Con đường tắt ngang eo đất Panama, nối liền Đại Tây Dương và Thái Bình Dương, không chỉ là một kỳ quan kỹ thuật mà còn là một chiến trường lịch sử đầy máu và nước mắt, tiền bạc và quyền lực. Kênh đào Panama, huyết mạch vận tải biển toàn cầu, lại một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý sau tuyên bố gây sốc của cựu Tổng thống Donald Trump về việc đòi lại quyền quản lý công trình này.
Hành trình 82km qua hệ thống âu tàu và hồ chứa, nâng tàu lên độ cao 26m so với mực nước biển bằng 200 triệu lít nước cho mỗi lượt qua, đã rút ngắn quãng đường giữa hai đại dương tới 12.800km, tương đương 22 ngày di chuyển.
Lợi ích kinh tế, đặc biệt đối với Mỹ, là không thể phủ nhận. Nhưng ẩn sau sự tiện lợi đó là một câu chuyện dài về tham vọng, xung đột và tranh chấp kéo dài hàng thế kỷ.
Năm 1903, Mỹ nhảy vào cuộc chơi. Bị Colombia từ chối đề nghị tiếp quản dự án, Mỹ đã ủng hộ phong trào ly khai của Panama, điều tàu chiến uy hiếp và can thiệp vào đường sắt để ngăn chặn quân đội Colombia. Panama tuyên bố độc lập, và chỉ ba ngày sau, Mỹ công nhận nền độc lập non trẻ này, đồng thời nhanh chóng ký hiệp ước giành quyền kiểm soát vĩnh viễn Kênh đào Panama với cái giá rẻ mạt.
Mỹ hoàn thành kênh đào sau 10 năm với chi phí 380 triệu USD và cái chết của 5.600 công nhân. Kênh đào đi vào hoạt động, mang lại lợi ích kinh tế và quân sự to lớn cho Mỹ, nhưng cũng gieo mầm bất mãn trong lòng người dân Panama, khơi mào cuộc đấu tranh thế kỷ đòi lại chủ quyền.
Sau nhiều thập kỷ căng thẳng, Mỹ cuối cùng đã trao trả quyền quản lý kênh đào cho Panama vào năm 1999. Dưới sự quản lý của Panama, kênh đào hoạt động hiệu quả, lưu lượng tàu tăng, doanh thu đóng góp đáng kể vào GDP quốc gia. Việc mở rộng kênh đào hoàn thành năm 2016 càng khẳng định tầm quan trọng của công trình này đối với thương mại toàn cầu.
Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang đặt ra thách thức mới. Hạn hán khiến lưu lượng tàu giảm, chi phí tăng cao. Việc Panama tăng phí qua kênh vào năm 2025 càng làm dấy lên tranh cãi, tạo cơ sở cho tuyên bố của ông Trump.
Hành trình 82km qua hệ thống âu tàu và hồ chứa, nâng tàu lên độ cao 26m so với mực nước biển bằng 200 triệu lít nước cho mỗi lượt qua, đã rút ngắn quãng đường giữa hai đại dương tới 12.800km, tương đương 22 ngày di chuyển.
Lợi ích kinh tế, đặc biệt đối với Mỹ, là không thể phủ nhận. Nhưng ẩn sau sự tiện lợi đó là một câu chuyện dài về tham vọng, xung đột và tranh chấp kéo dài hàng thế kỷ.
Năm 1903, Mỹ nhảy vào cuộc chơi. Bị Colombia từ chối đề nghị tiếp quản dự án, Mỹ đã ủng hộ phong trào ly khai của Panama, điều tàu chiến uy hiếp và can thiệp vào đường sắt để ngăn chặn quân đội Colombia. Panama tuyên bố độc lập, và chỉ ba ngày sau, Mỹ công nhận nền độc lập non trẻ này, đồng thời nhanh chóng ký hiệp ước giành quyền kiểm soát vĩnh viễn Kênh đào Panama với cái giá rẻ mạt.
Mỹ hoàn thành kênh đào sau 10 năm với chi phí 380 triệu USD và cái chết của 5.600 công nhân. Kênh đào đi vào hoạt động, mang lại lợi ích kinh tế và quân sự to lớn cho Mỹ, nhưng cũng gieo mầm bất mãn trong lòng người dân Panama, khơi mào cuộc đấu tranh thế kỷ đòi lại chủ quyền.
Sau nhiều thập kỷ căng thẳng, Mỹ cuối cùng đã trao trả quyền quản lý kênh đào cho Panama vào năm 1999. Dưới sự quản lý của Panama, kênh đào hoạt động hiệu quả, lưu lượng tàu tăng, doanh thu đóng góp đáng kể vào GDP quốc gia. Việc mở rộng kênh đào hoàn thành năm 2016 càng khẳng định tầm quan trọng của công trình này đối với thương mại toàn cầu.
Tuy nhiên, biến đổi khí hậu đang đặt ra thách thức mới. Hạn hán khiến lưu lượng tàu giảm, chi phí tăng cao. Việc Panama tăng phí qua kênh vào năm 2025 càng làm dấy lên tranh cãi, tạo cơ sở cho tuyên bố của ông Trump.
