Checker
Writer
Khi bạn đến trạm xăng hoặc đường đua ngày nay, bạn có thể nhận thấy rằng mùi xăng không còn nồng như khi bạn còn nhỏ. Và, vâng, đó không phải là trí tưởng tượng của bạn, đó không phải là lăng kính màu hồng. Xăng có mùi khác so với 15 năm trước và chúng tôi có thông tin để chứng minh điều đó. Đây là lý do tại sao...
Mùi benzen tỏa ra mạnh mẽ như vậy là do nó bốc hơi rất nhanh. Nếu bạn làm đổ một vài giọt xăng, benzol sẽ ngay lập tức bay vào không khí và tạo ra mùi thơm nồng nàn. Đây là lý do khiến xăng dễ bay hơi, vì nó ngay lập tức tràn ngập không khí, tạo ra mối nguy hiểm nghiêm trọng cho bất kỳ ai đủ ngu ngốc để châm thuốc xung quanh máy bơm.
Sau khi đã khám phá những điểm thú vị về benzen, giờ là lúc tìm hiểu lý do vì sao Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA – viết tắt của Environmental Protection Agency) lại đặc biệt lo ngại về nó: benzen là một chất có khả năng gây ung thư rất cao. Chính vì vậy, việc giảm hàm lượng benzen trong xăng đã trở thành ưu tiên lớn của các cơ quan quản lý môi trường và giao thông tại Hoa Kỳ từ nhiều năm trước.
Chỉ cần thường xuyên hít thở không khí chứa hơi xăng có khoảng 2% benzen theo thể tích cũng có thể dẫn tới nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Trước năm 2011, hàm lượng benzen trong xăng ở Hoa Kỳ thường ở mức khoảng 1,5% – chỉ cách ngưỡng nguy hiểm một khoảng nhỏ.
Khoảng 15 năm trước, các quy định mới bắt đầu được siết chặt. Năm 2011, EPA ban hành tiêu chuẩn kiểm soát chất độc từ phương tiện giao thông – gọi là quy định Mobile Source Air Toxics. Mục tiêu là giảm thiểu khí thải độc hại từ ô tô và xe tải bằng cách giới hạn hàm lượng các hợp chất nguy hiểm như formaldehyde, acrolein, naphthalene và đặc biệt là benzen. Từ đó, tỷ lệ benzen trung bình trong xăng được hạ xuống chỉ còn 0,62% theo thể tích, với giới hạn tối đa là 1,3% tại các nhà máy lọc dầu.
Ngày nay, mỗi lít xăng thường chỉ chứa khoảng 1% benzen. Nghe có vẻ như giảm từ 1,5% xuống 1% không phải là thay đổi lớn, nhưng đừng quên rằng benzen là hợp chất chủ yếu tạo nên mùi đặc trưng của xăng. Khi hàm lượng giảm 33%, mùi xăng cũng dịu hẳn đi – một thay đổi mà người dùng có thể dễ dàng cảm nhận được khi đổ xăng.
EPA không phải là đơn vị duy nhất hành động. Bang California còn đi trước cả nước. Khi tiêu chuẩn quốc gia quy định giới hạn benzen là 1,3%, California đã áp dụng mức giới hạn nghiêm ngặt hơn – chỉ 1%. Quay về 50 năm trước, Quận Los Angeles nổi tiếng vì tình trạng ô nhiễm không khí trầm trọng chứ không phải những bãi biển hay phim trường. Nhờ áp dụng các quy định khí thải nghiêm khắc bậc nhất nước Mỹ, chất lượng không khí đã cải thiện đáng kể. Đó là lý do vì sao các trạm xăng ở California ngày nay thường có mùi nhẹ hơn so với những nơi khác.
Loại nhiên liệu sử dụng cũng ảnh hưởng đến mùi. Toluene – một chất giúp ngăn xăng tự cháy sớm trong động cơ – có mùi ngọt tương tự benzen, nhưng nhẹ nhàng hơn. Nó thường xuất hiện trong các loại nhiên liệu hiệu suất cao. Xe càng có chỉ số octan cao, khả năng bạn ngửi thấy mùi toluene càng lớn. Trong những năm 1980, xe đua Công thức 1 với động cơ tăng áp thường dùng hỗn hợp nhiên liệu chứa phần lớn toluene pha loãng để đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về chỉ số octan.
Thậm chí, xăng pha chì – nay đã bị cấm từ năm 1996 – từng có mùi ngọt hơn cả xăng thường. Việc loại bỏ xăng pha chì bắt đầu từ giữa những năm 1980, khi thị trường bắt đầu chuyển sang các loại nhiên liệu trung tính hơn về mặt môi trường.
Còn dầu diesel? Nếu bạn đã từng ngửi qua mùi diesel nhiều lần, bạn sẽ thấy mỗi mẻ nhiên liệu lại có mùi hơi khác nhau. Điều đó phần lớn phụ thuộc vào nguồn gốc nguyên liệu. Một số loại dầu diesel ngày nay được sản xuất từ dầu ăn tái chế, khiến mùi khói từ xe tải có thể gợi nhớ đến một tiệm đồ ăn nhanh di động. Trong khi đó, diesel truyền thống có nguồn gốc từ dầu thô, thường mang mùi nặng, nhờn và có phần ngai ngái như đất ẩm.
Tại sao xăng lại có mùi như vậy?
Để hiểu tại sao mùi xăng lại thay đổi, trước tiên chúng ta phải biết chúng ta thực sự ngửi thấy mùi gì. Xăng bao gồm một số thành phần chính:- Benzen
- Ethylebnzene
- Toluen
- Xylen
Mùi benzen tỏa ra mạnh mẽ như vậy là do nó bốc hơi rất nhanh. Nếu bạn làm đổ một vài giọt xăng, benzol sẽ ngay lập tức bay vào không khí và tạo ra mùi thơm nồng nàn. Đây là lý do khiến xăng dễ bay hơi, vì nó ngay lập tức tràn ngập không khí, tạo ra mối nguy hiểm nghiêm trọng cho bất kỳ ai đủ ngu ngốc để châm thuốc xung quanh máy bơm.
Ngày nay có ít Benzen hơn trong xăng
Sau khi đã khám phá những điểm thú vị về benzen, giờ là lúc tìm hiểu lý do vì sao Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA – viết tắt của Environmental Protection Agency) lại đặc biệt lo ngại về nó: benzen là một chất có khả năng gây ung thư rất cao. Chính vì vậy, việc giảm hàm lượng benzen trong xăng đã trở thành ưu tiên lớn của các cơ quan quản lý môi trường và giao thông tại Hoa Kỳ từ nhiều năm trước.
Chỉ cần thường xuyên hít thở không khí chứa hơi xăng có khoảng 2% benzen theo thể tích cũng có thể dẫn tới nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí tử vong. Trước năm 2011, hàm lượng benzen trong xăng ở Hoa Kỳ thường ở mức khoảng 1,5% – chỉ cách ngưỡng nguy hiểm một khoảng nhỏ.
Khoảng 15 năm trước, các quy định mới bắt đầu được siết chặt. Năm 2011, EPA ban hành tiêu chuẩn kiểm soát chất độc từ phương tiện giao thông – gọi là quy định Mobile Source Air Toxics. Mục tiêu là giảm thiểu khí thải độc hại từ ô tô và xe tải bằng cách giới hạn hàm lượng các hợp chất nguy hiểm như formaldehyde, acrolein, naphthalene và đặc biệt là benzen. Từ đó, tỷ lệ benzen trung bình trong xăng được hạ xuống chỉ còn 0,62% theo thể tích, với giới hạn tối đa là 1,3% tại các nhà máy lọc dầu.
Ngày nay, mỗi lít xăng thường chỉ chứa khoảng 1% benzen. Nghe có vẻ như giảm từ 1,5% xuống 1% không phải là thay đổi lớn, nhưng đừng quên rằng benzen là hợp chất chủ yếu tạo nên mùi đặc trưng của xăng. Khi hàm lượng giảm 33%, mùi xăng cũng dịu hẳn đi – một thay đổi mà người dùng có thể dễ dàng cảm nhận được khi đổ xăng.
EPA không phải là đơn vị duy nhất hành động. Bang California còn đi trước cả nước. Khi tiêu chuẩn quốc gia quy định giới hạn benzen là 1,3%, California đã áp dụng mức giới hạn nghiêm ngặt hơn – chỉ 1%. Quay về 50 năm trước, Quận Los Angeles nổi tiếng vì tình trạng ô nhiễm không khí trầm trọng chứ không phải những bãi biển hay phim trường. Nhờ áp dụng các quy định khí thải nghiêm khắc bậc nhất nước Mỹ, chất lượng không khí đã cải thiện đáng kể. Đó là lý do vì sao các trạm xăng ở California ngày nay thường có mùi nhẹ hơn so với những nơi khác.
Loại nhiên liệu sử dụng cũng ảnh hưởng đến mùi. Toluene – một chất giúp ngăn xăng tự cháy sớm trong động cơ – có mùi ngọt tương tự benzen, nhưng nhẹ nhàng hơn. Nó thường xuất hiện trong các loại nhiên liệu hiệu suất cao. Xe càng có chỉ số octan cao, khả năng bạn ngửi thấy mùi toluene càng lớn. Trong những năm 1980, xe đua Công thức 1 với động cơ tăng áp thường dùng hỗn hợp nhiên liệu chứa phần lớn toluene pha loãng để đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về chỉ số octan.
Thậm chí, xăng pha chì – nay đã bị cấm từ năm 1996 – từng có mùi ngọt hơn cả xăng thường. Việc loại bỏ xăng pha chì bắt đầu từ giữa những năm 1980, khi thị trường bắt đầu chuyển sang các loại nhiên liệu trung tính hơn về mặt môi trường.
Còn dầu diesel? Nếu bạn đã từng ngửi qua mùi diesel nhiều lần, bạn sẽ thấy mỗi mẻ nhiên liệu lại có mùi hơi khác nhau. Điều đó phần lớn phụ thuộc vào nguồn gốc nguyên liệu. Một số loại dầu diesel ngày nay được sản xuất từ dầu ăn tái chế, khiến mùi khói từ xe tải có thể gợi nhớ đến một tiệm đồ ăn nhanh di động. Trong khi đó, diesel truyền thống có nguồn gốc từ dầu thô, thường mang mùi nặng, nhờn và có phần ngai ngái như đất ẩm.
