Hail the Judge
Ta chơi xong không trả tiền, vậy đâu có gọi là bán
- Sử dụng chức năng
- Mục lục Xem nhanh
Những mẩu quảng cáo việc làm hấp dẫn trên Telegram hay Facebook có thể không phải là "cơ hội vàng" như bạn nghĩ. Thực tế, ở Indonesia và nhiều nơi tại Đông Nam Á bao gồm chính Việt Nam, hàng ngàn người trẻ đang bị lừa vào các "trang trại lừa đảo" (scam farms), nơi họ bị ép sử dụng công nghệ AI hiện đại như deepfake, voice clone và các mô hình ngôn ngữ lớn để lừa tiền của người khác.
Câu chuyện bắt đầu từ những bài đăng tuyển dụng đầy hấp dẫn trên Telegram, Facebook hay các nền tảng mạng xã hội khác. Những quảng cáo này thường hứa hẹn công việc liên quan đến công nghệ thông tin (IT), tiếp thị số hoặc bán hàng online với mức lương hậu hĩnh, thậm chí lên đến 800 USD/tháng – con số mơ ước đối với nhiều bạn trẻ ở Indonesia. Theo Rest of World, các quảng cáo này thường nhắm đến những người đã có hộ chiếu, tuyển dụng nhanh gọn mà không cần đào tạo trước khi đi. Tuy nhiên, đây thực chất là chiêu trò của các tổ chức tội phạm mà chủ yếu do các băng nhóm Trung Quốc điều hành, dụ dỗ người trẻ vào các trung tâm lừa đảo ở biên giới Myanmar, Campuchia, Lào hoặc Philippines. Ủy viên Ủy ban Nhân quyền Quốc gia Jakarta Anis Hidayah cho biết hàng ngàn việc làm IT được rao trên mạng xã hội đều là giả mạo. Chỉ trong vòng hai ngày, nạn nhân đã bị đưa vào làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, hộ chiếu và điện thoại bị tịch thu, không thể rời đi.
So với các hình thức lừa đảo việc làm truyền thống, các chiêu trò này tinh vi hơn nhờ tận dụng mạng xã hội – nơi tiếp cận hàng triệu người dùng mỗi ngày. Báo cáo từ UNODC chỉ ra rằng Telegram với tính năng mã hóa và khó bị kiểm soát là nền tảng phổ biến để các băng nhóm tội phạm quảng bá việc làm giả, bán các công cụ lừa đảo như phần mềm deepfake hay chatbot bị bẻ khóa. Trong khi đó, công ty mẹ Meta của Facebook tuy tuyên bố hợp tác với cơ quan chức năng để xóa các nội dung lừa đảo, nhưng theo Wall Street Journal, việc xử lý vấn đề này đôi khi bị xem là "ưu tiên thấp". Điều này khiến các quảng cáo giả mạo vẫn tràn lan, dễ dàng đánh lừa những người đang tìm kiếm cơ hội đổi đời.
Điểm khác biệt lớn nhất của các trang trại lừa đảo này so với các hình thức buôn người truyền thống chính là sự lạm dụng công nghệ AI tiên tiến. Theo Rest of World, các nạn nhân bị ép sử dụng các công cụ như deepfake video, voice clone và mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) để lừa đảo. Ví dụ, chỉ cần 20 giây âm thanh, bọn tội phạm có thể tạo ra giọng nói giả giống hệt người thật, dùng để gọi điện giả mạo người thân hoặc nhân vật nổi tiếng. Deepfake video còn cho phép thay đổi khuôn mặt trong thời gian thực khiến nạn nhân tin rằng họ đang nói chuyện với một người đáng tin cậy. CEO Ruby Alamsyah của Digital Forensic Indonesia nhấn mạnh rằng công nghệ nén âm thanh và video hiện đại giúp các deepfake này hoạt động mượt mà ngay cả trên mạng yếu, khiến việc phát hiện gần như bất khả thi, kể cả với người am hiểu công nghệ.
UNODC báo cáo rằng năm 2024, các nội dung liên quan đến công cụ deepfake trên Telegram tăng đến 600%, cho thấy sự bùng nổ của các công cụ tội phạm công nghệ cao. Những công cụ này không chỉ giúp bọn tội phạm tạo ra các video hay giọng nói giả mạo mà còn hỗ trợ xây dựng niềm tin với nạn nhân qua các cuộc trò chuyện dài hơi. Một cựu nhân viên lừa đảo chia sẻ với Rest of World rằng việc khó nhất không phải là sử dụng công nghệ, mà là xây dựng mối quan hệ đủ tin cậy để khiến nạn nhân sẵn sàng chuyển tiền. Các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT khi bị bẻ khóa còn giúp tạo ra các kịch bản lừa đảo đa dạng, vượt qua rào cản ngôn ngữ và văn hóa, ví dụ giả danh một cô gái Nga sống ở Mỹ để lừa một người đàn ông Ấn Độ.
Hậu quả của các trang trại lừa đảo này thật sự đáng báo động. Theo UNODC, các tổ chức tội phạm ở Đông Nam Á đã thu về từ 18 đến 37 tỷ USD trong năm 2023, riêng người Mỹ đã mất 12,5 tỷ USD vào các vụ lừa đảo đầu tư trong năm 2024, theo Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC). Nạn nhân của các vụ lừa đảo không chỉ mất tiền mà còn chịu tổn thương tâm lý nặng nề khi phát hiện mình bị lừa bởi những mối quan hệ giả tạo. Trong khi đó, những người bị lừa đến các trang trại lừa đảo phải chịu đựng điều kiện sống khắc nghiệt: làm việc 15 tiếng/ngày, lương thấp hơn hứa hẹn, bị giám sát chặt chẽ và thậm chí bị bán sang các trung tâm khác nếu không đạt chỉ tiêu. Một cựu nhân viên 32 tuổi chia sẻ cảm giác tội lỗi: "Mỗi ngày trong tám tháng, tôi lừa dối mọi người. Nếu Chúa trừng phạt tôi, đó là lỗi của tôi."
Về phía xã hội, các trang trại lừa đảo này đang làm suy yếu pháp luật và thúc đẩy các hoạt động tội phạm khác như buôn bán ma túy, vũ khí hay mại ***. Theo CSIS, số tiền khổng lồ từ các vụ lừa đảo còn được dùng để tài trợ cho các lực lượng dân quân ở Myanmar, gây bất ổn chính trị trong khu vực. Hơn nữa, việc các nạn nhân bị ép phạm tội khiến họ khó được công nhận là nạn nhân của nạn buôn người dẫn đến nguy cơ bị truy tố thay vì được bảo vệ, vi phạm nguyên tắc không trừng phạt của UNODC.
Các tổ chức quốc tế như Interpol và UNODC cũng đang đẩy mạnh hợp tác để nâng cao nhận thức và cải thiện khả năng phát hiện lừa đảo. Ví dụ, Singapore đã triển khai bot CheckMate trên WhatsApp để nhận diện tin nhắn lừa đảo, trong khi Interpol phát hành Cảnh báo Cam toàn cầu về mối đe dọa buôn người liên quan đến lừa đảo trực tuyến. Tuy nhiên, như John Wojcik từ UNODC nhận định, sự tích hợp AI vào tội phạm đang tạo ra một "bộ nhân lực mạnh mẽ" khiến các cơ quan chức năng khó bắt kịp tốc độ phát triển của bọn tội phạm.
Vậy làm sao để không rơi vào bẫy của những quảng cáo việc làm giả mạo?
#Lừađảoquamạng #lừađảotrênmạng
Bẫy tuyển dụng
Câu chuyện bắt đầu từ những bài đăng tuyển dụng đầy hấp dẫn trên Telegram, Facebook hay các nền tảng mạng xã hội khác. Những quảng cáo này thường hứa hẹn công việc liên quan đến công nghệ thông tin (IT), tiếp thị số hoặc bán hàng online với mức lương hậu hĩnh, thậm chí lên đến 800 USD/tháng – con số mơ ước đối với nhiều bạn trẻ ở Indonesia. Theo Rest of World, các quảng cáo này thường nhắm đến những người đã có hộ chiếu, tuyển dụng nhanh gọn mà không cần đào tạo trước khi đi. Tuy nhiên, đây thực chất là chiêu trò của các tổ chức tội phạm mà chủ yếu do các băng nhóm Trung Quốc điều hành, dụ dỗ người trẻ vào các trung tâm lừa đảo ở biên giới Myanmar, Campuchia, Lào hoặc Philippines. Ủy viên Ủy ban Nhân quyền Quốc gia Jakarta Anis Hidayah cho biết hàng ngàn việc làm IT được rao trên mạng xã hội đều là giả mạo. Chỉ trong vòng hai ngày, nạn nhân đã bị đưa vào làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, hộ chiếu và điện thoại bị tịch thu, không thể rời đi.
So với các hình thức lừa đảo việc làm truyền thống, các chiêu trò này tinh vi hơn nhờ tận dụng mạng xã hội – nơi tiếp cận hàng triệu người dùng mỗi ngày. Báo cáo từ UNODC chỉ ra rằng Telegram với tính năng mã hóa và khó bị kiểm soát là nền tảng phổ biến để các băng nhóm tội phạm quảng bá việc làm giả, bán các công cụ lừa đảo như phần mềm deepfake hay chatbot bị bẻ khóa. Trong khi đó, công ty mẹ Meta của Facebook tuy tuyên bố hợp tác với cơ quan chức năng để xóa các nội dung lừa đảo, nhưng theo Wall Street Journal, việc xử lý vấn đề này đôi khi bị xem là "ưu tiên thấp". Điều này khiến các quảng cáo giả mạo vẫn tràn lan, dễ dàng đánh lừa những người đang tìm kiếm cơ hội đổi đời.
Công nghệ AI
Điểm khác biệt lớn nhất của các trang trại lừa đảo này so với các hình thức buôn người truyền thống chính là sự lạm dụng công nghệ AI tiên tiến. Theo Rest of World, các nạn nhân bị ép sử dụng các công cụ như deepfake video, voice clone và mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) để lừa đảo. Ví dụ, chỉ cần 20 giây âm thanh, bọn tội phạm có thể tạo ra giọng nói giả giống hệt người thật, dùng để gọi điện giả mạo người thân hoặc nhân vật nổi tiếng. Deepfake video còn cho phép thay đổi khuôn mặt trong thời gian thực khiến nạn nhân tin rằng họ đang nói chuyện với một người đáng tin cậy. CEO Ruby Alamsyah của Digital Forensic Indonesia nhấn mạnh rằng công nghệ nén âm thanh và video hiện đại giúp các deepfake này hoạt động mượt mà ngay cả trên mạng yếu, khiến việc phát hiện gần như bất khả thi, kể cả với người am hiểu công nghệ.
UNODC báo cáo rằng năm 2024, các nội dung liên quan đến công cụ deepfake trên Telegram tăng đến 600%, cho thấy sự bùng nổ của các công cụ tội phạm công nghệ cao. Những công cụ này không chỉ giúp bọn tội phạm tạo ra các video hay giọng nói giả mạo mà còn hỗ trợ xây dựng niềm tin với nạn nhân qua các cuộc trò chuyện dài hơi. Một cựu nhân viên lừa đảo chia sẻ với Rest of World rằng việc khó nhất không phải là sử dụng công nghệ, mà là xây dựng mối quan hệ đủ tin cậy để khiến nạn nhân sẵn sàng chuyển tiền. Các mô hình ngôn ngữ lớn như ChatGPT khi bị bẻ khóa còn giúp tạo ra các kịch bản lừa đảo đa dạng, vượt qua rào cản ngôn ngữ và văn hóa, ví dụ giả danh một cô gái Nga sống ở Mỹ để lừa một người đàn ông Ấn Độ.
Hậu quả đối với nạn nhân
Hậu quả của các trang trại lừa đảo này thật sự đáng báo động. Theo UNODC, các tổ chức tội phạm ở Đông Nam Á đã thu về từ 18 đến 37 tỷ USD trong năm 2023, riêng người Mỹ đã mất 12,5 tỷ USD vào các vụ lừa đảo đầu tư trong năm 2024, theo Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC). Nạn nhân của các vụ lừa đảo không chỉ mất tiền mà còn chịu tổn thương tâm lý nặng nề khi phát hiện mình bị lừa bởi những mối quan hệ giả tạo. Trong khi đó, những người bị lừa đến các trang trại lừa đảo phải chịu đựng điều kiện sống khắc nghiệt: làm việc 15 tiếng/ngày, lương thấp hơn hứa hẹn, bị giám sát chặt chẽ và thậm chí bị bán sang các trung tâm khác nếu không đạt chỉ tiêu. Một cựu nhân viên 32 tuổi chia sẻ cảm giác tội lỗi: "Mỗi ngày trong tám tháng, tôi lừa dối mọi người. Nếu Chúa trừng phạt tôi, đó là lỗi của tôi."
Về phía xã hội, các trang trại lừa đảo này đang làm suy yếu pháp luật và thúc đẩy các hoạt động tội phạm khác như buôn bán ma túy, vũ khí hay mại ***. Theo CSIS, số tiền khổng lồ từ các vụ lừa đảo còn được dùng để tài trợ cho các lực lượng dân quân ở Myanmar, gây bất ổn chính trị trong khu vực. Hơn nữa, việc các nạn nhân bị ép phạm tội khiến họ khó được công nhận là nạn nhân của nạn buôn người dẫn đến nguy cơ bị truy tố thay vì được bảo vệ, vi phạm nguyên tắc không trừng phạt của UNODC.
Nỗ lực phòng chống
Chính phủ Indonesia đã có những động thái tích cực để đối phó với vấn đề này. Theo Bộ Ngoại giao Indonesia, hơn 6.700 người đã bị lừa vào các công việc lừa đảo qua mạng xã hội từ năm 2020. Bộ Bảo vệ Người lao động Di cư đã thành lập một bộ phận đặc biệt để ngăn chặn tuyển dụng bất hợp pháp và giải cứu hơn 7.000 người lao động. Tuy nhiên, các tổ chức tội phạm liên tục thay đổi chiến thuật để qua mặt các biện pháp kiểm soát. Meta cho biết họ đã xóa hơn 7 triệu tài khoản lừa đảo từ năm 2024, nhưng như Alfons Tanujaya, chuyên gia an ninh mạng ở Jakarta, chia sẻ, chỉ cần một hoặc hai người là có thể thiết lập một trung tâm lừa đảo với công nghệ hiện đại. Telegram với chính sách mã hóa và thái độ thiếu hợp tác với cơ quan chức năng càng ******** hình thêm phức tạp.
Các tổ chức quốc tế như Interpol và UNODC cũng đang đẩy mạnh hợp tác để nâng cao nhận thức và cải thiện khả năng phát hiện lừa đảo. Ví dụ, Singapore đã triển khai bot CheckMate trên WhatsApp để nhận diện tin nhắn lừa đảo, trong khi Interpol phát hành Cảnh báo Cam toàn cầu về mối đe dọa buôn người liên quan đến lừa đảo trực tuyến. Tuy nhiên, như John Wojcik từ UNODC nhận định, sự tích hợp AI vào tội phạm đang tạo ra một "bộ nhân lực mạnh mẽ" khiến các cơ quan chức năng khó bắt kịp tốc độ phát triển của bọn tội phạm.
Bảo vệ bản thân
Vậy làm sao để không rơi vào bẫy của những quảng cáo việc làm giả mạo?
- Đầu tiên, hãy luôn kiểm tra kỹ thông tin tuyển dụng. Một công việc hứa hẹn lương cao mà không yêu cầu phỏng vấn kỹ lưỡng hay đào tạo trước thường là dấu hiệu đáng ngờ. Hãy liên hệ trực tiếp với công ty qua các kênh chính thức thay vì chỉ tin vào tin nhắn Telegram hay Facebook.
- Thứ hai, sử dụng các dịch vụ xác minh danh tính hoặc mã bí mật với gia đình để tránh bị lừa bởi voice clone hay deepfake.
- Cuối cùng, hãy theo dõi các chiến dịch nâng cao nhận thức từ chính phủ và tổ chức phi chính phủ để cập nhật các chiêu trò lừa đảo mới nhất.
#Lừađảoquamạng #lừađảotrênmạng
