Mạnh Quân
Writer
Trong hành trình mưu cầu thiên hạ, Lưu Bị nổi tiếng với câu chuyện “ba lần đến lều tranh” để mời Gia Cát Lượng (tự Khổng Minh, hiệu Ngọa Long). Nhưng ít ai nhớ rằng, ông từng có cơ hội gặp gỡ và lắng nghe hai bậc kỳ tài khác: Tư Mã Huy (hiệu Thủy Kính) và Thôi Chu Bình, những người mà nếu giữ chân được, có thể đã giúp Lưu Bị vững vàng hơn trong những năm đầu gian khó.
1. Gia Cát Lượng, người thay đổi vận mệnh Thục Hán
Thời điểm Lưu Bị mời Gia Cát Lượng, ông đang trong tình thế bị ép phải nương nhờ Lưu Biểu ở Kinh Châu, binh lực ít ỏi, xung quanh chỉ có Quan Vũ và Trương Phi trợ lực. Lưu Bị từng nghe Tư Mã Huy nhận định: “Ngọa Long, Phượng Sồ, được một trong hai người là đủ để định thiên hạ”, nên quyết tâm đích thân đến Long Trung, nơi Gia Cát Lượng ở ẩn.
Theo Tam Quốc Chí, Lưu Bị “ba lần đến nhà tranh”, đội mưa đứng đợi ngoài cửa, khẩn khoản mời Gia Cát Lượng ra giúp. Cuối cùng, Gia Cát Lượng cảm động trước sự chân thành của ông, đồng ý phò tá. Từ đó, Lưu Bị có được “Long Trung đối sách” - một bản kế hoạch dài hạn chấn hưng Hán thất: chiếm Kinh Châu, lấy Ích Châu làm gốc, rồi tiến ra Trung Nguyên tranh thiên hạ.
2. Tư Mã Huy, bậc học giả nhìn xa trông rộng
Nhưng vào thời điểm ấy, ở Kinh Châu còn có một nhân vật khác, Tư Mã Huy, biệt danh Thủy Kính tiên sinh, nổi tiếng học rộng, am hiểu thế sự. Tư Mã Huy từng khuyên Lưu Bị: “Dựng nghiệp lớn không cần nhiều tướng, chỉ cần có mưu sĩ giỏi.” Khi được Lưu Bị mời ra giúp, ông từ chối với lý do đã cao tuổi, nhưng thẳng thắn giới thiệu hai nhân tài xuất chúng: Gia Cát Lượng và Bàng Thống (tự Phượng Sồ).
Tư Mã Huy chính là người phát hiện, bồi dưỡng nhiều mưu sĩ kiệt xuất thời bấy giờ. Có thể nói, nếu Lưu Bị đến với ông sớm hơn hoặc chân thành hơn, có lẽ ông đã sớm nhận được gợi ý quý giá về nhân sự, giảm bớt những năm tháng loay hoay tìm người phò tá.
3. Thôi Chu Bình, tài năng chính trị bị bỏ lỡ
Người thứ ba mà Lưu Bị từng gặp là Thôi Chu Bình, hậu duệ danh gia vọng tộc vùng Trường Sa, sinh ra trong gia đình quan lại có thế lực ở Kinh Châu. Ông và Lưu Bị gặp nhau tình cờ khi Lưu Bị đến thăm Gia Cát Lượng.
Khi được hỏi về thời cuộc, Thôi Chu Bình phân tích: Tào Tháo tuy mạnh nhưng lòng người chưa phục, Viên Thuật hùng hổ nhưng hư danh; nếu biết liên kết với Đông Ngô và chiêu mộ hào kiệt ở Kinh Châu, có thể ổn định cục diện. Nhận thấy đây là người có tầm nhìn chính trị sâu rộng, Lưu Bị mời ông ra giúp. Nhưng Thôi Chu Bình từ chối, nói: “Trong đời, cái quý là được sống nhàn nhã”, rồi lặng lẽ rời đi.
Thôi Chu Bình nếu đồng hành cùng Lưu Bị có thể phát huy được ảnh hưởng gia tộc để thu phục nhân tâm và tài lực địa phương, một yếu tố quan trọng khi Lưu Bị đang thiếu cả nền tảng chính trị lẫn hậu phương vững chắc.
Tại sao Lưu Bị chỉ chọn Gia Cát Lượng?
Việc Lưu Bị đặt trọn niềm tin vào Gia Cát Lượng là dễ hiểu, Khổng Minh là người duy nhất đưa ra một kế hoạch chiến lược toàn diện trong thời điểm khẩn cấp, giúp Lưu Bị xoay chuyển thế cờ. Tuy nhiên, điều đó cũng khiến ông bỏ qua những lựa chọn bổ trợ đáng giá.
Tư Mã Huy là người nhìn xa trông rộng, có thể làm “cố vấn đầu nguồn”; Thôi Chu Bình là người có uy tín chính trị địa phương, có thể hỗ trợ ổn định hậu phương và tăng cường cơ sở quần chúng. Cả hai đều là những mắt xích quan trọng mà Lưu Bị không giữ lại được.
Câu hỏi đặt ra: Nếu Lưu Bị mời được cả ba, Gia Cát Lượng, Tư Mã Huy và Thôi Chu Bình, liệu có thể thống nhất thiên hạ?
Không ai dám khẳng định điều đó. Nhưng điều chắc chắn là: dựa vào một người duy nhất, dù tài ba đến đâu, luôn là một canh bạc nguy hiểm. Đa dạng chiến lược, nhiều góc nhìn, nhiều phương án – đó mới là điều một lãnh đạo cần trong thời loạn thế.
Trong “Tam Quốc Diễn Nghĩa”, hình ảnh Lưu Bị thành công nhờ sự kiên trì mời gọi Gia Cát Lượng đã trở thành huyền thoại. Nhưng lịch sử không phải là câu chuyện một chiều. Nếu ông đủ kiên nhẫn với Thôi Chu Bình, đủ chân thành với Tư Mã Huy, có lẽ hành trình dựng nghiệp của Lưu Bị sẽ bớt chông gai, và con đường đến Trung Nguyên bớt lắt léo.
1. Gia Cát Lượng, người thay đổi vận mệnh Thục Hán
Thời điểm Lưu Bị mời Gia Cát Lượng, ông đang trong tình thế bị ép phải nương nhờ Lưu Biểu ở Kinh Châu, binh lực ít ỏi, xung quanh chỉ có Quan Vũ và Trương Phi trợ lực. Lưu Bị từng nghe Tư Mã Huy nhận định: “Ngọa Long, Phượng Sồ, được một trong hai người là đủ để định thiên hạ”, nên quyết tâm đích thân đến Long Trung, nơi Gia Cát Lượng ở ẩn.
Theo Tam Quốc Chí, Lưu Bị “ba lần đến nhà tranh”, đội mưa đứng đợi ngoài cửa, khẩn khoản mời Gia Cát Lượng ra giúp. Cuối cùng, Gia Cát Lượng cảm động trước sự chân thành của ông, đồng ý phò tá. Từ đó, Lưu Bị có được “Long Trung đối sách” - một bản kế hoạch dài hạn chấn hưng Hán thất: chiếm Kinh Châu, lấy Ích Châu làm gốc, rồi tiến ra Trung Nguyên tranh thiên hạ.
2. Tư Mã Huy, bậc học giả nhìn xa trông rộng
Nhưng vào thời điểm ấy, ở Kinh Châu còn có một nhân vật khác, Tư Mã Huy, biệt danh Thủy Kính tiên sinh, nổi tiếng học rộng, am hiểu thế sự. Tư Mã Huy từng khuyên Lưu Bị: “Dựng nghiệp lớn không cần nhiều tướng, chỉ cần có mưu sĩ giỏi.” Khi được Lưu Bị mời ra giúp, ông từ chối với lý do đã cao tuổi, nhưng thẳng thắn giới thiệu hai nhân tài xuất chúng: Gia Cát Lượng và Bàng Thống (tự Phượng Sồ).
Tư Mã Huy chính là người phát hiện, bồi dưỡng nhiều mưu sĩ kiệt xuất thời bấy giờ. Có thể nói, nếu Lưu Bị đến với ông sớm hơn hoặc chân thành hơn, có lẽ ông đã sớm nhận được gợi ý quý giá về nhân sự, giảm bớt những năm tháng loay hoay tìm người phò tá.
3. Thôi Chu Bình, tài năng chính trị bị bỏ lỡ
Người thứ ba mà Lưu Bị từng gặp là Thôi Chu Bình, hậu duệ danh gia vọng tộc vùng Trường Sa, sinh ra trong gia đình quan lại có thế lực ở Kinh Châu. Ông và Lưu Bị gặp nhau tình cờ khi Lưu Bị đến thăm Gia Cát Lượng.
Khi được hỏi về thời cuộc, Thôi Chu Bình phân tích: Tào Tháo tuy mạnh nhưng lòng người chưa phục, Viên Thuật hùng hổ nhưng hư danh; nếu biết liên kết với Đông Ngô và chiêu mộ hào kiệt ở Kinh Châu, có thể ổn định cục diện. Nhận thấy đây là người có tầm nhìn chính trị sâu rộng, Lưu Bị mời ông ra giúp. Nhưng Thôi Chu Bình từ chối, nói: “Trong đời, cái quý là được sống nhàn nhã”, rồi lặng lẽ rời đi.
Thôi Chu Bình nếu đồng hành cùng Lưu Bị có thể phát huy được ảnh hưởng gia tộc để thu phục nhân tâm và tài lực địa phương, một yếu tố quan trọng khi Lưu Bị đang thiếu cả nền tảng chính trị lẫn hậu phương vững chắc.
Tại sao Lưu Bị chỉ chọn Gia Cát Lượng?
Việc Lưu Bị đặt trọn niềm tin vào Gia Cát Lượng là dễ hiểu, Khổng Minh là người duy nhất đưa ra một kế hoạch chiến lược toàn diện trong thời điểm khẩn cấp, giúp Lưu Bị xoay chuyển thế cờ. Tuy nhiên, điều đó cũng khiến ông bỏ qua những lựa chọn bổ trợ đáng giá.
Tư Mã Huy là người nhìn xa trông rộng, có thể làm “cố vấn đầu nguồn”; Thôi Chu Bình là người có uy tín chính trị địa phương, có thể hỗ trợ ổn định hậu phương và tăng cường cơ sở quần chúng. Cả hai đều là những mắt xích quan trọng mà Lưu Bị không giữ lại được.
Câu hỏi đặt ra: Nếu Lưu Bị mời được cả ba, Gia Cát Lượng, Tư Mã Huy và Thôi Chu Bình, liệu có thể thống nhất thiên hạ?
Không ai dám khẳng định điều đó. Nhưng điều chắc chắn là: dựa vào một người duy nhất, dù tài ba đến đâu, luôn là một canh bạc nguy hiểm. Đa dạng chiến lược, nhiều góc nhìn, nhiều phương án – đó mới là điều một lãnh đạo cần trong thời loạn thế.
Trong “Tam Quốc Diễn Nghĩa”, hình ảnh Lưu Bị thành công nhờ sự kiên trì mời gọi Gia Cát Lượng đã trở thành huyền thoại. Nhưng lịch sử không phải là câu chuyện một chiều. Nếu ông đủ kiên nhẫn với Thôi Chu Bình, đủ chân thành với Tư Mã Huy, có lẽ hành trình dựng nghiệp của Lưu Bị sẽ bớt chông gai, và con đường đến Trung Nguyên bớt lắt léo.
