Thanh Phong
Editor
Sau khi thành công trong sản xuất ô tô, liệu hướng đi chiến lược tiếp theo của Xiaomi có phải là robot hình người?
Mới đây, trong một cuộc phỏng vấn với báo Bắc Kinh Nhật báo, Lei Jun đã hé lộ tham vọng phát triển robot của Xiaomi, tuyên bố rằng “trong 5 năm tới, các nhà máy của Xiaomi sẽ được lấp đầy bởi robot hình người, và gia đình sẽ là chiến trường cuối cùng.”
Lei Jun không bao giờ ra trận mà không chuẩn bị. Việc công khai tuyên bố tham gia lĩnh vực robot là một ví dụ về “chuẩn bị vật tư trước khi hành quân”, cho thấy ông đã lên kế hoạch chiến lược robot của mình. Việc gia nhập của Lu Zeyu, cựu trưởng bộ phận nghiên cứu tay khéo léo tại Optimus của Tesla, đã chứng minh cam kết lâu dài của Lei Jun đối với lĩnh vực robot.
Ngày 26/11/2025, Lu Zeyu chính thức thông báo trên nền tảng mạng xã hội cá nhân của mình rằng ông đã gia nhập Xiaomi. Ông sẽ giữ chức vụ trưởng bộ phận tay khéo léo của Xiaomi Robotics và sẽ báo cáo trực tiếp cho Văn phòng Chủ tịch Xiaomi Robotics.
Là một thành viên chủ chốt của nhóm phát triển tay robot Optimus của Tesla trước đây, Lu Zeyu, tiến sĩ ngành robot học tại Đại học Quốc gia Singapore, chuyên về cơ điện tử, cảm nhận xúc giác và thao tác khéo léo. Ông đã hoàn thành các kỳ thực tập nghiên cứu tại Đại học Thanh Hoa và Đại học Johns Hopkins, thể hiện kỹ năng kỹ thuật vững chắc. Trong thời gian làm việc tại Tesla, ông tham gia sâu vào toàn bộ chuỗi nghiên cứu và phát triển, từ cảm biến xúc giác và thuật toán cầm nắm khéo léo đến thiết kế phần cứng.
Ông đã dẫn dắt việc phát triển mô-đun tay cốt lõi cho Optimus, cho phép thực hiện các thao tác tinh tế như nhẹ nhàng bóp một quả trứng mà không làm vỡ nó và siết chặt nắp chai nước một cách ổn định. Ông đã tham gia vào thiết kế nguyên mẫu ban đầu của “da xúc giác”, tích hợp điện tử linh hoạt và cảm biến đa phương thức. Ông sở hữu khả năng đa tầng, bao gồm cả phần cứng cơ bản (bố trí PCBA, mạch tương tự/số) và các thuật toán điều khiển cấp cao. Ông là một tài năng ưu tú trong lĩnh vực robot học.
Vào ngày thứ hai làm việc tại Xiaomi, Lu Zeyu đã đăng tin tuyển dụng trên mạng xã hội để mở rộng đội ngũ. Hiện tại, có 12 vị trí tuyển dụng liên quan đến kỹ năng vận hành, và toàn bộ mảng kinh doanh robot của Xiaomi, không kể đội ngũ thiết kế mẫu lớn do thần đồng Luo Fuli dẫn đầu, có tổng cộng 257 vị trí tuyển dụng.
Ngành công nghiệp robot là một lĩnh vực đang rất nóng, và các ông lớn công nghệ với tầm nhìn kinh doanh nhạy bén đương nhiên rất muốn tận dụng nó. Liệu bước đi tiếp theo của Lei Jun và Xiaomi sẽ là robot hình người?
Tại sao Lei Jun luôn nắm bắt được đúng xu hướng?
Phân tích của BT Finance cho thấy rằng kể từ khi bắt đầu sự nghiệp kinh doanh vào năm 1999, Lei Jun đã trải nghiệm và tận dụng bốn xu hướng thị trường lớn, nắm bắt chính xác từng cơ hội và giúp tài sản của ông tăng trưởng theo cấp số nhân. Trong danh sách Forbes mới nhất, ông đứng thứ bảy với khối tài sản 326 tỷ nhân dân tệ (46,2 tỷ USD), trở thành người giàu nhất trong top 10 người giàu nhát ở Trung Quốc có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất.
Vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, trong giai đoạn đầu phổ biến máy tính cá nhân ở Trung Quốc, thị trường phần mềm chính hãng phần lớn chưa được khai thác, và người dùng rất cần các kênh truy cập thuận tiện. Thời điểm đó, internet mới chỉ bắt đầu xuất hiện. Năm 1998, NetEase, công ty mới thành lập được hơn một năm, đã phải đối mặt với khủng hoảng tài chính. Đội ngũ NetEase chỉ gồm năm hoặc sáu người, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực lưu trữ trang chủ cá nhân và hệ thống email. Khoảng hai tháng sau khi bị Ding Lei từ chối, NetEase đã hoàn thành vòng gọi vốn trị giá 10 triệu USD, định giá công ty ở mức hơn 60 triệu USD, vượt xa lời đề nghị ban đầu của Lei Jun. Tuy nhiên, việc Lei Jun không thể mua lại NetEase đã khiến ông nhận thức rõ hơn giá trị của internet.
Năm 1999, Lei Jun đã nắm bắt cơ hội do sự bùng nổ của ngành công nghiệp internet máy tính cá nhân và phân phối phần mềm mang lại, dẫn đầu việc thành lập Joyo.com trong Kingsoft, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực bán hàng trực tuyến sách, sản phẩm nghe nhìn và phần mềm. Joyo.com là một trong những nền tảng thương mại điện tử B2C sớm nhất của Trung Quốc, từng nắm giữ hơn 70% thị phần trực tuyến trong nước về phần mềm chính hãng. Bị buộc phải rút khỏi thị trường vào năm 2004 do bong bóng dot-com vỡ, ông đã bán Joyo.com cho Amazon (sau này là Amazon Trung Quốc) với giá 75 triệu USD, đánh dấu lần đánh giá thành công đầu tiên của ông về xu hướng internet dành cho người tiêu dùng và hoàn tất quá trình tích lũy vốn ban đầu.
Lei Jun cũng có nhiều điều hối tiếc trong quá trình vận hành Joyo.com, nhưng thông qua dự án kinh doanh này, ông đã gặp gỡ Wang Shutong, Chen Yizhou, Chen Nian, Gao Chunhui, Wang Juntao và những người khác. Tư duy về internet của họ đã có tác động đáng kể đến Lei Jun, người khi đó đã 30 tuổi. Điều đó giúp ông nhận ra rằng để thành công trong ngành công nghiệp internet, trước tiên phải phát triển rồi mới điều chỉnh, bởi vì internet lúc đó còn quá mới mẻ và không ai có kinh nghiệm. Kinh nghiệm là thứ bạn phải trả học phí; một khi bắt đầu muộn, thì thực sự là quá muộn.
Sau này, Lei Jun đã thẳng thắn tuyên bố trên trang bìa của cuốn sách “Nền kinh tế tri thức”: “Quá trình đạt được mục tiêu thực chất là quá trình liên tục sửa chữa sai lầm. Điều hành một doanh nghiệp không sợ mắc nhiều sai lầm, mà chỉ sợ không có đủ can đảm, khả năng và tư duy để sửa chữa chúng. Sự xuất sắc bắt đầu muộn, mắc sai lầm ở giai đoạn đầu và thay đổi CEO. Cuối cùng, sự xuất sắc đã tìm ra một mô hình kinh doanh ổn định, thực tế và lành mạnh. Thành công của một công ty đạt được bằng cách bước đi trên vô số sai lầm và hy sinh.”
Thương mại điện tử trên Internet và sự bùng nổ của điện thoại thông minh
Ngay sau khi bán Joyo.com vào năm 2007, iPhone đã mở ra kỷ nguyên điện thoại thông minh, hệ sinh thái Android nổi lên và Trung Quốc đẩy nhanh việc triển khai mạng 3G/4G. Vào thời điểm đó, Trung Quốc không có bất kỳ điện thoại thông minh nội địa nào thực sự cạnh tranh. Chính trong năm này, Lei Jun, người đã độc lập về tài chính, đã chọn từ chức CEO của Kingsoft và chuyển sang đầu tư thiên thần. Trong lĩnh vực đầu tư, Lei Jun đã tiếp xúc với rất nhiều thông tin về điện thoại thông minh.
Nhận thấy cơ hội như vậy, ông tin rằng điện thoại thông minh kết nối internet sẽ là xu hướng mới. Do đó, vào ngày 14 tháng 1 năm 2010, Lei Jun, 41 tuổi, cùng với 12 kỹ sư, đã thành lập Xiaomi Technology lần thứ hai. Vào ngày 6 tháng 4 cùng năm, Xiaomi chính thức được thành lập tại tòa nhà Yingu ở Zhongguancun, với đội ngũ sáng lập gồm 14 người bắt đầu hành trình khởi nghiệp của mình.
Thời điểm đó, đội ngũ nòng cốt của Xiaomi là một “đội hình trong mơ”, bao gồm Lin Bin, cựu phó chủ tịch Viện Nghiên cứu Kỹ thuật Google Trung Quốc; Zhou Guangping, cựu chuyên gia phần cứng của Motorola; Liu De, cựu trưởng bộ phận thiết kế công nghiệp tại Kingsoft; Li Wanqiang, cựu giám đốc thiết kế tại Kingsoft; Huang Jiangji, cựu kỹ sư của Microsoft; và Hong Feng, cựu kỹ sư của Google.
Vào thời điểm này, Lei Jun, với tư duy trẻ trung, bắt đầu xem xét lại vai trò của internet. Ngày 16 tháng 8 năm 2010, sản phẩm đầu tiên của Xiaomi, MIUI, được ra mắt, ban đầu chỉ có 100 người dùng, được gọi đùa là “100 nhà tài trợ trong mơ”. Lei Jun rất chú trọng đến sự tương tác sâu sắc giữa đội ngũ Xiaomi và người dùng, liên tục cải tiến hàng tuần dựa trên phản hồi, nhanh chóng xây dựng được danh tiếng vững chắc. Trong vòng một năm, MIUI đã thu hút hơn 500.000 người dùng, và diễn đàn của nó có 300.000 người dùng hoạt động. Chỉ trong một năm, MIUI đã hoàn thành vòng gọi vốn Series A trị giá 41 triệu USD, đạt mức định giá 250 triệu USD.
Ngày 16 tháng 8 năm 2011, Lei Jun ra mắt Xiaomi Mi 1 tại Khu Nghệ thuật 798 ở Bắc Kinh. Với giá 1999 nhân dân tệ (280 USD), chiếc điện thoại này sở hữu bộ vi xử lý lõi kép Qualcomm và RAM 1GB, cấu hình cao cấp nhất thời bấy giờ, trực tiếp phá vỡ cấu trúc giá của ngành. Đồng thời, hãng áp dụng mô hình bán hàng trực tuyến kết hợp với các đợt bán hàng chớp nhoáng trong thời gian giới hạn, đạt hơn 300.000 đơn đặt trước chỉ trong 34 giờ, tiên phong trong “văn hóa Mi Fan” và đạt được thành công vang dội.
Trong những ngày đầu của Xiaomi, Lei Jun đã đề xuất chiến lược “Tam môn phối hợp”: phần cứng (cấu hình cao, giá thấp) + phần mềm (MIUI) + dịch vụ internet (cửa hàng ứng dụng, dịch vụ đám mây, v.v.), xây dựng một vòng khép kín kinh doanh độc đáo. Sự trỗi dậy của Xiaomi gần như có thể được mô tả là một “phép màu”. Chiếc điện thoại đầu tiên của hãng, ra mắt năm 2011, đã gây chấn động thị trường. Chỉ trong vài năm, Xiaomi đã trở thành một trong những thương hiệu điện thoại di động có ảnh hưởng nhất tại Trung Quốc và thậm chí trên toàn cầu. Lei Jun nhấn mạnh “giúp mọi người trên thế giới tận hưởng niềm vui của công nghệ”, đây không chỉ là tầm nhìn của công ty mà còn là động lực thúc đẩy sự tiến bộ không ngừng của Xiaomi.
Lei Jun hiểu rằng chỉ dựa vào đổi mới phần cứng là không đủ để phát triển bền vững. Do đó, ông đã đầu tư mạnh vào hệ sinh thái, khởi động Kế hoạch Chuỗi Hệ sinh thái vào năm 2013, đầu tư và ươm mầm hàng trăm công ty thuộc các lĩnh vực phần cứng thông minh, hàng tiêu dùng và các lĩnh vực khác, hình thành một hệ sinh thái IoT rộng lớn. Cũng trong năm này, ông nhận được giải thưởng Nhân vật Kinh tế của năm của Trung Quốc, và trong lễ trao giải của CCTV, ông và Dong Mingzhu đã tiết lộ “mưu đồ 100 triệu nhân dân tệ” của họ.
Trong năm 2019 và 2020, tốc độ tăng trưởng doanh thu của Xiaomi giảm mạnh xuống còn 17,68% và 19,45% tương ứng. Năm 2019, lợi nhuận ròng giảm mạnh 25,89%. Kết quả kinh doanh kém cỏi này có thể là lý do cơ bản khiến Lei Jun quyết định tìm kiếm hướng tăng trưởng thứ hai cho Xiaomi.
Ngày 15 tháng 1 năm 2021, tin đồn về lệnh trừng phạt từ bên ngoài đã khiến hội đồng quản trị Xiaomi lần đầu tiên nghiêm túc thảo luận về việc sản xuất ô tô. Lei Jun dẫn đầu một nhóm nghiên cứu gồm sáu người, dành hơn 70 ngày đến thăm hơn 10 thành phố, phỏng vấn hơn 200 người và hoàn thành 85 buổi nghiên cứu. Ngày 30 tháng 3, Xiaomi chính thức công bố dự án sản xuất ô tô, với Lei Jun tuyên bố đây là “dự án kinh doanh lớn cuối cùng” của mình, sẵn sàng đặt toàn bộ danh tiếng vào đó. Vốn đầu tư ban đầu là 10 tỷ nhân dân tệ (1,4 tỷ USD), với tổng vốn đầu tư dự kiến là 10 tỷ USD trong 10 năm. Một công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn đã được thành lập, và ông đích thân dẫn dắt nhóm.
Ngay từ đầu, Lei Jun đã xác định rõ định vị chiến lược của Xiaomi Auto: không gia công, không phụ thuộc vào nguồn vốn bên ngoài, kiên quyết tự phát triển công nghệ hoàn toàn và hướng tới mục tiêu trở thành một trong năm nhà sản xuất xe điện thông minh hàng đầu thế giới. Việc mua lại Shenzhen Motion Technology đã củng cố khả năng lái xe tự động của công ty, và Xiaomi đã tuyển dụng 500 chuyên gia lái xe tự động, tích hợp nhân tài từ các công nghệ điện thoại di động, AI và IoT của Xiaomi để tạo ra một đội ngũ nghiên cứu và phát triển hơn 10.000 người. Công ty áp dụng phương pháp “tự phát triển toàn diện + tích hợp hệ sinh thái”, phát triển động cơ siêu mạnh V8 và hệ thống quản lý pin riêng, nâng cao hiệu quả với cụm máy đúc khuôn tích hợp 9.100 tấn và đảm bảo chất lượng thông qua hệ thống kiểm tra chất lượng thông minh.
Vào tháng 11 năm 2021, nhà máy siêu hiện đại của Xiaomi được thành lập tại Khu Phát triển Kinh tế – Công nghệ Bắc Kinh, với công suất sản xuất ban đầu là 300.000 xe mỗi năm. Sau khi giai đoạn hai đạt công suất sản xuất tối đa, năng lực sản xuất hàng năm của một nhà máy sẽ đạt 450.000 xe, đưa nó vào hàng ngũ các nhà sản xuất hàng đầu thế giới. Điều này đánh dấu sự gia nhập chính thức của Xiaomi Auto vào hàng ngũ các nhà sản xuất xe điện mới nổi.
Ngày 28/3/2024, Xiaomi SU7 chính thức được ra mắt, với phiên bản tiêu chuẩn có giá 215.900 nhân dân tệ (30.000 USD). Cạnh tranh với Porsche và Tesla, SU7 đã tạo nên cơn sốt trên thị trường với tỷ lệ giá/hiệu năng cao. Số lượng đơn đặt hàng vượt quá 50.000 chiếc trong 34 giờ, và 100.000 chiếc đã được giao chỉ trong 230 ngày, phá vỡ kỷ lục đối với các nhà sản xuất xe điện mới nổi. Động cơ V8 tự phát triển có tốc độ tối đa 27.000 vòng/phút, và SU7 Ultra đã đạt được thời gian vòng đua nhanh nhất cho một chiếc xe điện sản xuất hàng loạt tại đường đua Nürburgring. Hệ sinh thái “người-xe-nhà” của Xiaomi cho phép kết nối liền mạch giữa xe, điện thoại di động và các thiết bị nhà thông minh. Vào ngày 20 tháng 11 năm 2025, chiếc xe thứ 500.000 đã lăn bánh khỏi dây chuyền sản xuất, đạt được cột mốc này chỉ sau 602 ngày kể từ khi ra mắt mẫu xe đầu tiên vào tháng 3 năm 2024.
So với NIO và XPeng, hai công ty đã hoạt động thua lỗ hơn một thập kỷ, và Li Auto, công ty chỉ bắt đầu có lãi vào quý 3 năm 2025, thời gian đạt lợi nhuận của Xiaomi Auto đã vượt quá mong đợi. Từ khi giao chiếc xe đầu tiên đến khi có lãi, Xiaomi Auto chỉ mất 18 tháng, lập kỷ lục mới về tốc độ có lãi nhanh nhất trong số các nhà sản xuất ô tô toàn cầu. Điều đáng chú ý là Tesla mất 116 tháng để có lãi, và Li Auto mất 66 tháng. Tính đến quý 3 năm 2025, Xiaomi Auto sẽ là một trong bốn công ty sản xuất xe năng lượng mới có lãi tại Trung Quốc, ba công ty còn lại là BYD, SERES và Leapmotor.
Tháng 8 năm 2024, Lei Jun tuyên bố rằng Xiaomi lỗ 60.000 nhân dân tệ cho mỗi chiếc xe bán ra, trong khi lợi nhuận ròng bình quân trên mỗi xe trong quý 3 năm 2025 là 6.434 nhân dân tệ. Đến tháng 12 năm 2025, Xiaomi Auto đã nhanh chóng mở rộng từ một mẫu xe duy nhất (SU7) thành một hệ thống thương hiệu hoàn chỉnh bao gồm ba phân khúc cốt lõi: gia đình, hiệu năng cao và hạng sang, hình thành chiến lược sản phẩm đa dạng “sedan + SUV + MPV + các phiên bản hiệu năng cao”. Hệ thống thương hiệu của hãng có thể được chia rõ ràng thành ba dòng sản phẩm chính: dòng sedan SU7, dòng SUV YU7 và dòng SUV/MPV cao cấp YU9, được bổ sung bởi dòng sản phẩm hiệu năng cao Ultra/GT.
Lei Jun đã nắm bắt được cơ hội ở giai đoạn cuối của sự bùng nổ xe năng lượng mới, trở thành người gia nhập thị trường muộn nhất nhưng đã vươn lên trở thành một thế lực đáng gờm.
Liệu robot có thể là giấc mơ tiếp theo của Xiaomi?
Theo dữ liệu ngành, trí tuệ nhân tạo hiện thân (embodied intelligence) đứng thứ hai trong top 10 từ khóa được nhắc đến nhiều nhất năm 2025. Từ màn trình diễn của robot Yangko tại Gala Tết Nguyên đán đầu năm, ngành công nghiệp trí tuệ nhân tạo hiện thân đã trải qua một sự bùng nổ nhanh chóng chỉ trong chưa đầy một năm. Trong 11 tháng qua, số vốn đầu tư vào ngành này đã vượt quá 20 tỷ nhân dân tệ (2,8 tỷ USD), vượt xa tổng số tiền của cả năm 2024, và số lượng các công ty trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo hiện thân đã vượt quá 200. Nhiều công ty đang đổ xô vào, cố gắng nắm bắt làn sóng này.
So với việc gia nhập ngành sản xuất ô tô khá muộn, việc Xiaomi thâm nhập vào lĩnh vực robot hình người không hề muộn. Lei Jun đã tập hợp một nhóm nghiên cứu robot từ năm 2019, sử dụng chiến lược quen thuộc của Xiaomi là tập trung vào hiệu quả chi phí để thâm nhập thị trường. Năm 2021, Xiaomi đã ra mắt chú chó robot thế hệ đầu tiên, “Tiedan”. Với giá 9.999 nhân dân tệ (1400 USD), nó đã lần đầu tiên đưa giá của robot chó xuống dưới 10.000 nhân dân tệ, và chỉ bằng 1/50 giá của robot chó của Boston Dynamics. Phiên bản giới hạn 1.000 chiếc “Tieda” đã bán hết nhanh chóng, càng củng cố thêm sự tự tin của Lei Jun khi bước chân vào lĩnh vực robot.
Năm 2022, Xiaomi ra mắt robot hình người “Tieda”, trở thành một trong những nhà sản xuất trong nước đầu tiên cạnh tranh với Optimus của Tesla, khi robot hình người được ca ngợi là hình thức tối thượng của trí tuệ nhân tạo. Trong khi các công ty khởi nghiệp nổi bật như Unitree Robotics mọc lên như nấm, “Tieda” dường như thiếu các nâng cấp sản phẩm và nỗ lực thương mại hóa hơn nữa. Trong giai đoạn này, sự tập trung của Lei Jun dường như hoàn toàn vào sản xuất ô tô, ít chú ý đến robot; Xiaomi thậm chí không tham gia Hội nghị Robot Thế giới Bắc Kinh 2023 được tổ chức tại Yizhuang, Bắc Kinh.
Trong bối cảnh tương tác người-máy ngày càng thông minh, Lei Jun đã tích hợp mảng kinh doanh robot vào hệ thống ô tô của Xiaomi vào năm 2024. Điều này cho phép hai lĩnh vực tiên tiến, robot và ô tô, cùng chia sẻ nền tảng AI mạnh mẽ, khả năng của các mô hình lớn tự phát triển như MiMo, và cùng một nhóm các chuyên gia AI hàng đầu, giảm thiểu tối đa chi phí đầu tư.
Sau khi thiết lập chỗ đứng vững chắc trong ngành công nghiệp ô tô, Xiaomi đã bắt đầu có những động thái thường xuyên trong lĩnh vực robot. Đầu tiên, hãng công bố hai bằng sáng chế liên quan đến cánh tay robot và robot; đồng thời, Xiaomi hoàn tất khoản đầu tư chiến lược vào công ty công nghệ trí tuệ nhân tạo “Xiaoyu Intelligent Manufacturing”. Đến nay, Xiaomi, thông qua Quỹ Công nghiệp Sông Dương Tử, Shunwei Capital và các nền tảng khác, đã đầu tư khoảng 15 tỷ nhân dân tệ (2,1 tỷ USD) vào lĩnh vực robot và các lĩnh vực liên quan, đầu tư vào gần 50 công ty. Trong số đó có những công ty mới nổi như Unitree Robotics.
Dựa trên những động thái mạnh mẽ gần đây của Lei Jun trong việc tuyển dụng nhân tài ở các lĩnh vực như mô hình hóa AI quy mô lớn (MiLM), robot hình người (phiên bản nâng cấp của CyberOne) và công nghệ tay khéo léo, Xiaomi, dù chưa đạt được thương mại hóa quy mô lớn hay xác định rõ ràng “AI + robot” là lĩnh vực cạnh tranh cốt lõi tiếp theo, đang xây dựng một hệ sinh thái chuỗi ngành bao gồm phần cứng, phần mềm, hệ thống hoàn chỉnh và ứng dụng chuyên nghiệp thông qua nhiều năm đầu tư. Robot đã trở thành một phần quan trọng của hệ sinh thái này.
Khả năng nắm bắt chính xác thời điểm thị trường có lẽ là nền tảng cho những thành công liên tiếp của Lei Jun và Xiaomi.
Mới đây, trong một cuộc phỏng vấn với báo Bắc Kinh Nhật báo, Lei Jun đã hé lộ tham vọng phát triển robot của Xiaomi, tuyên bố rằng “trong 5 năm tới, các nhà máy của Xiaomi sẽ được lấp đầy bởi robot hình người, và gia đình sẽ là chiến trường cuối cùng.”
Lei Jun không bao giờ ra trận mà không chuẩn bị. Việc công khai tuyên bố tham gia lĩnh vực robot là một ví dụ về “chuẩn bị vật tư trước khi hành quân”, cho thấy ông đã lên kế hoạch chiến lược robot của mình. Việc gia nhập của Lu Zeyu, cựu trưởng bộ phận nghiên cứu tay khéo léo tại Optimus của Tesla, đã chứng minh cam kết lâu dài của Lei Jun đối với lĩnh vực robot.
Ngày 26/11/2025, Lu Zeyu chính thức thông báo trên nền tảng mạng xã hội cá nhân của mình rằng ông đã gia nhập Xiaomi. Ông sẽ giữ chức vụ trưởng bộ phận tay khéo léo của Xiaomi Robotics và sẽ báo cáo trực tiếp cho Văn phòng Chủ tịch Xiaomi Robotics.
Là một thành viên chủ chốt của nhóm phát triển tay robot Optimus của Tesla trước đây, Lu Zeyu, tiến sĩ ngành robot học tại Đại học Quốc gia Singapore, chuyên về cơ điện tử, cảm nhận xúc giác và thao tác khéo léo. Ông đã hoàn thành các kỳ thực tập nghiên cứu tại Đại học Thanh Hoa và Đại học Johns Hopkins, thể hiện kỹ năng kỹ thuật vững chắc. Trong thời gian làm việc tại Tesla, ông tham gia sâu vào toàn bộ chuỗi nghiên cứu và phát triển, từ cảm biến xúc giác và thuật toán cầm nắm khéo léo đến thiết kế phần cứng.
Ông đã dẫn dắt việc phát triển mô-đun tay cốt lõi cho Optimus, cho phép thực hiện các thao tác tinh tế như nhẹ nhàng bóp một quả trứng mà không làm vỡ nó và siết chặt nắp chai nước một cách ổn định. Ông đã tham gia vào thiết kế nguyên mẫu ban đầu của “da xúc giác”, tích hợp điện tử linh hoạt và cảm biến đa phương thức. Ông sở hữu khả năng đa tầng, bao gồm cả phần cứng cơ bản (bố trí PCBA, mạch tương tự/số) và các thuật toán điều khiển cấp cao. Ông là một tài năng ưu tú trong lĩnh vực robot học.
Vào ngày thứ hai làm việc tại Xiaomi, Lu Zeyu đã đăng tin tuyển dụng trên mạng xã hội để mở rộng đội ngũ. Hiện tại, có 12 vị trí tuyển dụng liên quan đến kỹ năng vận hành, và toàn bộ mảng kinh doanh robot của Xiaomi, không kể đội ngũ thiết kế mẫu lớn do thần đồng Luo Fuli dẫn đầu, có tổng cộng 257 vị trí tuyển dụng.
Ngành công nghiệp robot là một lĩnh vực đang rất nóng, và các ông lớn công nghệ với tầm nhìn kinh doanh nhạy bén đương nhiên rất muốn tận dụng nó. Liệu bước đi tiếp theo của Lei Jun và Xiaomi sẽ là robot hình người?
Tại sao Lei Jun luôn nắm bắt được đúng xu hướng?
Phân tích của BT Finance cho thấy rằng kể từ khi bắt đầu sự nghiệp kinh doanh vào năm 1999, Lei Jun đã trải nghiệm và tận dụng bốn xu hướng thị trường lớn, nắm bắt chính xác từng cơ hội và giúp tài sản của ông tăng trưởng theo cấp số nhân. Trong danh sách Forbes mới nhất, ông đứng thứ bảy với khối tài sản 326 tỷ nhân dân tệ (46,2 tỷ USD), trở thành người giàu nhất trong top 10 người giàu nhát ở Trung Quốc có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất.
Vào cuối những năm 1990 và đầu những năm 2000, trong giai đoạn đầu phổ biến máy tính cá nhân ở Trung Quốc, thị trường phần mềm chính hãng phần lớn chưa được khai thác, và người dùng rất cần các kênh truy cập thuận tiện. Thời điểm đó, internet mới chỉ bắt đầu xuất hiện. Năm 1998, NetEase, công ty mới thành lập được hơn một năm, đã phải đối mặt với khủng hoảng tài chính. Đội ngũ NetEase chỉ gồm năm hoặc sáu người, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực lưu trữ trang chủ cá nhân và hệ thống email. Khoảng hai tháng sau khi bị Ding Lei từ chối, NetEase đã hoàn thành vòng gọi vốn trị giá 10 triệu USD, định giá công ty ở mức hơn 60 triệu USD, vượt xa lời đề nghị ban đầu của Lei Jun. Tuy nhiên, việc Lei Jun không thể mua lại NetEase đã khiến ông nhận thức rõ hơn giá trị của internet.
Năm 1999, Lei Jun đã nắm bắt cơ hội do sự bùng nổ của ngành công nghiệp internet máy tính cá nhân và phân phối phần mềm mang lại, dẫn đầu việc thành lập Joyo.com trong Kingsoft, chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực bán hàng trực tuyến sách, sản phẩm nghe nhìn và phần mềm. Joyo.com là một trong những nền tảng thương mại điện tử B2C sớm nhất của Trung Quốc, từng nắm giữ hơn 70% thị phần trực tuyến trong nước về phần mềm chính hãng. Bị buộc phải rút khỏi thị trường vào năm 2004 do bong bóng dot-com vỡ, ông đã bán Joyo.com cho Amazon (sau này là Amazon Trung Quốc) với giá 75 triệu USD, đánh dấu lần đánh giá thành công đầu tiên của ông về xu hướng internet dành cho người tiêu dùng và hoàn tất quá trình tích lũy vốn ban đầu.
Lei Jun cũng có nhiều điều hối tiếc trong quá trình vận hành Joyo.com, nhưng thông qua dự án kinh doanh này, ông đã gặp gỡ Wang Shutong, Chen Yizhou, Chen Nian, Gao Chunhui, Wang Juntao và những người khác. Tư duy về internet của họ đã có tác động đáng kể đến Lei Jun, người khi đó đã 30 tuổi. Điều đó giúp ông nhận ra rằng để thành công trong ngành công nghiệp internet, trước tiên phải phát triển rồi mới điều chỉnh, bởi vì internet lúc đó còn quá mới mẻ và không ai có kinh nghiệm. Kinh nghiệm là thứ bạn phải trả học phí; một khi bắt đầu muộn, thì thực sự là quá muộn.
Sau này, Lei Jun đã thẳng thắn tuyên bố trên trang bìa của cuốn sách “Nền kinh tế tri thức”: “Quá trình đạt được mục tiêu thực chất là quá trình liên tục sửa chữa sai lầm. Điều hành một doanh nghiệp không sợ mắc nhiều sai lầm, mà chỉ sợ không có đủ can đảm, khả năng và tư duy để sửa chữa chúng. Sự xuất sắc bắt đầu muộn, mắc sai lầm ở giai đoạn đầu và thay đổi CEO. Cuối cùng, sự xuất sắc đã tìm ra một mô hình kinh doanh ổn định, thực tế và lành mạnh. Thành công của một công ty đạt được bằng cách bước đi trên vô số sai lầm và hy sinh.”
Thương mại điện tử trên Internet và sự bùng nổ của điện thoại thông minh
Ngay sau khi bán Joyo.com vào năm 2007, iPhone đã mở ra kỷ nguyên điện thoại thông minh, hệ sinh thái Android nổi lên và Trung Quốc đẩy nhanh việc triển khai mạng 3G/4G. Vào thời điểm đó, Trung Quốc không có bất kỳ điện thoại thông minh nội địa nào thực sự cạnh tranh. Chính trong năm này, Lei Jun, người đã độc lập về tài chính, đã chọn từ chức CEO của Kingsoft và chuyển sang đầu tư thiên thần. Trong lĩnh vực đầu tư, Lei Jun đã tiếp xúc với rất nhiều thông tin về điện thoại thông minh.
Nhận thấy cơ hội như vậy, ông tin rằng điện thoại thông minh kết nối internet sẽ là xu hướng mới. Do đó, vào ngày 14 tháng 1 năm 2010, Lei Jun, 41 tuổi, cùng với 12 kỹ sư, đã thành lập Xiaomi Technology lần thứ hai. Vào ngày 6 tháng 4 cùng năm, Xiaomi chính thức được thành lập tại tòa nhà Yingu ở Zhongguancun, với đội ngũ sáng lập gồm 14 người bắt đầu hành trình khởi nghiệp của mình.
Thời điểm đó, đội ngũ nòng cốt của Xiaomi là một “đội hình trong mơ”, bao gồm Lin Bin, cựu phó chủ tịch Viện Nghiên cứu Kỹ thuật Google Trung Quốc; Zhou Guangping, cựu chuyên gia phần cứng của Motorola; Liu De, cựu trưởng bộ phận thiết kế công nghiệp tại Kingsoft; Li Wanqiang, cựu giám đốc thiết kế tại Kingsoft; Huang Jiangji, cựu kỹ sư của Microsoft; và Hong Feng, cựu kỹ sư của Google.
Vào thời điểm này, Lei Jun, với tư duy trẻ trung, bắt đầu xem xét lại vai trò của internet. Ngày 16 tháng 8 năm 2010, sản phẩm đầu tiên của Xiaomi, MIUI, được ra mắt, ban đầu chỉ có 100 người dùng, được gọi đùa là “100 nhà tài trợ trong mơ”. Lei Jun rất chú trọng đến sự tương tác sâu sắc giữa đội ngũ Xiaomi và người dùng, liên tục cải tiến hàng tuần dựa trên phản hồi, nhanh chóng xây dựng được danh tiếng vững chắc. Trong vòng một năm, MIUI đã thu hút hơn 500.000 người dùng, và diễn đàn của nó có 300.000 người dùng hoạt động. Chỉ trong một năm, MIUI đã hoàn thành vòng gọi vốn Series A trị giá 41 triệu USD, đạt mức định giá 250 triệu USD.
Ngày 16 tháng 8 năm 2011, Lei Jun ra mắt Xiaomi Mi 1 tại Khu Nghệ thuật 798 ở Bắc Kinh. Với giá 1999 nhân dân tệ (280 USD), chiếc điện thoại này sở hữu bộ vi xử lý lõi kép Qualcomm và RAM 1GB, cấu hình cao cấp nhất thời bấy giờ, trực tiếp phá vỡ cấu trúc giá của ngành. Đồng thời, hãng áp dụng mô hình bán hàng trực tuyến kết hợp với các đợt bán hàng chớp nhoáng trong thời gian giới hạn, đạt hơn 300.000 đơn đặt trước chỉ trong 34 giờ, tiên phong trong “văn hóa Mi Fan” và đạt được thành công vang dội.
Trong những ngày đầu của Xiaomi, Lei Jun đã đề xuất chiến lược “Tam môn phối hợp”: phần cứng (cấu hình cao, giá thấp) + phần mềm (MIUI) + dịch vụ internet (cửa hàng ứng dụng, dịch vụ đám mây, v.v.), xây dựng một vòng khép kín kinh doanh độc đáo. Sự trỗi dậy của Xiaomi gần như có thể được mô tả là một “phép màu”. Chiếc điện thoại đầu tiên của hãng, ra mắt năm 2011, đã gây chấn động thị trường. Chỉ trong vài năm, Xiaomi đã trở thành một trong những thương hiệu điện thoại di động có ảnh hưởng nhất tại Trung Quốc và thậm chí trên toàn cầu. Lei Jun nhấn mạnh “giúp mọi người trên thế giới tận hưởng niềm vui của công nghệ”, đây không chỉ là tầm nhìn của công ty mà còn là động lực thúc đẩy sự tiến bộ không ngừng của Xiaomi.
Lei Jun hiểu rằng chỉ dựa vào đổi mới phần cứng là không đủ để phát triển bền vững. Do đó, ông đã đầu tư mạnh vào hệ sinh thái, khởi động Kế hoạch Chuỗi Hệ sinh thái vào năm 2013, đầu tư và ươm mầm hàng trăm công ty thuộc các lĩnh vực phần cứng thông minh, hàng tiêu dùng và các lĩnh vực khác, hình thành một hệ sinh thái IoT rộng lớn. Cũng trong năm này, ông nhận được giải thưởng Nhân vật Kinh tế của năm của Trung Quốc, và trong lễ trao giải của CCTV, ông và Dong Mingzhu đã tiết lộ “mưu đồ 100 triệu nhân dân tệ” của họ.
Trong năm 2019 và 2020, tốc độ tăng trưởng doanh thu của Xiaomi giảm mạnh xuống còn 17,68% và 19,45% tương ứng. Năm 2019, lợi nhuận ròng giảm mạnh 25,89%. Kết quả kinh doanh kém cỏi này có thể là lý do cơ bản khiến Lei Jun quyết định tìm kiếm hướng tăng trưởng thứ hai cho Xiaomi.
Ngày 15 tháng 1 năm 2021, tin đồn về lệnh trừng phạt từ bên ngoài đã khiến hội đồng quản trị Xiaomi lần đầu tiên nghiêm túc thảo luận về việc sản xuất ô tô. Lei Jun dẫn đầu một nhóm nghiên cứu gồm sáu người, dành hơn 70 ngày đến thăm hơn 10 thành phố, phỏng vấn hơn 200 người và hoàn thành 85 buổi nghiên cứu. Ngày 30 tháng 3, Xiaomi chính thức công bố dự án sản xuất ô tô, với Lei Jun tuyên bố đây là “dự án kinh doanh lớn cuối cùng” của mình, sẵn sàng đặt toàn bộ danh tiếng vào đó. Vốn đầu tư ban đầu là 10 tỷ nhân dân tệ (1,4 tỷ USD), với tổng vốn đầu tư dự kiến là 10 tỷ USD trong 10 năm. Một công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn đã được thành lập, và ông đích thân dẫn dắt nhóm.
Ngay từ đầu, Lei Jun đã xác định rõ định vị chiến lược của Xiaomi Auto: không gia công, không phụ thuộc vào nguồn vốn bên ngoài, kiên quyết tự phát triển công nghệ hoàn toàn và hướng tới mục tiêu trở thành một trong năm nhà sản xuất xe điện thông minh hàng đầu thế giới. Việc mua lại Shenzhen Motion Technology đã củng cố khả năng lái xe tự động của công ty, và Xiaomi đã tuyển dụng 500 chuyên gia lái xe tự động, tích hợp nhân tài từ các công nghệ điện thoại di động, AI và IoT của Xiaomi để tạo ra một đội ngũ nghiên cứu và phát triển hơn 10.000 người. Công ty áp dụng phương pháp “tự phát triển toàn diện + tích hợp hệ sinh thái”, phát triển động cơ siêu mạnh V8 và hệ thống quản lý pin riêng, nâng cao hiệu quả với cụm máy đúc khuôn tích hợp 9.100 tấn và đảm bảo chất lượng thông qua hệ thống kiểm tra chất lượng thông minh.
Vào tháng 11 năm 2021, nhà máy siêu hiện đại của Xiaomi được thành lập tại Khu Phát triển Kinh tế – Công nghệ Bắc Kinh, với công suất sản xuất ban đầu là 300.000 xe mỗi năm. Sau khi giai đoạn hai đạt công suất sản xuất tối đa, năng lực sản xuất hàng năm của một nhà máy sẽ đạt 450.000 xe, đưa nó vào hàng ngũ các nhà sản xuất hàng đầu thế giới. Điều này đánh dấu sự gia nhập chính thức của Xiaomi Auto vào hàng ngũ các nhà sản xuất xe điện mới nổi.
Ngày 28/3/2024, Xiaomi SU7 chính thức được ra mắt, với phiên bản tiêu chuẩn có giá 215.900 nhân dân tệ (30.000 USD). Cạnh tranh với Porsche và Tesla, SU7 đã tạo nên cơn sốt trên thị trường với tỷ lệ giá/hiệu năng cao. Số lượng đơn đặt hàng vượt quá 50.000 chiếc trong 34 giờ, và 100.000 chiếc đã được giao chỉ trong 230 ngày, phá vỡ kỷ lục đối với các nhà sản xuất xe điện mới nổi. Động cơ V8 tự phát triển có tốc độ tối đa 27.000 vòng/phút, và SU7 Ultra đã đạt được thời gian vòng đua nhanh nhất cho một chiếc xe điện sản xuất hàng loạt tại đường đua Nürburgring. Hệ sinh thái “người-xe-nhà” của Xiaomi cho phép kết nối liền mạch giữa xe, điện thoại di động và các thiết bị nhà thông minh. Vào ngày 20 tháng 11 năm 2025, chiếc xe thứ 500.000 đã lăn bánh khỏi dây chuyền sản xuất, đạt được cột mốc này chỉ sau 602 ngày kể từ khi ra mắt mẫu xe đầu tiên vào tháng 3 năm 2024.
So với NIO và XPeng, hai công ty đã hoạt động thua lỗ hơn một thập kỷ, và Li Auto, công ty chỉ bắt đầu có lãi vào quý 3 năm 2025, thời gian đạt lợi nhuận của Xiaomi Auto đã vượt quá mong đợi. Từ khi giao chiếc xe đầu tiên đến khi có lãi, Xiaomi Auto chỉ mất 18 tháng, lập kỷ lục mới về tốc độ có lãi nhanh nhất trong số các nhà sản xuất ô tô toàn cầu. Điều đáng chú ý là Tesla mất 116 tháng để có lãi, và Li Auto mất 66 tháng. Tính đến quý 3 năm 2025, Xiaomi Auto sẽ là một trong bốn công ty sản xuất xe năng lượng mới có lãi tại Trung Quốc, ba công ty còn lại là BYD, SERES và Leapmotor.
Tháng 8 năm 2024, Lei Jun tuyên bố rằng Xiaomi lỗ 60.000 nhân dân tệ cho mỗi chiếc xe bán ra, trong khi lợi nhuận ròng bình quân trên mỗi xe trong quý 3 năm 2025 là 6.434 nhân dân tệ. Đến tháng 12 năm 2025, Xiaomi Auto đã nhanh chóng mở rộng từ một mẫu xe duy nhất (SU7) thành một hệ thống thương hiệu hoàn chỉnh bao gồm ba phân khúc cốt lõi: gia đình, hiệu năng cao và hạng sang, hình thành chiến lược sản phẩm đa dạng “sedan + SUV + MPV + các phiên bản hiệu năng cao”. Hệ thống thương hiệu của hãng có thể được chia rõ ràng thành ba dòng sản phẩm chính: dòng sedan SU7, dòng SUV YU7 và dòng SUV/MPV cao cấp YU9, được bổ sung bởi dòng sản phẩm hiệu năng cao Ultra/GT.
Lei Jun đã nắm bắt được cơ hội ở giai đoạn cuối của sự bùng nổ xe năng lượng mới, trở thành người gia nhập thị trường muộn nhất nhưng đã vươn lên trở thành một thế lực đáng gờm.
Liệu robot có thể là giấc mơ tiếp theo của Xiaomi?
Theo dữ liệu ngành, trí tuệ nhân tạo hiện thân (embodied intelligence) đứng thứ hai trong top 10 từ khóa được nhắc đến nhiều nhất năm 2025. Từ màn trình diễn của robot Yangko tại Gala Tết Nguyên đán đầu năm, ngành công nghiệp trí tuệ nhân tạo hiện thân đã trải qua một sự bùng nổ nhanh chóng chỉ trong chưa đầy một năm. Trong 11 tháng qua, số vốn đầu tư vào ngành này đã vượt quá 20 tỷ nhân dân tệ (2,8 tỷ USD), vượt xa tổng số tiền của cả năm 2024, và số lượng các công ty trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo hiện thân đã vượt quá 200. Nhiều công ty đang đổ xô vào, cố gắng nắm bắt làn sóng này.
So với việc gia nhập ngành sản xuất ô tô khá muộn, việc Xiaomi thâm nhập vào lĩnh vực robot hình người không hề muộn. Lei Jun đã tập hợp một nhóm nghiên cứu robot từ năm 2019, sử dụng chiến lược quen thuộc của Xiaomi là tập trung vào hiệu quả chi phí để thâm nhập thị trường. Năm 2021, Xiaomi đã ra mắt chú chó robot thế hệ đầu tiên, “Tiedan”. Với giá 9.999 nhân dân tệ (1400 USD), nó đã lần đầu tiên đưa giá của robot chó xuống dưới 10.000 nhân dân tệ, và chỉ bằng 1/50 giá của robot chó của Boston Dynamics. Phiên bản giới hạn 1.000 chiếc “Tieda” đã bán hết nhanh chóng, càng củng cố thêm sự tự tin của Lei Jun khi bước chân vào lĩnh vực robot.
Năm 2022, Xiaomi ra mắt robot hình người “Tieda”, trở thành một trong những nhà sản xuất trong nước đầu tiên cạnh tranh với Optimus của Tesla, khi robot hình người được ca ngợi là hình thức tối thượng của trí tuệ nhân tạo. Trong khi các công ty khởi nghiệp nổi bật như Unitree Robotics mọc lên như nấm, “Tieda” dường như thiếu các nâng cấp sản phẩm và nỗ lực thương mại hóa hơn nữa. Trong giai đoạn này, sự tập trung của Lei Jun dường như hoàn toàn vào sản xuất ô tô, ít chú ý đến robot; Xiaomi thậm chí không tham gia Hội nghị Robot Thế giới Bắc Kinh 2023 được tổ chức tại Yizhuang, Bắc Kinh.
Trong bối cảnh tương tác người-máy ngày càng thông minh, Lei Jun đã tích hợp mảng kinh doanh robot vào hệ thống ô tô của Xiaomi vào năm 2024. Điều này cho phép hai lĩnh vực tiên tiến, robot và ô tô, cùng chia sẻ nền tảng AI mạnh mẽ, khả năng của các mô hình lớn tự phát triển như MiMo, và cùng một nhóm các chuyên gia AI hàng đầu, giảm thiểu tối đa chi phí đầu tư.
Sau khi thiết lập chỗ đứng vững chắc trong ngành công nghiệp ô tô, Xiaomi đã bắt đầu có những động thái thường xuyên trong lĩnh vực robot. Đầu tiên, hãng công bố hai bằng sáng chế liên quan đến cánh tay robot và robot; đồng thời, Xiaomi hoàn tất khoản đầu tư chiến lược vào công ty công nghệ trí tuệ nhân tạo “Xiaoyu Intelligent Manufacturing”. Đến nay, Xiaomi, thông qua Quỹ Công nghiệp Sông Dương Tử, Shunwei Capital và các nền tảng khác, đã đầu tư khoảng 15 tỷ nhân dân tệ (2,1 tỷ USD) vào lĩnh vực robot và các lĩnh vực liên quan, đầu tư vào gần 50 công ty. Trong số đó có những công ty mới nổi như Unitree Robotics.
Dựa trên những động thái mạnh mẽ gần đây của Lei Jun trong việc tuyển dụng nhân tài ở các lĩnh vực như mô hình hóa AI quy mô lớn (MiLM), robot hình người (phiên bản nâng cấp của CyberOne) và công nghệ tay khéo léo, Xiaomi, dù chưa đạt được thương mại hóa quy mô lớn hay xác định rõ ràng “AI + robot” là lĩnh vực cạnh tranh cốt lõi tiếp theo, đang xây dựng một hệ sinh thái chuỗi ngành bao gồm phần cứng, phần mềm, hệ thống hoàn chỉnh và ứng dụng chuyên nghiệp thông qua nhiều năm đầu tư. Robot đã trở thành một phần quan trọng của hệ sinh thái này.
Khả năng nắm bắt chính xác thời điểm thị trường có lẽ là nền tảng cho những thành công liên tiếp của Lei Jun và Xiaomi.
Nguồn: Cơm Lam/Nghienmi.com
