Sau khi kết thúc Thần Điêu Hiệp Lữ, nhà văn Kim Dung tiếp tục cho ra đời Ỷ Thiên Đồ Long Ký - phần cuối của bộ Xạ Điêu Tam Bộ Khúc. Mặc dù vậy, mối liên hệ giữa Ỷ Thiên Đồ Long Ký và các tác phẩm trước đó không chặt chẽ bằng Thần Điêu Hiệp Lữ. Bởi lẽ, cốt truyện chính của Ỷ Thiên Đồ Long Ký diễn ra vài thập kỷ sau khi Thần Điêu Hiệp Lữ kết thúc, chỉ có phần mở đầu là được kết nối với nhau thông qua chuyến viếng thăm Thiếu Lâm tự của Quách Tương.
Cách sắp đặt này cũng khiến câu chuyện để lại nhiều tình tiết chưa có lời giải, ví dụ như sự xuất hiện của Hoàng Sam Nữ Tử - truyền nhân Dương Quá được nhiều độc giả cho rằng có phần đột ngột.
Trên thực tế, nhiều người đánh giá điều khó hiểu hơn cả sự xuất hiện của Hoàng Sam Nữ Tử chính là việc nàng ra tay giúp đỡ Trương Vô Kỵ. Phải biết rằng, Dương Quá dù gì cũng là đệ tử danh môn chính phái, còn Minh giáo lại thường bị xem là tà giáo. Vậy tại sao Hoàng Sam Nữ Tử lại nhúng tay vào chuyện của Minh giáo?
Sau đại hội luận kiếm lần thứ ba trên đỉnh Hoa Sơn, Dương Quá và Tiểu Long Nữ cùng Thần Điêu rời đi biệt tích giang hồ. Điều kỳ lạ là, Dương Quá và Tiểu Long Nữ đều là những người có ngoại hình nổi bật, lại thêm Thần Điêu cũng không phải loài chim tầm thường, họ khó có thể hoàn toàn biến mất khỏi tầm mắt của người đời.
Thế nhưng, Quách Tương dù đã rong ruổi khắp nơi vẫn không thể gặp lại Dương Quá, thậm chí còn không nghe được bất kỳ tin tức gì, cứ như thể chàng đã bốc hơi khỏi trần thế. Vậy phải chăng phái Cổ Mộ đã bị thất truyền?
Sự thật không phải vậy. Kim Dung đã khéo léo cài cắm tình tiết cho thấy phái Cổ Mộ vẫn còn truyền nhân. Chẳng hạn như khi Quách Tương đến Hoạt Tử Nhân Mộ tìm Dương Quá, tuy không gặp được hai người họ nhưng lại nhìn thấy trong mộ có vài nữ tỳ sinh sống. Sau này, khi Hoàng Sam Nữ Tử xuất hiện, bên cạnh nàng cũng có vài nữ tỳ đi cùng.
Nguyên văn viết: "Tiếng đàn cổ cầm réo rắt vang lên ba tiếng, bỗng thấy bốn nữ tử áo trắng từ trên mái hiên phía đông và phía tây bay xuống như tiên nữ, đáp xuống sân, mỗi người đều ôm theo một cây đàn cổ cầm. Bốn cây đàn này ngắn và hẹp hơn một nửa so với đàn cổ cầm thông thường, nhưng vẫn đủ bảy dây. Bốn nữ tử áo trắng đáp xuống đất, đứng ở bốn phía trong sân. Tiếp đó, bốn nữ tử áo đen đi từ ngoài cửa vào, mỗi người cầm một cây sáo màu đen, cây sáo này lại dài hơn một nửa so với ống sáo thông thường. Bốn nữ tử áo đen cũng đứng ở bốn góc. Bốn trắng, bốn đen, đứng xen kẽ nhau... Tám người đứng yên vị trí, tiếng đàn từ bốn cây đàn cổ cầm vang lên, sau đó là tiếng sáo hòa vào, âm thanh vô cùng du dương, tao nhã."
Hoàng Sam Nữ Tử xuất hiện trong tiếng nhạc du dương, đẹp tựa tiên giáng trần, so với Tiểu Long Nữ năm xưa có phần còn hơn. Thế nhưng, trước đó, mạch truyện chủ yếu xoay quanh ân oán giữa Minh giáo và sáu đại phái, hoàn toàn không nhắc gì đến phái Cổ Mộ hay Dương Quá. Do đó, sự xuất hiện của Hoàng Sam Nữ Tử vào lúc này vẫn khiến người ta cảm thấy đột ngột. Nói một cách chính xác thì lần xuất hiện đầu tiên của Hoàng Sam Nữ Tử không hoàn toàn là vì Trương Vô Kỵ, mà là vì muốn giúp đỡ cho Cái Bang.
Nàng từng nói rằng, vì Sử Hỏa Long bị Thành Côn đánh trọng thương nên Sử phu nhân đã đưa Sử Hồng Thạch đến Hoạt Tử Nhân Mộ cầu xin giúp đỡ, nàng mới ra tay vạch trần âm mưu của Sử Hỏa Long giả. Nàng cũng nói rõ rằng bản thân không có quan hệ gì với những người trong Cái Bang hiện tại, chỉ là bậc tiền bối của nàng và bậc tiền bối của Cái Bang có chút liên hệ sâu xa.
Tuy nhiên, lần xuất hiện thứ hai của Hoàng Sam Nữ Tử rõ ràng là vì Trương Vô Kỵ. Lúc bấy giờ, Chu Chỉ Nhược giả vờ hợp tác với Trương Vô Kỵ để đối phó với Tam Độ Thần Tăng, nhưng lại nhân lúc Trương Vô Kỵ bị họ khống chế để ra tay độc ác với Tạ Tốn. Nếu không có cao thủ nào ra tay tương trợ, e rằng Tạ Tốn khó lòng thoát khỏi lưỡi hái tử thần.
Hoàng Sam Nữ Tử xuất hiện, nàng không chỉ dễ dàng chế ngự Chu Chỉ Nhược mà còn dùng chính môn võ công Cửu Âm Bạch Cốt Trảo mà cô ta tinh thông nhất để áp chế. Võ công của Hoàng Sam Nữ Tử chỉ có thể dùng hai chữ "cao thâm" để hình dung, bởi lẽ chỉ cần nhìn hai người giao đấu vài chiêu, Trương Vô Kỵ đã biết nữ tử này chắc chắn sẽ không thua Chu Chỉ Nhược. Thế nhưng, vì sao nàng lại nhúng tay vào chuyện của Minh giáo?
Trong sách có nhắc đến mối quan hệ giữa nàng và Trương Vô Kỵ quả thực có chút mờ ám, chẳng hạn như đoạn miêu tả: "Vị nữ tử áo vàng kia đưa mắt nhìn quanh, ánh mắt nàng như hai tia điện lạnh lẽo lướt qua những người trong đại sảnh, cuối cùng dừng lại trên mặt Trương Vô Kỵ, lạnh lùng nói: 'Trương giáo chủ, chàng tuổi cũng không còn nhỏ, không lo việc chính sự mà lại ở đây làm càn'. Trong câu nói có chút trách móc, nhưng giọng điệu lại rất thân thiết, giống như chị gái dạy dỗ em trai vậy. Trương Vô Kỵ nghe xong thì đỏ mặt."
Hay như trong bản in được cập nhật sau đó, Kim Dung còn cố tình nhắc đến việc Hoàng Sam Nữ Tử mặc "y phục của người chưa chồng", như muốn ám chỉ nàng và Trương Vô Kỵ có thể sẽ nảy sinh tình cảm.
Thế nhưng, rõ ràng Kim Dung không để cốt truyện phát triển theo hướng này, còn việc Hoàng Sam Nữ Tử ra tay tương trợ có lẽ cũng không phải vì tư tình với Trương Vô Kỵ, mà là vì có liên quan đến giáo chủ đời trước - Dương Đỉnh Thiên. Trong bản in lại, Dương Đỉnh Thiên có tên là "Dương Phá Thiên". Chính vì vậy, rất nhiều độc giả cho rằng, trong ý tưởng ban đầu của Kim Dung, Dương Phá Thiên rất có thể là con cháu của Dương Quá.
Thế nhưng, vì sao Dương Quá lại để con cháu mình gia nhập Minh giáo. Điều này rất dễ giải thích. Trước khi Dương Đỉnh Thiên trở thành giáo chủ, Minh giáo vốn là một đám người gây họa cho võ lâm, nhưng sau khi ông lên làm giáo chủ, Minh giáo lại trở thành những nghĩa sĩ chống giặc Nguyên. Điều này rất phù hợp với tâm nguyện của Dương Quá.
Còn việc vì sao dưới thời Dương Đỉnh Thiên, Minh giáo vẫn có nhiều xung đột với các phái chính đạo thì chỉ có thể nói là việc cải cách cũng cần có thời gian. Chẳng hạn như sau này khi Trương Vô Kỵ trở thành giáo chủ, mối quan hệ giữa Minh giáo và sáu đại phái đã hòa hoãn hơn rất nhiều, trong đó cũng có công lao của Dương Đỉnh Thiên.
Vậy mẹ của Dương Đỉnh Thiên là ai? Đáp án có lẽ chính là Trình Anh. Xét cho cùng, năm xưa Trình Anh cũng luôn nhung nhớ Dương Quá, sau này nàng đến tìm và sinh con cho Dương Quá cũng là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Hơn nữa, Dương Đỉnh Thiên từng truyền thụ võ công cho Dương Tiêu, mà Dương Tiêu lại sử dụng chiêu Đạn Chỉ Thần Công - tuyệt kỹ của phái Đào Hoa. Là đệ tử ruột của Hoàng Dược Sư, môn võ công này do Trình Anh truyền lại là hợp lý nhất. Thêm vào đó, sau này khi các nữ tỳ của Hoàng Sam Nữ Tử xuất hiện có gảy đàn thổi sáo, rất giống với cách làm của Hoàng Dược Sư và Trình Anh năm xưa.
Nhìn lại những lần Hoàng Sam Nữ Tử ra tay giúp đỡ Trương Vô Kỵ, chúng ta có thể hiểu được, bởi vì giáo chủ đời trước có quan hệ họ hàng với nàng, như vậy mọi chuyện đều có thể giải thích được.
Cách sắp đặt này cũng khiến câu chuyện để lại nhiều tình tiết chưa có lời giải, ví dụ như sự xuất hiện của Hoàng Sam Nữ Tử - truyền nhân Dương Quá được nhiều độc giả cho rằng có phần đột ngột.
Trên thực tế, nhiều người đánh giá điều khó hiểu hơn cả sự xuất hiện của Hoàng Sam Nữ Tử chính là việc nàng ra tay giúp đỡ Trương Vô Kỵ. Phải biết rằng, Dương Quá dù gì cũng là đệ tử danh môn chính phái, còn Minh giáo lại thường bị xem là tà giáo. Vậy tại sao Hoàng Sam Nữ Tử lại nhúng tay vào chuyện của Minh giáo?
Sau đại hội luận kiếm lần thứ ba trên đỉnh Hoa Sơn, Dương Quá và Tiểu Long Nữ cùng Thần Điêu rời đi biệt tích giang hồ. Điều kỳ lạ là, Dương Quá và Tiểu Long Nữ đều là những người có ngoại hình nổi bật, lại thêm Thần Điêu cũng không phải loài chim tầm thường, họ khó có thể hoàn toàn biến mất khỏi tầm mắt của người đời.
Thế nhưng, Quách Tương dù đã rong ruổi khắp nơi vẫn không thể gặp lại Dương Quá, thậm chí còn không nghe được bất kỳ tin tức gì, cứ như thể chàng đã bốc hơi khỏi trần thế. Vậy phải chăng phái Cổ Mộ đã bị thất truyền?
Sự thật không phải vậy. Kim Dung đã khéo léo cài cắm tình tiết cho thấy phái Cổ Mộ vẫn còn truyền nhân. Chẳng hạn như khi Quách Tương đến Hoạt Tử Nhân Mộ tìm Dương Quá, tuy không gặp được hai người họ nhưng lại nhìn thấy trong mộ có vài nữ tỳ sinh sống. Sau này, khi Hoàng Sam Nữ Tử xuất hiện, bên cạnh nàng cũng có vài nữ tỳ đi cùng.
Nguyên văn viết: "Tiếng đàn cổ cầm réo rắt vang lên ba tiếng, bỗng thấy bốn nữ tử áo trắng từ trên mái hiên phía đông và phía tây bay xuống như tiên nữ, đáp xuống sân, mỗi người đều ôm theo một cây đàn cổ cầm. Bốn cây đàn này ngắn và hẹp hơn một nửa so với đàn cổ cầm thông thường, nhưng vẫn đủ bảy dây. Bốn nữ tử áo trắng đáp xuống đất, đứng ở bốn phía trong sân. Tiếp đó, bốn nữ tử áo đen đi từ ngoài cửa vào, mỗi người cầm một cây sáo màu đen, cây sáo này lại dài hơn một nửa so với ống sáo thông thường. Bốn nữ tử áo đen cũng đứng ở bốn góc. Bốn trắng, bốn đen, đứng xen kẽ nhau... Tám người đứng yên vị trí, tiếng đàn từ bốn cây đàn cổ cầm vang lên, sau đó là tiếng sáo hòa vào, âm thanh vô cùng du dương, tao nhã."
Hoàng Sam Nữ Tử xuất hiện trong tiếng nhạc du dương, đẹp tựa tiên giáng trần, so với Tiểu Long Nữ năm xưa có phần còn hơn. Thế nhưng, trước đó, mạch truyện chủ yếu xoay quanh ân oán giữa Minh giáo và sáu đại phái, hoàn toàn không nhắc gì đến phái Cổ Mộ hay Dương Quá. Do đó, sự xuất hiện của Hoàng Sam Nữ Tử vào lúc này vẫn khiến người ta cảm thấy đột ngột. Nói một cách chính xác thì lần xuất hiện đầu tiên của Hoàng Sam Nữ Tử không hoàn toàn là vì Trương Vô Kỵ, mà là vì muốn giúp đỡ cho Cái Bang.
Nàng từng nói rằng, vì Sử Hỏa Long bị Thành Côn đánh trọng thương nên Sử phu nhân đã đưa Sử Hồng Thạch đến Hoạt Tử Nhân Mộ cầu xin giúp đỡ, nàng mới ra tay vạch trần âm mưu của Sử Hỏa Long giả. Nàng cũng nói rõ rằng bản thân không có quan hệ gì với những người trong Cái Bang hiện tại, chỉ là bậc tiền bối của nàng và bậc tiền bối của Cái Bang có chút liên hệ sâu xa.
Tuy nhiên, lần xuất hiện thứ hai của Hoàng Sam Nữ Tử rõ ràng là vì Trương Vô Kỵ. Lúc bấy giờ, Chu Chỉ Nhược giả vờ hợp tác với Trương Vô Kỵ để đối phó với Tam Độ Thần Tăng, nhưng lại nhân lúc Trương Vô Kỵ bị họ khống chế để ra tay độc ác với Tạ Tốn. Nếu không có cao thủ nào ra tay tương trợ, e rằng Tạ Tốn khó lòng thoát khỏi lưỡi hái tử thần.
Hoàng Sam Nữ Tử xuất hiện, nàng không chỉ dễ dàng chế ngự Chu Chỉ Nhược mà còn dùng chính môn võ công Cửu Âm Bạch Cốt Trảo mà cô ta tinh thông nhất để áp chế. Võ công của Hoàng Sam Nữ Tử chỉ có thể dùng hai chữ "cao thâm" để hình dung, bởi lẽ chỉ cần nhìn hai người giao đấu vài chiêu, Trương Vô Kỵ đã biết nữ tử này chắc chắn sẽ không thua Chu Chỉ Nhược. Thế nhưng, vì sao nàng lại nhúng tay vào chuyện của Minh giáo?
Trong sách có nhắc đến mối quan hệ giữa nàng và Trương Vô Kỵ quả thực có chút mờ ám, chẳng hạn như đoạn miêu tả: "Vị nữ tử áo vàng kia đưa mắt nhìn quanh, ánh mắt nàng như hai tia điện lạnh lẽo lướt qua những người trong đại sảnh, cuối cùng dừng lại trên mặt Trương Vô Kỵ, lạnh lùng nói: 'Trương giáo chủ, chàng tuổi cũng không còn nhỏ, không lo việc chính sự mà lại ở đây làm càn'. Trong câu nói có chút trách móc, nhưng giọng điệu lại rất thân thiết, giống như chị gái dạy dỗ em trai vậy. Trương Vô Kỵ nghe xong thì đỏ mặt."
Hay như trong bản in được cập nhật sau đó, Kim Dung còn cố tình nhắc đến việc Hoàng Sam Nữ Tử mặc "y phục của người chưa chồng", như muốn ám chỉ nàng và Trương Vô Kỵ có thể sẽ nảy sinh tình cảm.
Thế nhưng, rõ ràng Kim Dung không để cốt truyện phát triển theo hướng này, còn việc Hoàng Sam Nữ Tử ra tay tương trợ có lẽ cũng không phải vì tư tình với Trương Vô Kỵ, mà là vì có liên quan đến giáo chủ đời trước - Dương Đỉnh Thiên. Trong bản in lại, Dương Đỉnh Thiên có tên là "Dương Phá Thiên". Chính vì vậy, rất nhiều độc giả cho rằng, trong ý tưởng ban đầu của Kim Dung, Dương Phá Thiên rất có thể là con cháu của Dương Quá.
Thế nhưng, vì sao Dương Quá lại để con cháu mình gia nhập Minh giáo. Điều này rất dễ giải thích. Trước khi Dương Đỉnh Thiên trở thành giáo chủ, Minh giáo vốn là một đám người gây họa cho võ lâm, nhưng sau khi ông lên làm giáo chủ, Minh giáo lại trở thành những nghĩa sĩ chống giặc Nguyên. Điều này rất phù hợp với tâm nguyện của Dương Quá.
Còn việc vì sao dưới thời Dương Đỉnh Thiên, Minh giáo vẫn có nhiều xung đột với các phái chính đạo thì chỉ có thể nói là việc cải cách cũng cần có thời gian. Chẳng hạn như sau này khi Trương Vô Kỵ trở thành giáo chủ, mối quan hệ giữa Minh giáo và sáu đại phái đã hòa hoãn hơn rất nhiều, trong đó cũng có công lao của Dương Đỉnh Thiên.
Vậy mẹ của Dương Đỉnh Thiên là ai? Đáp án có lẽ chính là Trình Anh. Xét cho cùng, năm xưa Trình Anh cũng luôn nhung nhớ Dương Quá, sau này nàng đến tìm và sinh con cho Dương Quá cũng là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Hơn nữa, Dương Đỉnh Thiên từng truyền thụ võ công cho Dương Tiêu, mà Dương Tiêu lại sử dụng chiêu Đạn Chỉ Thần Công - tuyệt kỹ của phái Đào Hoa. Là đệ tử ruột của Hoàng Dược Sư, môn võ công này do Trình Anh truyền lại là hợp lý nhất. Thêm vào đó, sau này khi các nữ tỳ của Hoàng Sam Nữ Tử xuất hiện có gảy đàn thổi sáo, rất giống với cách làm của Hoàng Dược Sư và Trình Anh năm xưa.
Nhìn lại những lần Hoàng Sam Nữ Tử ra tay giúp đỡ Trương Vô Kỵ, chúng ta có thể hiểu được, bởi vì giáo chủ đời trước có quan hệ họ hàng với nàng, như vậy mọi chuyện đều có thể giải thích được.
