhưng sau đại dịch, khán giả quay sang phim nội địa trong khi chính sách kiểm duyệt ngày càng khắt khe. Các studio giờ xem doanh thu từ Trung Quốc (25% tổng số) là “phần thưởng” chứ không phải cốt lõi. Dẫu vậy, 25% của 1 tỷ USD vẫn là 250 triệu USD — con số không thể xem nhẹ.
Sắp tới, các thương hiệu lớn như Jurassic World: Rebirth, How to Train Your Dragon bản người đóng, Thunderbolts, Mission: Impossible – The Final Reckoning, F1 và Minecraft sẽ thử sức. Nhưng bài kiểm tra thực sự đến cuối năm với Zootopia 2 và Avatar: Fire and Ash của James Cameron, người luôn được kính nể tại đây dù The Way of Water chỉ đạt 246 triệu USD do phát hành giữa Covid. “Đừng bao giờ đánh cược chống lại Cameron,” người ta vẫn nói.
