Sasha
Writer
Các laptop "Frankenstein" - là những laptop được ghép lại từ linh kiện của nhiều laptop cũ hỏng của các hãng khác nhau, là thị trường mua bán sôi động ở Ấn Độ nhờ giá bán siêu rẻ, chỉ bằng 15% giá của laptop mới.
Trong một xưởng làm việc lộn xộn, thiếu ánh sáng tại Nehru Place của Delhi, không khí ồn ào với tiếng máy khoan vù vù và tiếng nổ lách tách của que hàn. Sushil Prasad, một kỹ thuật viên 35 tuổi, lau mồ hôi trên trán khi anh cẩn thận ghép lại các bộ phận bên trong của một chiếc laptop cũ. Đây là một nghi lễ hàng ngày — hồi sinh máy móc bằng cách khâu lại các bo mạch chủ, màn hình và pin thu được từ những chiếc máy tính xách tay cũ và rác thải điện tử khác — để tạo ra các thiết bị có chức năng, giá thành thấp.
Prasad cho biết: "Hiện tại, nhu cầu về những chiếc laptop 'lai ghép' như vậy rất lớn". "Hầu hết mọi người không quan tâm đến việc có mẫu máy mới nhất; họ chỉ muốn thứ gì đó hoạt động tốt và không tốn kém".
Trên khắp Ấn Độ, tại các khu chợ trời từ Nehru Place của Delhi đến đường Lamington của Mumbai, những kỹ thuật viên như Prasad đang tái sử dụng những chiếc laptop hỏng và lỗi thời mà nhiều người coi là đồ bỏ đi. Những chiếc laptop hồi sinh từ các bộ phận của các laptop cũ/hỏng từ nhiều thương hiệu được bán cho sinh viên, người làm việc tự do và các doanh nghiệp nhỏ, mang đến sự sống cho những người không đủ khả năng chi trả cho nền kinh tế kỹ thuật số đang phát triển của Ấn Độ.
Một trong những con phố nơi sửa chữa máy tính xách tay tại Nehru Place.
Prasad cho biết: "Chúng tôi lấy các thành phần có thể sử dụng được từ các sản phẩm cũ hoặc bị loại bỏ khác nhau để tạo ra một thiết bị hoạt động mới. Ví dụ, chúng tôi cứu các bộ phận từ bo mạch chủ máy tính xách tay cũ, chẳng hạn như tụ điện, bàn di chuột, bóng bán dẫn, điốt và một số IC nhất định và sử dụng chúng trong các bo mạch chủ mới được tân trang lại".
“Chúng tôi thực sự làm chúng từ phế liệu! Chúng tôi cũng tiếp nhận laptop cũ và rác thải điện tử từ các quốc gia như Dubai và Trung Quốc, sửa chữa chúng và bán với giá bằng một nửa giá máy mới”, Manohar Singh, chủ sở hữu của xưởng kiêm cửa hàng nơi Prasad làm việc chia sẻ.
“Một sinh viên đại học hoặc một người làm việc tự do có thể mua được một chiếc máy tốt với giá 10.000 INR [khoảng 110 USD] thay vì phải chi 70.000 INR [khoảng 800 USD] cho một chiếc máy hoàn toàn mới. Đối với nhiều người, sự khác biệt đó có nghĩa là họ có thể có một chiếc laptop để làm việc hoặc học tập”.
Prasad đang cầm bo mạch chủ laptop tại cửa hàng của mình.
Manohar Singh, nhớ lại một sinh viên kỹ thuật trẻ đã đến cửa hàng của anh vào năm ngoái, rất cần một chiếc máy tính xách tay để hoàn thành khóa học. “Cậu ấy đã tiết kiệm trong nhiều tháng nhưng vẫn thiếu tiền. Tôi đã lắp ráp một chiếc máy cho cậu ấy từ các bộ phận dự phòng, và cậu ấy rời đi trong nước mắt. Đó là lúc bạn biết rằng công việc này quan trọng”.
Nhưng thị trường đang bùng nổ này không tồn tại một cách biệt lập. Nó bị vướng vào một cuộc chiến lớn hơn nhiều, giữa các kỹ thuật viên sửa chữa nhỏ và những gã khổng lồ công nghệ toàn cầu. Trong khi những chiếc máy tính xách tay lai ghép từ nhiều nguồn linh kiện cũ là phương tiện cứu cánh cho nhiều người, thì bản thân ngành sửa chữa lại phải đối mặt với những rào cản đáng kể. Nhiều nhà sản xuất toàn cầu cố tình làm cho việc sửa chữa trở nên khó khăn bằng cách hạn chế quyền tiếp cận các bộ phận thay thế, sử dụng ốc vít độc quyền và triển khai khóa phần mềm buộc khách hàng phải mua thiết bị mới thay vì sửa chữa thiết bị cũ.
Satish Sinha, phó giám đốc tại Toxics Link, một tổ chức phi lợi nhuận hoạt động trong lĩnh vực quản lý chất thải, tin rằng các kỹ thuật viên sửa chữa như Prasad và Singh đang ở tuyến đầu của một cuộc chiến lớn hơn.
Satish Sinha cho biết: "Ấn Độ luôn có văn hóa sửa chữa, từ sửa radio cũ đến điện thoại cũ. Nhưng các công ty đang thúc đẩy sự lỗi thời theo kế hoạch, khiến việc sửa chữa trở nên khó khăn hơn và buộc mọi người phải mua thiết bị mới".
"Chúng ta cần khuyến khích việc tái sử dụng vật liệu như vậy. Những thiết bị lai mới hoặc đã sửa chữa này giúp giảm thiểu chất thải bằng cách kéo dài tuổi thọ của sản phẩm và giảm chất thải nói chung trên thị trường. Việc tái sử dụng các thành phần giúp cắt giảm nhu cầu về vật liệu mới, giảm mức sử dụng năng lượng, khai thác tài nguyên và tác động đến môi trường", Satish Sinha nói thêm.
Toàn cảnh con phố nhộn nhịp tại Nehru Place, nơi có hàng trăm cửa hàng và xưởng kinh doanh đủ loại sản phẩm điện tử, thu hút hàng nghìn khách hàng mỗi ngày.
Chính phủ Ấn Độ đã bắt đầu thảo luận về luật quyền sửa chữa, lấy cảm hứng từ những nỗ lực tương tự ở Liên minh Châu Âu và Mỹ. Tuy nhiên, tiến độ vẫn chậm và các cửa hàng sửa chữa vẫn tiếp tục hoạt động trong tình trạng bấp bênh về mặt pháp lý, thường buộc phải tìm nguồn cung ứng các bộ phận khác nhau từ các thị trường không chính thức và rác thải điện tử.
Do đó, nhiều kỹ thuật viên sửa chữa không còn lựa chọn nào khác ngoài việc dựa vào các chuỗi cung ứng không chính thức, với các thị trường như Seelampur của Delhi — trung tâm rác thải điện tử lớn nhất Ấn Độ — đang trở thành một cách quan trọng để tìm nguồn cung ứng phụ tùng thay thế. Seelampur xử lý khoảng 30.000 tấn rác thải điện tử mỗi ngày, tạo việc làm cho gần 50.000 công nhân không chính thức, những người khai thác các vật liệu có giá trị từ rác thải điện tử. Thị trường này là một mê cung hỗn loạn của các thiết bị điện tử bị loại bỏ, nơi những người lao động sàng lọc qua các núi bảng mạch bị hỏng, dây điện rối và màn hình bị nứt, để tìm kiếm các bộ phận có thể sử dụng được.
Hai cậu bé vận chuyển CPU máy tính bỏ đi bằng xe đạp ở Seelampur, một trong những trung tâm rác thải điện tử lớn nhất Ấn Độ, nơi tái chế rác thải không chính thức là nguồn sinh kế chính.
Farooq Ahmed, một người buôn phế liệu 18 tuổi, đã dành bốn năm qua để tìm nguồn cung cấp linh kiện máy tính xách tay cho các kỹ thuật viên như Prasad. Anh cho biết: "Chúng tôi tìm thấy các thanh RAM đang hoạt động, bo mạch chủ có lỗi nhỏ, pin vẫn còn sạc được và bán cho các xưởng điện tử khác nhau". "Nếu không, những bộ phận này sẽ bị đưa vào bãi rác".
Nhưng mặc dù việc cứu hộ rác thải điện tử cung cấp vật liệu sửa chữa giá rẻ, nhưng nó lại có giá rất cao. Nếu không có các biện pháp an toàn thích hợp, công nhân phải xử lý các vật liệu độc hại như chì, thủy ngân và cadmium hàng ngày. "Tôi ho rất nhiều", Ahmed thừa nhận với nụ cười ngượng ngùng. "Nhưng tôi có thể làm gì? Công việc này nuôi sống gia đình tôi".
Bất chấp những nguy hiểm, nhu cầu về laptop hồi sinh vẫn tiếp tục tăng. Và khi nền kinh tế kỹ thuật số của Ấn Độ mở rộng, nhu cầu về công nghệ giá cả phải chăng như vậy sẽ chỉ tăng lên. Nhiều người tin rằng việc tích hợp lĩnh vực sửa chữa vào nền kinh tế chính thức có thể mang lại tình huống đôi bên cùng có lợi, giảm rác thải điện tử, tạo việc làm và giúp công nghệ dễ tiếp cận hơn.
Cận cảnh màn hình điện thoại và bảng mạch bị vứt bỏ trong một chiếc bao ở Seelampur.
“Nếu chính phủ công nhận các doanh nghiệp sửa chữa độc lập, cho họ quyền tiếp cận các phụ tùng thay thế và đặt ra các tiêu chuẩn chất lượng, chúng ta có thể chuyển đổi ngành công nghiệp này”, Satish Sinha cho biết.
Nhưng hiện tại, trong các xưởng làm việc thiếu ánh sáng trên khắp đất nước Ấn Độ, những người đàn ông như Prasad và Singh vẫn tiếp tục công việc của mình, hồi sinh laptop chết, thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số và chứng minh rằng, tại Ấn Độ, hệ sinh thái sửa chữa sẽ phát triển mạnh mẽ.
Trong một xưởng làm việc lộn xộn, thiếu ánh sáng tại Nehru Place của Delhi, không khí ồn ào với tiếng máy khoan vù vù và tiếng nổ lách tách của que hàn. Sushil Prasad, một kỹ thuật viên 35 tuổi, lau mồ hôi trên trán khi anh cẩn thận ghép lại các bộ phận bên trong của một chiếc laptop cũ. Đây là một nghi lễ hàng ngày — hồi sinh máy móc bằng cách khâu lại các bo mạch chủ, màn hình và pin thu được từ những chiếc máy tính xách tay cũ và rác thải điện tử khác — để tạo ra các thiết bị có chức năng, giá thành thấp.
Prasad cho biết: "Hiện tại, nhu cầu về những chiếc laptop 'lai ghép' như vậy rất lớn". "Hầu hết mọi người không quan tâm đến việc có mẫu máy mới nhất; họ chỉ muốn thứ gì đó hoạt động tốt và không tốn kém".
Trên khắp Ấn Độ, tại các khu chợ trời từ Nehru Place của Delhi đến đường Lamington của Mumbai, những kỹ thuật viên như Prasad đang tái sử dụng những chiếc laptop hỏng và lỗi thời mà nhiều người coi là đồ bỏ đi. Những chiếc laptop hồi sinh từ các bộ phận của các laptop cũ/hỏng từ nhiều thương hiệu được bán cho sinh viên, người làm việc tự do và các doanh nghiệp nhỏ, mang đến sự sống cho những người không đủ khả năng chi trả cho nền kinh tế kỹ thuật số đang phát triển của Ấn Độ.
Một trong những con phố nơi sửa chữa máy tính xách tay tại Nehru Place.
Prasad cho biết: "Chúng tôi lấy các thành phần có thể sử dụng được từ các sản phẩm cũ hoặc bị loại bỏ khác nhau để tạo ra một thiết bị hoạt động mới. Ví dụ, chúng tôi cứu các bộ phận từ bo mạch chủ máy tính xách tay cũ, chẳng hạn như tụ điện, bàn di chuột, bóng bán dẫn, điốt và một số IC nhất định và sử dụng chúng trong các bo mạch chủ mới được tân trang lại".
“Chúng tôi thực sự làm chúng từ phế liệu! Chúng tôi cũng tiếp nhận laptop cũ và rác thải điện tử từ các quốc gia như Dubai và Trung Quốc, sửa chữa chúng và bán với giá bằng một nửa giá máy mới”, Manohar Singh, chủ sở hữu của xưởng kiêm cửa hàng nơi Prasad làm việc chia sẻ.
“Một sinh viên đại học hoặc một người làm việc tự do có thể mua được một chiếc máy tốt với giá 10.000 INR [khoảng 110 USD] thay vì phải chi 70.000 INR [khoảng 800 USD] cho một chiếc máy hoàn toàn mới. Đối với nhiều người, sự khác biệt đó có nghĩa là họ có thể có một chiếc laptop để làm việc hoặc học tập”.
Prasad đang cầm bo mạch chủ laptop tại cửa hàng của mình.
Manohar Singh, nhớ lại một sinh viên kỹ thuật trẻ đã đến cửa hàng của anh vào năm ngoái, rất cần một chiếc máy tính xách tay để hoàn thành khóa học. “Cậu ấy đã tiết kiệm trong nhiều tháng nhưng vẫn thiếu tiền. Tôi đã lắp ráp một chiếc máy cho cậu ấy từ các bộ phận dự phòng, và cậu ấy rời đi trong nước mắt. Đó là lúc bạn biết rằng công việc này quan trọng”.
Nhưng thị trường đang bùng nổ này không tồn tại một cách biệt lập. Nó bị vướng vào một cuộc chiến lớn hơn nhiều, giữa các kỹ thuật viên sửa chữa nhỏ và những gã khổng lồ công nghệ toàn cầu. Trong khi những chiếc máy tính xách tay lai ghép từ nhiều nguồn linh kiện cũ là phương tiện cứu cánh cho nhiều người, thì bản thân ngành sửa chữa lại phải đối mặt với những rào cản đáng kể. Nhiều nhà sản xuất toàn cầu cố tình làm cho việc sửa chữa trở nên khó khăn bằng cách hạn chế quyền tiếp cận các bộ phận thay thế, sử dụng ốc vít độc quyền và triển khai khóa phần mềm buộc khách hàng phải mua thiết bị mới thay vì sửa chữa thiết bị cũ.
Satish Sinha, phó giám đốc tại Toxics Link, một tổ chức phi lợi nhuận hoạt động trong lĩnh vực quản lý chất thải, tin rằng các kỹ thuật viên sửa chữa như Prasad và Singh đang ở tuyến đầu của một cuộc chiến lớn hơn.
Satish Sinha cho biết: "Ấn Độ luôn có văn hóa sửa chữa, từ sửa radio cũ đến điện thoại cũ. Nhưng các công ty đang thúc đẩy sự lỗi thời theo kế hoạch, khiến việc sửa chữa trở nên khó khăn hơn và buộc mọi người phải mua thiết bị mới".
"Chúng ta cần khuyến khích việc tái sử dụng vật liệu như vậy. Những thiết bị lai mới hoặc đã sửa chữa này giúp giảm thiểu chất thải bằng cách kéo dài tuổi thọ của sản phẩm và giảm chất thải nói chung trên thị trường. Việc tái sử dụng các thành phần giúp cắt giảm nhu cầu về vật liệu mới, giảm mức sử dụng năng lượng, khai thác tài nguyên và tác động đến môi trường", Satish Sinha nói thêm.
Toàn cảnh con phố nhộn nhịp tại Nehru Place, nơi có hàng trăm cửa hàng và xưởng kinh doanh đủ loại sản phẩm điện tử, thu hút hàng nghìn khách hàng mỗi ngày.
Chính phủ Ấn Độ đã bắt đầu thảo luận về luật quyền sửa chữa, lấy cảm hứng từ những nỗ lực tương tự ở Liên minh Châu Âu và Mỹ. Tuy nhiên, tiến độ vẫn chậm và các cửa hàng sửa chữa vẫn tiếp tục hoạt động trong tình trạng bấp bênh về mặt pháp lý, thường buộc phải tìm nguồn cung ứng các bộ phận khác nhau từ các thị trường không chính thức và rác thải điện tử.
Do đó, nhiều kỹ thuật viên sửa chữa không còn lựa chọn nào khác ngoài việc dựa vào các chuỗi cung ứng không chính thức, với các thị trường như Seelampur của Delhi — trung tâm rác thải điện tử lớn nhất Ấn Độ — đang trở thành một cách quan trọng để tìm nguồn cung ứng phụ tùng thay thế. Seelampur xử lý khoảng 30.000 tấn rác thải điện tử mỗi ngày, tạo việc làm cho gần 50.000 công nhân không chính thức, những người khai thác các vật liệu có giá trị từ rác thải điện tử. Thị trường này là một mê cung hỗn loạn của các thiết bị điện tử bị loại bỏ, nơi những người lao động sàng lọc qua các núi bảng mạch bị hỏng, dây điện rối và màn hình bị nứt, để tìm kiếm các bộ phận có thể sử dụng được.
Hai cậu bé vận chuyển CPU máy tính bỏ đi bằng xe đạp ở Seelampur, một trong những trung tâm rác thải điện tử lớn nhất Ấn Độ, nơi tái chế rác thải không chính thức là nguồn sinh kế chính.
Farooq Ahmed, một người buôn phế liệu 18 tuổi, đã dành bốn năm qua để tìm nguồn cung cấp linh kiện máy tính xách tay cho các kỹ thuật viên như Prasad. Anh cho biết: "Chúng tôi tìm thấy các thanh RAM đang hoạt động, bo mạch chủ có lỗi nhỏ, pin vẫn còn sạc được và bán cho các xưởng điện tử khác nhau". "Nếu không, những bộ phận này sẽ bị đưa vào bãi rác".
Nhưng mặc dù việc cứu hộ rác thải điện tử cung cấp vật liệu sửa chữa giá rẻ, nhưng nó lại có giá rất cao. Nếu không có các biện pháp an toàn thích hợp, công nhân phải xử lý các vật liệu độc hại như chì, thủy ngân và cadmium hàng ngày. "Tôi ho rất nhiều", Ahmed thừa nhận với nụ cười ngượng ngùng. "Nhưng tôi có thể làm gì? Công việc này nuôi sống gia đình tôi".
Bất chấp những nguy hiểm, nhu cầu về laptop hồi sinh vẫn tiếp tục tăng. Và khi nền kinh tế kỹ thuật số của Ấn Độ mở rộng, nhu cầu về công nghệ giá cả phải chăng như vậy sẽ chỉ tăng lên. Nhiều người tin rằng việc tích hợp lĩnh vực sửa chữa vào nền kinh tế chính thức có thể mang lại tình huống đôi bên cùng có lợi, giảm rác thải điện tử, tạo việc làm và giúp công nghệ dễ tiếp cận hơn.
Cận cảnh màn hình điện thoại và bảng mạch bị vứt bỏ trong một chiếc bao ở Seelampur.
“Nếu chính phủ công nhận các doanh nghiệp sửa chữa độc lập, cho họ quyền tiếp cận các phụ tùng thay thế và đặt ra các tiêu chuẩn chất lượng, chúng ta có thể chuyển đổi ngành công nghiệp này”, Satish Sinha cho biết.
Nhưng hiện tại, trong các xưởng làm việc thiếu ánh sáng trên khắp đất nước Ấn Độ, những người đàn ông như Prasad và Singh vẫn tiếp tục công việc của mình, hồi sinh laptop chết, thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số và chứng minh rằng, tại Ấn Độ, hệ sinh thái sửa chữa sẽ phát triển mạnh mẽ.
Nguồn: TheVerge
