The Storm Riders
Writer
Sau nhiều năm các công ty quảng bá rằng TV LCD "QLED" (Quantum Dot Light-Emitting Diode) sử dụng chấm lượng tử (quantum dots - QDs) để nâng cao chất lượng màu sắc, gần đây một số nhà quan sát ngành công nghiệp và người tiêu dùng bắt đầu đặt câu hỏi liệu chúng này thực sự có sử dụng chấm lượng tử hay không. Các vụ kiện đã cáo buộc TCL hay Hisense sử dụng ngôn ngữ gây hiểu lầm về việc TV QLED của họ có chứa QD.
TV sử dụng QD được cho là mang lại dải màu rộng hơn và độ sáng vượt trội so với các TV LCD LED không dùng. Samsung khẳng định màn hình LCD QLED của họ cung cấp “dải màu rộng hơn,” “độ phủ màu tốt hơn” và “hình ảnh sáng hơn.” TCL thì tuyên bố TV QLED của họ sử dụng “hàng tỷ tinh thể nano chấm lượng tử” để tạo ra “bảng màu và độ sáng hàng đầu trong ngành.” Thực tế, nếu được sản xuất đúng cách với lượng QD đủ lớn, TV LCD "QLED" có thể đạt được những gì được quảng bá. Các mẫu TV chất lượng cao thường có giá cao hơn so với những chiếc không dùng QD, thực sự mang lại hình ảnh sáng với dải màu rộng và khối lượng màu (color volume) ấn tượng. Ví dụ, một TV có khối lượng màu tốt có thể hiển thị nhiều sắc xanh lá nhạt và đậm một cách chân thực.
Trang đánh giá công nghệ RTINGS giải thích rằng TV có khối lượng màu tốt khiến “nội dung trông thực tế hơn,” trong khi TV có khối lượng màu kém sẽ “không hiển thị được nhiều chi tiết.” Đây chính là điểm mạnh mà LCD "QLED" hướng đến. Một chiếc TV LCD "QLED" đúng chuẩn có thể sáng hơn TV OLED, vượt trội hơn một số màn hình LCD LED cao cấp không dùng chấm lượng tử về khối lượng màu.
Hãy xem xét một số mẫu TV LCD "QLED" chất lượng để hiểu mức chuẩn về hiệu suất màu sắc. Sony Bravia 9 năm 2024 giá 2.500 USD đạt độ phủ 92,35% không gian màu DCI-P3 theo thử nghiệm của RTINGS. Với khối lượng màu đạt 54,4% (trong khi RTINGS coi trên 30% là “tốt”), đây là một sản phẩm đắt đỏ nhưng xứng đáng. Hisense U8 năm 2024 cũng gây ấn tượng với độ phủ DCI-P3 96,27% và khối lượng màu 51,9%. Ngay cả mẫu cũ như Vizio M Series Quantum 2020 vẫn nổi bật với độ phủ DCI-P3 99,18% và khối lượng màu 34%. Những con số này cho thấy LCD "QLED" khi được thực hiện chuẩn chỉ mang lại hiệu suất vượt trội.
Tuy nhiên, ngày nay, tiếp thị TV thường xuyên nhấn mạnh chấm lượng tử để gợi ý màu sắc cải thiện rõ rệt, nhưng một số TV được quảng bá là "QLED" lại không đạt được độ bão hòa màu như kỳ vọng, làm dấy lên nghi ngờ từ người dùng.
Gần đây, Samsung đã cung cấp cho Ars Technica kết quả thử nghiệm 3 mẫu TV TCL quảng bá là LCD "QLED" tại Mỹ: 65Q651G, 65Q681G và 75Q651G, có giá lần lượt là 370 USD, 480 USD và 550 USD. TCL định nghĩa TV LCD "QLED" là “loại LED/LCD sử dụng chấm lượng tử để tạo ra hình ảnh” với các chấm lượng tử là “phân tử nano phát ra ánh sáng màu riêng khi tiếp xúc với nguồn sáng.” Nhưng kết quả thử nghiệm từ Samsung do công ty kiểm định Intertek (trụ sở tại London) thực hiện, cho thấy các TV này không chứa đủ cadmium hoặc indium – hai chất thường dùng trong TV QDs – để được phát hiện ở ngưỡng tối thiểu (0,5 mg/kg cho cadmium và 2 mg/kg cho indium). Intertek đã kiểm tra tấm quang học, tấm khuếch tán và mô-đun LED của từng TV tại Mỹ.
Khi được hỏi về kết quả này, đại diện TCL cho biết họ “không thể bình luận chi tiết do vụ kiện đang diễn ra” nhưng khẳng định “đứng sau dòng sản phẩm hiệu suất cao, mang lại độ chính xác màu sắc không thỏa hiệp.” TCL hiện đối mặt với đơn kiện tập thể về hiệu suất và việc sử dụng chấm lượng tử trong TV LCD QLED. Người phát ngôn TCL nói thêm rằng công ty có “bằng chứng xác thực” cho các tuyên bố về TV LCD QLED và sẽ phản hồi vụ kiện đúng thời điểm, nhấn mạnh cam kết với khách hàng về chất lượng sản phẩm.
Việc một nhà sản xuất không trung thực về hàm lượng chấm lượng tử trong TV có thể hủy hoại danh tiếng. Tuy nhiên, theo nhà phân tích màn hình Eric Virey tại Yole Intelligence, việc tạo ra các tấm phim giả không chứa QDs sẽ tốn kém gần bằng việc sản xuất phim QDs thật nên khả năng này khó xảy ra. Thay vào đó, nhiều khả năng các TV bị nghi ngờ vẫn dùng QDs nhưng kết hợp với phosphor (chất phát quang) rẻ tiền hơn để đảm nhận phần lớn công việc chuyển đổi màu. Dù vậy, cách làm này đặt ra câu hỏi về đạo đức khi gắn mác "QLED" cho những sản phẩm như vậy.
Guillaume Chansin từ Counterpoint Research cho rằng kết quả thử nghiệm của Samsung về TV TCL cho thấy ba mẫu này dùng phosphor thay vì QDs để chuyển đổi màu. Ông giải thích rằng nếu chỉ có lượng QDs rất nhỏ, có thể nói sản phẩm “chứa” QDs nhưng quảng bá rằng chúng được “cải thiện bởi công nghệ chấm lượng tử” là gây hiểu lầm. Thuật ngữ “QLED” linh hoạt hơn vì đây là khái niệm tiếp thị không có định nghĩa rõ ràng, việc kết hợp QDs với phosphor trong TV LCD QLED không phải hiếm. Các nhà phân tích đều đồng ý rằng TV LCD QLED giá rẻ thường dùng hỗn hợp này để giảm chi phí, nhưng khi lượng QDs giảm xuống mức không thể phát hiện như Chansin nhận định, điều này “không tốt cho toàn ngành” vì làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng.
Mẫu TV TCL bị cho là không đủ hàm lượng chấm lượng tử
Việc TCL dùng phosphor kết hợp chấm lượng tử không phải chuyện mới. Trong một video năm 2024, chuyên gia tư vấn QDs Pete Palomaki tại Palomaki Consulting đã tháo rời mẫu TCL 55S555 (TV QLED giá rẻ từ 2022) và kết luận rằng QDs được tích hợp trong tấm khuếch tán thay vì phim quang học riêng. Ông phát hiện TV này dùng phosphor đỏ KSF và phosphor xanh beta sialon để tạo màu, còn chấm lượng tử chỉ đóng góp dưới 10% cho màu xanh lá và khoảng 25% cho màu đỏ, phần còn lại đến từ phosphor. Samsung dù chỉ trích TCL cũng từng bị Palomaki phát hiện dùng phosphor YAG rẻ tiền trong mẫu QN75Q7DRAF năm 2019, cho thấy cả hai thương hiệu lớn đều không hoàn toàn dựa vào QDs.
Theo Virey, có một chuỗi cung ứng trong thiết kế TV, từ việc chỉ dùng phosphor đến chỉ dùng QDs, hoặc kết hợp cả hai ở mức độ khác nhau. Phosphor không hẳn là xấu vì có thể tăng độ sáng hoặc cải thiện độ đồng đều, được dùng trong nhiều màn hình cao cấp. Nhưng khi TV LCD "QLED" giá rẻ không có đủ hàm lượng QDs để phát hiện được, yếu tố chi phí rõ ràng là động lực chính.
Tại sao TCL và Samsung không cung cấp biểu đồ quang phổ (optical spectrogram) để chứng minh khả năng chuyển đổi màu của TV? TCL từng công bố một biểu đồ vào tháng 9 nhưng không rõ mẫu TV nào được thử nghiệm và kết quả không đề cập đến màu đỏ hay xanh. Samsung thì cho rằng việc thiếu cadmium và indium trong thử nghiệm của Intertek đủ để nghi ngờ TCL. Tuy nhiên, cung cấp kết quả chi tiết hơn về dải màu và độ chính xác sẽ giúp người mua hiểu rõ hơn về TV LCD "QLED" định mua, thay vì chỉ tạo hiệu ứng quảng cáo như hiện tại. Chưa chắc chiếc TV chấm lượng tử bạn định mua đã thực sự có đủ hàm lượng chất đó.
RTings đánh giá TCL 65Q651G có hiệu suất dải màu rất kém, không xứng đáng với cái mác "QLED"
Với TCL 65Q651G (giá 370 USD), RTINGS ghi nhận độ phủ DCI-P3 88,3% và khối lượng màu 26,3%, thấp hơn nhiều so với Vizio M Series Quantum 2020 (99,2% và 34%) hay TCL QM8 (94,59% và 49,2%). Điều này cho thấy hiệu suất của nó không tương xứng với kỳ vọng từ một TV LCD "QLED" cao cấp.
Sự thiếu minh bạch trong thử nghiệm làm gia tăng nghi ngờ từ người tiêu dùng dẫn đến các vụ kiện. Một đơn kiện ngày 11/02/2025 cáo buộc TCL quảng bá các mẫu như Q651G là QLED dù “không có công nghệ QLED hoặc QDs không đóng góp đáng kể vào hiệu suất.” Hisense cũng bị kiện tương tự với các dòng như U7N, dù mẫu này được RTINGS khen với độ phủ DCI-P3 94,14% và khối lượng màu 37%. Các vụ kiện chưa có bằng chứng rõ ràng, nhưng phản ánh lo ngại thực tế từ người mua về việc bị đánh lừa.
Chiến lược tiếp thị mập mờ như LG với LCD "QNED" (từng là QDs nhưng năm 2025 chuyển sang “Dynamic QNED Color Solution” không dùng QDs), làm người tiêu dùng khó phân biệt giữa các thuật ngữ như QLED và QNED. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến TV LCD "QLED" tầm trung mà còn đe dọa các công nghệ cao cấp như OLED hay QDEL (quantum dot electroluminescent displays) vốn dựa vào QDs. Nếu tiếp thị tiếp tục gây nhầm lẫn, niềm tin vào công nghệ chấm lượng tử trong màn hình cao cấp càng bị lung lay.
Kỳ vọng gì ở TV QLED?
TV sử dụng QD được cho là mang lại dải màu rộng hơn và độ sáng vượt trội so với các TV LCD LED không dùng. Samsung khẳng định màn hình LCD QLED của họ cung cấp “dải màu rộng hơn,” “độ phủ màu tốt hơn” và “hình ảnh sáng hơn.” TCL thì tuyên bố TV QLED của họ sử dụng “hàng tỷ tinh thể nano chấm lượng tử” để tạo ra “bảng màu và độ sáng hàng đầu trong ngành.” Thực tế, nếu được sản xuất đúng cách với lượng QD đủ lớn, TV LCD "QLED" có thể đạt được những gì được quảng bá. Các mẫu TV chất lượng cao thường có giá cao hơn so với những chiếc không dùng QD, thực sự mang lại hình ảnh sáng với dải màu rộng và khối lượng màu (color volume) ấn tượng. Ví dụ, một TV có khối lượng màu tốt có thể hiển thị nhiều sắc xanh lá nhạt và đậm một cách chân thực.
Trang đánh giá công nghệ RTINGS giải thích rằng TV có khối lượng màu tốt khiến “nội dung trông thực tế hơn,” trong khi TV có khối lượng màu kém sẽ “không hiển thị được nhiều chi tiết.” Đây chính là điểm mạnh mà LCD "QLED" hướng đến. Một chiếc TV LCD "QLED" đúng chuẩn có thể sáng hơn TV OLED, vượt trội hơn một số màn hình LCD LED cao cấp không dùng chấm lượng tử về khối lượng màu.
Hãy xem xét một số mẫu TV LCD "QLED" chất lượng để hiểu mức chuẩn về hiệu suất màu sắc. Sony Bravia 9 năm 2024 giá 2.500 USD đạt độ phủ 92,35% không gian màu DCI-P3 theo thử nghiệm của RTINGS. Với khối lượng màu đạt 54,4% (trong khi RTINGS coi trên 30% là “tốt”), đây là một sản phẩm đắt đỏ nhưng xứng đáng. Hisense U8 năm 2024 cũng gây ấn tượng với độ phủ DCI-P3 96,27% và khối lượng màu 51,9%. Ngay cả mẫu cũ như Vizio M Series Quantum 2020 vẫn nổi bật với độ phủ DCI-P3 99,18% và khối lượng màu 34%. Những con số này cho thấy LCD "QLED" khi được thực hiện chuẩn chỉ mang lại hiệu suất vượt trội.
Tuy nhiên, ngày nay, tiếp thị TV thường xuyên nhấn mạnh chấm lượng tử để gợi ý màu sắc cải thiện rõ rệt, nhưng một số TV được quảng bá là "QLED" lại không đạt được độ bão hòa màu như kỳ vọng, làm dấy lên nghi ngờ từ người dùng.
TV QLED bị nghi không dùng chấm lượng tử
Gần đây, Samsung đã cung cấp cho Ars Technica kết quả thử nghiệm 3 mẫu TV TCL quảng bá là LCD "QLED" tại Mỹ: 65Q651G, 65Q681G và 75Q651G, có giá lần lượt là 370 USD, 480 USD và 550 USD. TCL định nghĩa TV LCD "QLED" là “loại LED/LCD sử dụng chấm lượng tử để tạo ra hình ảnh” với các chấm lượng tử là “phân tử nano phát ra ánh sáng màu riêng khi tiếp xúc với nguồn sáng.” Nhưng kết quả thử nghiệm từ Samsung do công ty kiểm định Intertek (trụ sở tại London) thực hiện, cho thấy các TV này không chứa đủ cadmium hoặc indium – hai chất thường dùng trong TV QDs – để được phát hiện ở ngưỡng tối thiểu (0,5 mg/kg cho cadmium và 2 mg/kg cho indium). Intertek đã kiểm tra tấm quang học, tấm khuếch tán và mô-đun LED của từng TV tại Mỹ.
Khi được hỏi về kết quả này, đại diện TCL cho biết họ “không thể bình luận chi tiết do vụ kiện đang diễn ra” nhưng khẳng định “đứng sau dòng sản phẩm hiệu suất cao, mang lại độ chính xác màu sắc không thỏa hiệp.” TCL hiện đối mặt với đơn kiện tập thể về hiệu suất và việc sử dụng chấm lượng tử trong TV LCD QLED. Người phát ngôn TCL nói thêm rằng công ty có “bằng chứng xác thực” cho các tuyên bố về TV LCD QLED và sẽ phản hồi vụ kiện đúng thời điểm, nhấn mạnh cam kết với khách hàng về chất lượng sản phẩm.
Tác động tiêu cực đến ngành công nghiệp
Việc một nhà sản xuất không trung thực về hàm lượng chấm lượng tử trong TV có thể hủy hoại danh tiếng. Tuy nhiên, theo nhà phân tích màn hình Eric Virey tại Yole Intelligence, việc tạo ra các tấm phim giả không chứa QDs sẽ tốn kém gần bằng việc sản xuất phim QDs thật nên khả năng này khó xảy ra. Thay vào đó, nhiều khả năng các TV bị nghi ngờ vẫn dùng QDs nhưng kết hợp với phosphor (chất phát quang) rẻ tiền hơn để đảm nhận phần lớn công việc chuyển đổi màu. Dù vậy, cách làm này đặt ra câu hỏi về đạo đức khi gắn mác "QLED" cho những sản phẩm như vậy.
Guillaume Chansin từ Counterpoint Research cho rằng kết quả thử nghiệm của Samsung về TV TCL cho thấy ba mẫu này dùng phosphor thay vì QDs để chuyển đổi màu. Ông giải thích rằng nếu chỉ có lượng QDs rất nhỏ, có thể nói sản phẩm “chứa” QDs nhưng quảng bá rằng chúng được “cải thiện bởi công nghệ chấm lượng tử” là gây hiểu lầm. Thuật ngữ “QLED” linh hoạt hơn vì đây là khái niệm tiếp thị không có định nghĩa rõ ràng, việc kết hợp QDs với phosphor trong TV LCD QLED không phải hiếm. Các nhà phân tích đều đồng ý rằng TV LCD QLED giá rẻ thường dùng hỗn hợp này để giảm chi phí, nhưng khi lượng QDs giảm xuống mức không thể phát hiện như Chansin nhận định, điều này “không tốt cho toàn ngành” vì làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng.
Phosphor gây nhầm lẫn
Mẫu TV TCL bị cho là không đủ hàm lượng chấm lượng tử
Việc TCL dùng phosphor kết hợp chấm lượng tử không phải chuyện mới. Trong một video năm 2024, chuyên gia tư vấn QDs Pete Palomaki tại Palomaki Consulting đã tháo rời mẫu TCL 55S555 (TV QLED giá rẻ từ 2022) và kết luận rằng QDs được tích hợp trong tấm khuếch tán thay vì phim quang học riêng. Ông phát hiện TV này dùng phosphor đỏ KSF và phosphor xanh beta sialon để tạo màu, còn chấm lượng tử chỉ đóng góp dưới 10% cho màu xanh lá và khoảng 25% cho màu đỏ, phần còn lại đến từ phosphor. Samsung dù chỉ trích TCL cũng từng bị Palomaki phát hiện dùng phosphor YAG rẻ tiền trong mẫu QN75Q7DRAF năm 2019, cho thấy cả hai thương hiệu lớn đều không hoàn toàn dựa vào QDs.
Theo Virey, có một chuỗi cung ứng trong thiết kế TV, từ việc chỉ dùng phosphor đến chỉ dùng QDs, hoặc kết hợp cả hai ở mức độ khác nhau. Phosphor không hẳn là xấu vì có thể tăng độ sáng hoặc cải thiện độ đồng đều, được dùng trong nhiều màn hình cao cấp. Nhưng khi TV LCD "QLED" giá rẻ không có đủ hàm lượng QDs để phát hiện được, yếu tố chi phí rõ ràng là động lực chính.
Cần thử nghiệm minh bạch hơn
Tại sao TCL và Samsung không cung cấp biểu đồ quang phổ (optical spectrogram) để chứng minh khả năng chuyển đổi màu của TV? TCL từng công bố một biểu đồ vào tháng 9 nhưng không rõ mẫu TV nào được thử nghiệm và kết quả không đề cập đến màu đỏ hay xanh. Samsung thì cho rằng việc thiếu cadmium và indium trong thử nghiệm của Intertek đủ để nghi ngờ TCL. Tuy nhiên, cung cấp kết quả chi tiết hơn về dải màu và độ chính xác sẽ giúp người mua hiểu rõ hơn về TV LCD "QLED" định mua, thay vì chỉ tạo hiệu ứng quảng cáo như hiện tại. Chưa chắc chiếc TV chấm lượng tử bạn định mua đã thực sự có đủ hàm lượng chất đó.
RTings đánh giá TCL 65Q651G có hiệu suất dải màu rất kém, không xứng đáng với cái mác "QLED"
Với TCL 65Q651G (giá 370 USD), RTINGS ghi nhận độ phủ DCI-P3 88,3% và khối lượng màu 26,3%, thấp hơn nhiều so với Vizio M Series Quantum 2020 (99,2% và 34%) hay TCL QM8 (94,59% và 49,2%). Điều này cho thấy hiệu suất của nó không tương xứng với kỳ vọng từ một TV LCD "QLED" cao cấp.
Nghi ngờ ngày càng tăng và hệ lụy pháp lý
Sự thiếu minh bạch trong thử nghiệm làm gia tăng nghi ngờ từ người tiêu dùng dẫn đến các vụ kiện. Một đơn kiện ngày 11/02/2025 cáo buộc TCL quảng bá các mẫu như Q651G là QLED dù “không có công nghệ QLED hoặc QDs không đóng góp đáng kể vào hiệu suất.” Hisense cũng bị kiện tương tự với các dòng như U7N, dù mẫu này được RTINGS khen với độ phủ DCI-P3 94,14% và khối lượng màu 37%. Các vụ kiện chưa có bằng chứng rõ ràng, nhưng phản ánh lo ngại thực tế từ người mua về việc bị đánh lừa.
Chiến lược tiếp thị mập mờ như LG với LCD "QNED" (từng là QDs nhưng năm 2025 chuyển sang “Dynamic QNED Color Solution” không dùng QDs), làm người tiêu dùng khó phân biệt giữa các thuật ngữ như QLED và QNED. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến TV LCD "QLED" tầm trung mà còn đe dọa các công nghệ cao cấp như OLED hay QDEL (quantum dot electroluminescent displays) vốn dựa vào QDs. Nếu tiếp thị tiếp tục gây nhầm lẫn, niềm tin vào công nghệ chấm lượng tử trong màn hình cao cấp càng bị lung lay.
