Thanh Phong
Editor
Theo số liệu chính thức, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đã tăng lên 62 tỷ USSD trong sáu tháng đầu năm 2025, tăng 29% so với cùng kỳ năm 2024.
Sự gia tăng này dường như được thúc đẩy bởi các nhà xuất khẩu đang đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa để tránh mức thuế "có đi có lại" cao nhất thế giới của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Vào tháng 4, Việt Nam đã bị Mỹ áp thuế 46% do thặng dư thương mại khổng lồ hơn 100 tỷ USD của Việt Nam với nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm ngoái. Việc áp thuế đã được hoãn lại đến ngày 9 tháng 7 và được thay thế bằng mức thuế tạm thời 10% trong khi chờ các chính phủ trên khắp thế giới đàm phán với chính quyền Trump.
Tuần trước, ông Trump đã công bố một thỏa thuận thương mại khung với Việt Nam, theo đó hàng hóa Việt Nam sẽ chịu mức thuế 20%, còn hàng hóa trung chuyển sẽ chịu mức thuế 40%. Mặc dù thỏa thuận này vẫn chưa được hoàn tất, nhưng mức thuế 20% vẫn thấp hơn mức thuế mà Mỹ áp dụng cho hầu hết các quốc gia.
"Về ngắn hạn, đây là một thắng lợi đáng kể cho Việt Nam, mặc dù thặng dư thương mại với Mỹ sẽ tiếp tục gia tăng trong nửa cuối năm 2025 sau khi xuất khẩu tăng đột biến bất thường trong nửa đầu năm do lo ngại về mức thuế 46% sắp áp dụng", Marco Forster, Giám đốc ASEAN tại công ty tư vấn Dezan Shira & Associates, cho biết.
Đi đầu và trung tâm của đợt tăng trưởng xuất khẩu này là máy tính và hàng điện tử. Dữ liệu hải quan của Việt Nam cho thấy kim ngạch xuất khẩu từ lĩnh vực này sang Mỹ đạt tổng cộng 18,5 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025, tăng 65% so với cùng kỳ năm 2024 và tăng 151% so với năm 2023.
Lượng hàng máy móc, thiết bị, dụng cụ và các phụ tùng khác đã tăng 23% trong cùng kỳ so với năm ngoái, đạt 11,3 tỷ USD.
Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đi Mỹ
"Nintendo, công ty sản xuất Switch 2 tại Trung Quốc nhưng cũng đã đa dạng hóa sản xuất sang Campuchia và Việt Nam, đã đẩy mạnh các lô hàng trong nửa đầu năm 2025 để hưởng lợi từ việc giảm thuế quan. Hiện tại, công ty có khả năng sẽ tiếp tục tăng sản lượng tại Việt Nam thay vì Trung Quốc và Campuchia. Nhiều công ty dự kiến sẽ làm theo", ông Forster nói thêm.
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam tăng trưởng 7,5% trong nửa đầu năm 2025, mức tăng trưởng nhanh nhất trong 14 năm, nhờ vào hoạt động sản xuất, xuất khẩu mạnh mẽ và các hoạt động xây dựng bùng nổ nhờ sự thúc đẩy trong nước đối với các dự án cơ sở hạ tầng. Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay và ít nhất 10% mỗi năm trong những năm tới.
Công ty cổ phần tư nhân Warburg Pincus đã đầu tư vào BW Industrial tại Việt Nam, doanh nghiệp bất động sản công nghiệp lớn nhất cả nước. Trong 5 tháng đầu năm 2025, công ty đã ký kết được gần 1 triệu mét vuông hợp đồng thuê, tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái, theo giám đốc điều hành quỹ Jeffrey Perlman.
"Hầu hết mọi người đều tin rằng Việt Nam sẽ là trung tâm của phần lớn hoạt động sản xuất, cuối cùng sẽ chuyển dịch khỏi Trung Quốc. Và cũng có quan điểm cho rằng Mỹ cũng biết rằng nhiều hàng hóa và sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam sẽ không được sản xuất tại Mỹ", ông Perlman phát biểu tại Hội nghị Đầu tư Techcombank tại Hà Nội gần đây.
Hoạt động xuất và nhập khẩu của Việt Nam đi Mỹ từ 2015 đến nửa đầu năm 2025.
"Mối lo ngại lớn nhất đối với Việt Nam sẽ là nếu tỷ lệ này ở mức 40% hoặc 50% trong khi các nước láng giềng chỉ ở mức 10% hoặc 20%", ông Perlman nói, ám chỉ đến thuế quan của Mỹ. "Việc đảm bảo mức thuế 20%, mặc dù vẫn còn sớm và chúng ta cần xem xét cách thức ghi nhận, mang lại cảm giác rất cạnh tranh. Ngay cả khi Việt Nam là 20% và các nước khác là 15%, tôi nghĩ điều đó vẫn ổn vì xu hướng chung là rất tích cực."
Tuy nhiên, một thách thức đáng kể đối với Việt Nam là tránh mức thuế 40% của Mỹ đối với hàng trung chuyển, được đề cập trong thông báo của ông Trump.
Chính phủ Việt Nam đã và đang siết chặt hoạt động trung chuyển, và các cơ quan chức năng Mỹ cũng đã tăng cường kiểm tra, nhưng vẫn chưa rõ có bao nhiêu hoạt động này đã bị theo dõi và ngăn chặn kể từ đó.
"Việc tuân thủ đang trở nên phức tạp và tốn kém hơn. Các công ty không còn có thể chỉ dựa vào việc thông quan tại cảng nhập cảnh. Giờ đây, họ phải đối mặt với sự giám sát liên tục từ nhiều góc độ, bao gồm phân tích dữ liệu chuyên sâu và kiểm toán của bên thứ ba", Forster của Dezan Shira cho biết.
"Các công ty đang điều chỉnh quy trình lắp ráp, đóng gói và sản xuất của mình để đáp ứng ngưỡng giá trị khu vực tối thiểu nhằm đáp ứng các quy định của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ. Mặc dù việc giám sát rõ ràng đã được tăng cường, nhưng vẫn chưa chắc chắn Mỹ có thể thực thi chính sách không khoan nhượng của mình một cách nghiêm ngặt đến mức nào trên thực tế", Forster nói.
Tuy nhiên, xuất khẩu sang Mỹ vẫn tăng 28% trong nửa đầu năm 2025 lên 70,9 tỷ USD, và nhập khẩu từ Trung Quốc cũng tăng vọt 26% lên 84,7 tỷ USD.
Các loại sản phẩm có sự gia tăng xuất khẩu sang Mỹ cũng nằm trong số các mặt hàng nhập khẩu hàng đầu từ Trung Quốc.
Thương mại của Việt Nam đi Mỹ và Trung Quốc
Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, các lô hàng máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện từ Trung Quốc sang Việt Nam đã tăng 46% lên 23,5 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025.
Theo số liệu, đối với máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác, nhập khẩu từ Trung Quốc đã tăng 35% trong nửa đầu năm lên 17,7 tỷ USD.
"Từ nay đến cuối năm 2025, xuất khẩu của Việt Nam sẽ phải đối mặt với một thực tế mới, không chỉ là vấn đề giá cả hay đơn hàng, mà còn cả các vấn đề pháp lý, nguồn gốc và uy tín, cũng như nâng cao tính tự chủ của chuỗi cung ứng", bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Dịch vụ và Giá, Tổng cục Thống kê, cho biết.
Tổng cục Thống kê cho biết mức thuế 20% có thể làm giảm tăng trưởng GDP của Việt Nam khoảng 0,7-0,8 điểm phần trăm, thậm chí có thể thấp hơn nếu các đối thủ cạnh tranh xuất khẩu như Bangladesh, Ấn Độ hay Malaysia phải chịu mức thuế cao hơn.
"Tuy nhiên, nếu Việt Nam vượt qua được cú sốc thuế quan của Mỹ lần này, chúng ta có thể trở thành một mắt xích quan trọng, có giá trị cao và bền vững trong chuỗi cung ứng toàn cầu", bà Oanh phát biểu với các phóng viên hôm 5/7.
Sự gia tăng này dường như được thúc đẩy bởi các nhà xuất khẩu đang đẩy mạnh xuất khẩu hàng hóa để tránh mức thuế "có đi có lại" cao nhất thế giới của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Vào tháng 4, Việt Nam đã bị Mỹ áp thuế 46% do thặng dư thương mại khổng lồ hơn 100 tỷ USD của Việt Nam với nền kinh tế lớn nhất thế giới vào năm ngoái. Việc áp thuế đã được hoãn lại đến ngày 9 tháng 7 và được thay thế bằng mức thuế tạm thời 10% trong khi chờ các chính phủ trên khắp thế giới đàm phán với chính quyền Trump.
Tuần trước, ông Trump đã công bố một thỏa thuận thương mại khung với Việt Nam, theo đó hàng hóa Việt Nam sẽ chịu mức thuế 20%, còn hàng hóa trung chuyển sẽ chịu mức thuế 40%. Mặc dù thỏa thuận này vẫn chưa được hoàn tất, nhưng mức thuế 20% vẫn thấp hơn mức thuế mà Mỹ áp dụng cho hầu hết các quốc gia.
"Về ngắn hạn, đây là một thắng lợi đáng kể cho Việt Nam, mặc dù thặng dư thương mại với Mỹ sẽ tiếp tục gia tăng trong nửa cuối năm 2025 sau khi xuất khẩu tăng đột biến bất thường trong nửa đầu năm do lo ngại về mức thuế 46% sắp áp dụng", Marco Forster, Giám đốc ASEAN tại công ty tư vấn Dezan Shira & Associates, cho biết.
Đi đầu và trung tâm của đợt tăng trưởng xuất khẩu này là máy tính và hàng điện tử. Dữ liệu hải quan của Việt Nam cho thấy kim ngạch xuất khẩu từ lĩnh vực này sang Mỹ đạt tổng cộng 18,5 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025, tăng 65% so với cùng kỳ năm 2024 và tăng 151% so với năm 2023.
Lượng hàng máy móc, thiết bị, dụng cụ và các phụ tùng khác đã tăng 23% trong cùng kỳ so với năm ngoái, đạt 11,3 tỷ USD.
Các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đi Mỹ
"Nintendo, công ty sản xuất Switch 2 tại Trung Quốc nhưng cũng đã đa dạng hóa sản xuất sang Campuchia và Việt Nam, đã đẩy mạnh các lô hàng trong nửa đầu năm 2025 để hưởng lợi từ việc giảm thuế quan. Hiện tại, công ty có khả năng sẽ tiếp tục tăng sản lượng tại Việt Nam thay vì Trung Quốc và Campuchia. Nhiều công ty dự kiến sẽ làm theo", ông Forster nói thêm.
Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Việt Nam tăng trưởng 7,5% trong nửa đầu năm 2025, mức tăng trưởng nhanh nhất trong 14 năm, nhờ vào hoạt động sản xuất, xuất khẩu mạnh mẽ và các hoạt động xây dựng bùng nổ nhờ sự thúc đẩy trong nước đối với các dự án cơ sở hạ tầng. Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm nay và ít nhất 10% mỗi năm trong những năm tới.
Công ty cổ phần tư nhân Warburg Pincus đã đầu tư vào BW Industrial tại Việt Nam, doanh nghiệp bất động sản công nghiệp lớn nhất cả nước. Trong 5 tháng đầu năm 2025, công ty đã ký kết được gần 1 triệu mét vuông hợp đồng thuê, tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái, theo giám đốc điều hành quỹ Jeffrey Perlman.
"Hầu hết mọi người đều tin rằng Việt Nam sẽ là trung tâm của phần lớn hoạt động sản xuất, cuối cùng sẽ chuyển dịch khỏi Trung Quốc. Và cũng có quan điểm cho rằng Mỹ cũng biết rằng nhiều hàng hóa và sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam sẽ không được sản xuất tại Mỹ", ông Perlman phát biểu tại Hội nghị Đầu tư Techcombank tại Hà Nội gần đây.
Hoạt động xuất và nhập khẩu của Việt Nam đi Mỹ từ 2015 đến nửa đầu năm 2025.
"Mối lo ngại lớn nhất đối với Việt Nam sẽ là nếu tỷ lệ này ở mức 40% hoặc 50% trong khi các nước láng giềng chỉ ở mức 10% hoặc 20%", ông Perlman nói, ám chỉ đến thuế quan của Mỹ. "Việc đảm bảo mức thuế 20%, mặc dù vẫn còn sớm và chúng ta cần xem xét cách thức ghi nhận, mang lại cảm giác rất cạnh tranh. Ngay cả khi Việt Nam là 20% và các nước khác là 15%, tôi nghĩ điều đó vẫn ổn vì xu hướng chung là rất tích cực."
Tuy nhiên, một thách thức đáng kể đối với Việt Nam là tránh mức thuế 40% của Mỹ đối với hàng trung chuyển, được đề cập trong thông báo của ông Trump.
Chính phủ Việt Nam đã và đang siết chặt hoạt động trung chuyển, và các cơ quan chức năng Mỹ cũng đã tăng cường kiểm tra, nhưng vẫn chưa rõ có bao nhiêu hoạt động này đã bị theo dõi và ngăn chặn kể từ đó.
"Việc tuân thủ đang trở nên phức tạp và tốn kém hơn. Các công ty không còn có thể chỉ dựa vào việc thông quan tại cảng nhập cảnh. Giờ đây, họ phải đối mặt với sự giám sát liên tục từ nhiều góc độ, bao gồm phân tích dữ liệu chuyên sâu và kiểm toán của bên thứ ba", Forster của Dezan Shira cho biết.
"Các công ty đang điều chỉnh quy trình lắp ráp, đóng gói và sản xuất của mình để đáp ứng ngưỡng giá trị khu vực tối thiểu nhằm đáp ứng các quy định của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ. Mặc dù việc giám sát rõ ràng đã được tăng cường, nhưng vẫn chưa chắc chắn Mỹ có thể thực thi chính sách không khoan nhượng của mình một cách nghiêm ngặt đến mức nào trên thực tế", Forster nói.
Tuy nhiên, xuất khẩu sang Mỹ vẫn tăng 28% trong nửa đầu năm 2025 lên 70,9 tỷ USD, và nhập khẩu từ Trung Quốc cũng tăng vọt 26% lên 84,7 tỷ USD.
Các loại sản phẩm có sự gia tăng xuất khẩu sang Mỹ cũng nằm trong số các mặt hàng nhập khẩu hàng đầu từ Trung Quốc.
Thương mại của Việt Nam đi Mỹ và Trung Quốc
Theo số liệu từ Hải quan Việt Nam, các lô hàng máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện từ Trung Quốc sang Việt Nam đã tăng 46% lên 23,5 tỷ USD trong nửa đầu năm 2025.
Theo số liệu, đối với máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng khác, nhập khẩu từ Trung Quốc đã tăng 35% trong nửa đầu năm lên 17,7 tỷ USD.
"Từ nay đến cuối năm 2025, xuất khẩu của Việt Nam sẽ phải đối mặt với một thực tế mới, không chỉ là vấn đề giá cả hay đơn hàng, mà còn cả các vấn đề pháp lý, nguồn gốc và uy tín, cũng như nâng cao tính tự chủ của chuỗi cung ứng", bà Nguyễn Thu Oanh, Vụ trưởng Vụ Dịch vụ và Giá, Tổng cục Thống kê, cho biết.
Tổng cục Thống kê cho biết mức thuế 20% có thể làm giảm tăng trưởng GDP của Việt Nam khoảng 0,7-0,8 điểm phần trăm, thậm chí có thể thấp hơn nếu các đối thủ cạnh tranh xuất khẩu như Bangladesh, Ấn Độ hay Malaysia phải chịu mức thuế cao hơn.
"Tuy nhiên, nếu Việt Nam vượt qua được cú sốc thuế quan của Mỹ lần này, chúng ta có thể trở thành một mắt xích quan trọng, có giá trị cao và bền vững trong chuỗi cung ứng toàn cầu", bà Oanh phát biểu với các phóng viên hôm 5/7.
