VNR Content
Pearl
Chúng ta ai cũng từng ít nhất một lần trải qua cảnh đang xem một bộ phim trên mạng internet thì mọi thứ bỗng khựng lại, như thể đang thử thách tính kiên nhẫn của người xem vậy.
Vấn đề nằm ở đâu? Phải chăng là do... bạn? Hay do hạ tầng internet bạn đang dùng? Cũng có thể là do nhà cung cấp dịch vụ. Hãy cùng tìm hiểu nhé!
Các bài test cho thấy hai kết quả quan trọng: tốc độ download (bạn nhận dữ liệu từ internet nhanh đến mức nào) và tốc độ upload (bạn gửi dữ liệu lên internet nhanh đến mức nào), đo bằng đơn vị megabits/giây (mbps). Một bit dữ liệu là một đơn vị thông tin, diễn đạt dưới dạng mã nhị phân (số 0 và 1) mà máy tính có thể hiểu được. Một megabit là 1 triệu bit. Nếu bài test nói rằng tốc độ download là 100 megabits/giây, đường truyền của bạn đang đẩy 100.000.000 số 0 và 1 vào thiết bị của bạn mỗi giây, và quá trình xem video sẽ diễn ra khá mượt mà.
Tuy nhiên, việc đánh giá một đường truyền internet có tốc độ “tốt” còn tùy thuộc vào mục đích sử dụng của bạn. Nếu gia đình bạn có nhiều người dùng internet và cần kết nối ổn định (ví dụ như con bạn học trực tuyến, trong khi bạn làm việc ở phòng bên cạnh), thì tổ chức giáo dục Common Sense Media khuyến nghị tốc độ download là 200 mbps và tốc độ upload là 10 mbps - đây là tốc độ tương đối cao so với mặt bằng chung ở nước ta. Amina Fazlullah, giám đốc về chính sách vốn của tổ chức, khẳng định đường truyền đủ ổn định cho các ứng dụng hội thảo video là tối quan trọng đối với những mục đích sử dụng như học trực tuyến.
“Sẽ ra sao khi một đứa trẻ 7 tuổi bị gián đoạn internet trong quá trình sử dụng?” - Fazlullah nói, nhấn mạnh rằng tốc độ download 25 mbps và tốc độ upload 3 mbps về mặt kỹ thuật là sử dụng được, nhưng nhiều khả năng sẽ thường xuyên gây gián đoạn dịch vụ. “Sẽ bao lâu trước khi chúng tức tối vì tốc độ chậm chạp đó? Liệu chúng có bắt kịp bài học sau khi bị gián đoạn không?”
Ngược lại, Netflix chỉ yêu cầu tốc độ download 15 mbps để stream nội dung 4K/Ultra HD mà thôi.
Tốc độ internet mà bạn có thể sử dụng tại nhà tùy thuộc vào hạ tầng sẵn có: hệ thống ống dẫn truyền dữ liệu số của bạn. Hạ tầng này có thể vô hình trước mắt bạn, nhưng nó tồn tại cả bên trong những bức tường của ngôi nhà bạn đang sống, và trong một mạng lưới hữu hình truyền tải dữ liệu trên toàn cầu.
Hiểu được những yếu tố đó, và cách chúng hoạt động, bạn sẽ hiểu được cách thế giới internet hiện đại vận hành - và làm sao để xem phim trên mạng nhanh hơn.
Nếu bạn đang đọc bài viết này trên một thiết bị kết nối với mạng Wi-Fi, thì “cầu nối” đầu tiên giữa bạn và internet chính là modem và router không dây, hoặc một thiết bị kết hợp cả modem và router không dây đang phát Wi-Fi ra khu vực xung quanh.
Hai điều đầu tiên cần thử khi mạng chậm là khởi động lại router và đưa thiết bị đến gần router hơn. Giống như máy tính, router lưu trữ thông tin trong bộ nhớ của chúng, và đôi lúc nó sẽ lưu nhầm một lỗi nào đó. Khởi động lại là một cách để xóa bỏ những thứ thừa thãi đó. Và tín hiệu Wi-Fi thì càng kém khi chúng càng phải đi xa.
Nếu khoảng cách là thứ khiến tốc độ internet của bạn chậm đi, có một số giải pháp: router Wi-Fi của bạn nhiều khả năng cho phép bạn lựa chọn giữa đường truyền 2.4 GHz và 5 GHz; 5 GHz có tốc độ nhanh hơn nhưng khoảng cách ngắn hơn, và 2.4 GHz có tốc độ chậm hơn nhưng khoảng cách dài hơn. Tần số 2.4 GHz cũng có thể bị nghẽn bởi lưu lượng từ các mạng không dây khác trong khu vực, do đó đôi lúc chuyển sang 5 GHz sẽ giúp đường truyền của bạn thông thoáng hơn.
Nếu thiết bị của bạn có cổng ethernet, bạn cũng có thể cắm dây trực tiếp vào router thay vì sử dụng Wi-Fi, từ đó tránh được vấn đề nêu trên.
Khi đại dịch bắt đầu xảy ra, Schwantes đã để ý thấy mạng nhà mình chậm dần đi. Hóa ra vấn đề là do ông đang sử dụng một router không dây có tuổi đời đã gần một thập kỷ. Sau khi thay mới, tốc độ đã được cải thiện thấy rõ.
Cáp quang bao gồm lõi thủy tinh siêu mỏng bao quanh bởi một lớp phủ phản quang, truyền tải thông tin dưới dạng xung ánh sáng ở tốc độ tương đương khi ánh sáng đi qua thủy tinh. Đường truyền internet nhanh nhất ngày nay trong các hộ gia đình là đường truyền cáp quang FTTH (fiber to the home), trong đó cáp quang đi từ nhà bạn ra đến một mê cung lớn hơn gồm vô số ống sợi quang cấu thành nên internet.
Nếu ví internet như một con đường, thì cáp quang giống đường cao tốc với 5 làn ở mỗi chiều, và tốc độ giới hạn là 120km/h. Ở Việt Nam, đường truyền cáp quang khá phổ biến, nhưng bạn có biết rằng chưa đến một nửa số gia đình tại Mỹ được sử dụng loại đường truyền này?
Trong khi đó, cáp đồng giống như một con đường một làn, nơi bạn không thể chạy quá 50km/h. Đường truyền cáp quang không chỉ cho tốc độ nhanh hơn đường truyền cáp đồng, mà còn truyền tải được nhiều dữ liệu hơn, ít tắc nghẽn hơn - đây là điều rất quan trọng, bởi trong cùng một khu phố, những hộ gia đình dùng cùng một nhà mạng (ISP) sẽ phải dùng chung một hệ thống cáp quang. Cáp quang càng đến gần vị trí bạn ngồi, tốc độ đường truyền của bạn sẽ càng nhanh hơn.
Cáp đồng là gì? DSL, viết tắt của Digital Subscriber Line (Đường Thuê bao Số), vận hành trên cùng đường cáp đồng mà các công ty điện thoại sử dụng cho dịch vụ điện thoại truyền thống, nhưng ở một dải tần cao hơn, không nhất thiết phải liên kết với đường dây điện thoại như dịch vụ dial-up ngày xưa. Đường dây điện thoại được chế tạo để truyền tải giọng nói, vốn không đòi hỏi nhiều dữ liệu, do đó chúng thường khá chậm.
Tốc độ DSL phụ thuộc vào khoảng cách từ nơi chúng liên kết với cáp quang đến internet. Chúng cần được thường xuyên đẩy phụ để đưa dữ liệu đi những quãng đường dài hơn.
Đứng giữa cáp quang và cáp đồng là cáp đồng trục, chậm hơn cáp quang nhưng vẫn có tốc độ tương đối cao.
Cáp đồng trục truyền tín hiệu trên một chất dẫn bằng đồng, bao quanh bởi nhiều lớp nhựa và lớp phủ kim loại để ngăn tình trạng nhiễu (đây là một cải tiến so với DSL). Bởi cáp đồng trục ban đầu được phát triển để truyền tín hiệu truyền hình cáp, vốn là loại thông tin video và audio với khối lượng dữ liệu lớn, chúng có thể truyền tải rất nhiều dữ liệu. Bởi truyền hình cáp là một chuẩn phát sóng một chiều, đường truyền qua cáp đồng trục thường có tốc độ download cao hơn tốc độ upload.
Gần đây, tại Mỹ còn xuất hiện thêm một loại hình internet băng thông rộng khác là đường truyền không dây cố định. Đúng như tên gọi, loại kết nối này không đưa cáp vào nhà bạn, mà bạn sẽ được cung cấp một thiết bị thu tín hiệu mạng di động và chuyển nó thành Wi-Fi. Dịch vụ không dây cố định hộ gia đình hiện mới chỉ có mặt tại một số nơi rất hạn chế tại Mỹ, nhưng theo đánh giá thì nó có tốc độ ăn đứt kết nối cáp thông thường xét cùng mức phí.
Ở vùng xa xôi hẻo lánh, nơi các ISP không thể lắp đặt bất kỳ loại đường truyền dây nào, thì internet vệ tinh, vốn cho phép truyền tải dữ liệu lên một vệ tinh và sau đó “bắn” xuống một ăng-ten tại nhà bạn, là lựa chọn khả thi hơn cả. Internet vệ tinh thường không nhanh như internet cáp quang hay cáp đồng trục. Ookla cho biết tốc độ trung bình của Starlink, dịch vụ internet vệ tinh nhanh nhất hiện có tại Mỹ, là khoảng 100 mbps với download và 13 mbps với upload.
Tham khảo: TheNextWeb
Vấn đề nằm ở đâu? Phải chăng là do... bạn? Hay do hạ tầng internet bạn đang dùng? Cũng có thể là do nhà cung cấp dịch vụ. Hãy cùng tìm hiểu nhé!
Tốc độ internet thế nào là “tốt”
Bước đầu tiên là tiến hành một bài test tốc độ. Jonathan Schwantes, chuyên gia tư vấn chính sách tại Consumer Reports, hiện đang tham gia vào sáng kiến Fight for Fair Internet của tổ chức này, đề xuất hai bài test: một từ công cụ của Ookla, và một từ công cụ của MLab. Mỗi bài test sử dụng các phương thức khác nhau, do đó Schwantes khuyên nên thử cả hai để đảm bảo thu được kết quả chính xác hơn.Các bài test cho thấy hai kết quả quan trọng: tốc độ download (bạn nhận dữ liệu từ internet nhanh đến mức nào) và tốc độ upload (bạn gửi dữ liệu lên internet nhanh đến mức nào), đo bằng đơn vị megabits/giây (mbps). Một bit dữ liệu là một đơn vị thông tin, diễn đạt dưới dạng mã nhị phân (số 0 và 1) mà máy tính có thể hiểu được. Một megabit là 1 triệu bit. Nếu bài test nói rằng tốc độ download là 100 megabits/giây, đường truyền của bạn đang đẩy 100.000.000 số 0 và 1 vào thiết bị của bạn mỗi giây, và quá trình xem video sẽ diễn ra khá mượt mà.
Tuy nhiên, việc đánh giá một đường truyền internet có tốc độ “tốt” còn tùy thuộc vào mục đích sử dụng của bạn. Nếu gia đình bạn có nhiều người dùng internet và cần kết nối ổn định (ví dụ như con bạn học trực tuyến, trong khi bạn làm việc ở phòng bên cạnh), thì tổ chức giáo dục Common Sense Media khuyến nghị tốc độ download là 200 mbps và tốc độ upload là 10 mbps - đây là tốc độ tương đối cao so với mặt bằng chung ở nước ta. Amina Fazlullah, giám đốc về chính sách vốn của tổ chức, khẳng định đường truyền đủ ổn định cho các ứng dụng hội thảo video là tối quan trọng đối với những mục đích sử dụng như học trực tuyến.
“Sẽ ra sao khi một đứa trẻ 7 tuổi bị gián đoạn internet trong quá trình sử dụng?” - Fazlullah nói, nhấn mạnh rằng tốc độ download 25 mbps và tốc độ upload 3 mbps về mặt kỹ thuật là sử dụng được, nhưng nhiều khả năng sẽ thường xuyên gây gián đoạn dịch vụ. “Sẽ bao lâu trước khi chúng tức tối vì tốc độ chậm chạp đó? Liệu chúng có bắt kịp bài học sau khi bị gián đoạn không?”
Ngược lại, Netflix chỉ yêu cầu tốc độ download 15 mbps để stream nội dung 4K/Ultra HD mà thôi.
Tốc độ internet mà bạn có thể sử dụng tại nhà tùy thuộc vào hạ tầng sẵn có: hệ thống ống dẫn truyền dữ liệu số của bạn. Hạ tầng này có thể vô hình trước mắt bạn, nhưng nó tồn tại cả bên trong những bức tường của ngôi nhà bạn đang sống, và trong một mạng lưới hữu hình truyền tải dữ liệu trên toàn cầu.
Hiểu được những yếu tố đó, và cách chúng hoạt động, bạn sẽ hiểu được cách thế giới internet hiện đại vận hành - và làm sao để xem phim trên mạng nhanh hơn.
Có phải mạng chậm là do bạn?
Khi Schwantes thấy kết quả test tốc độ khá chậm, ông thường sẽ tự hỏi ngay rằng “có vấn đề với cái router rồi”Nếu bạn đang đọc bài viết này trên một thiết bị kết nối với mạng Wi-Fi, thì “cầu nối” đầu tiên giữa bạn và internet chính là modem và router không dây, hoặc một thiết bị kết hợp cả modem và router không dây đang phát Wi-Fi ra khu vực xung quanh.
Hai điều đầu tiên cần thử khi mạng chậm là khởi động lại router và đưa thiết bị đến gần router hơn. Giống như máy tính, router lưu trữ thông tin trong bộ nhớ của chúng, và đôi lúc nó sẽ lưu nhầm một lỗi nào đó. Khởi động lại là một cách để xóa bỏ những thứ thừa thãi đó. Và tín hiệu Wi-Fi thì càng kém khi chúng càng phải đi xa.
Nếu khoảng cách là thứ khiến tốc độ internet của bạn chậm đi, có một số giải pháp: router Wi-Fi của bạn nhiều khả năng cho phép bạn lựa chọn giữa đường truyền 2.4 GHz và 5 GHz; 5 GHz có tốc độ nhanh hơn nhưng khoảng cách ngắn hơn, và 2.4 GHz có tốc độ chậm hơn nhưng khoảng cách dài hơn. Tần số 2.4 GHz cũng có thể bị nghẽn bởi lưu lượng từ các mạng không dây khác trong khu vực, do đó đôi lúc chuyển sang 5 GHz sẽ giúp đường truyền của bạn thông thoáng hơn.
Nếu thiết bị của bạn có cổng ethernet, bạn cũng có thể cắm dây trực tiếp vào router thay vì sử dụng Wi-Fi, từ đó tránh được vấn đề nêu trên.
Khi đại dịch bắt đầu xảy ra, Schwantes đã để ý thấy mạng nhà mình chậm dần đi. Hóa ra vấn đề là do ông đang sử dụng một router không dây có tuổi đời đã gần một thập kỷ. Sau khi thay mới, tốc độ đã được cải thiện thấy rõ.
Cáp quang, cáp đồng, cáp đồng trục ảnh hưởng ra sao đến tốc độ mạng?
Tốc độ đường truyền thay đổi do dữ liệu truyền đi theo những con đường khác nhau trong hệ thống ống dẫn bên ngoài nhà bạn. Dữ liệu có thể đi qua nhiều loại ống khác nhau - cáp quang, cáp đồng trục, và cáp đồng, hay thậm chí là mạng di động không dây - mỗi loại ống có tốc độ download và upload rất khác nhau.Cáp quang bao gồm lõi thủy tinh siêu mỏng bao quanh bởi một lớp phủ phản quang, truyền tải thông tin dưới dạng xung ánh sáng ở tốc độ tương đương khi ánh sáng đi qua thủy tinh. Đường truyền internet nhanh nhất ngày nay trong các hộ gia đình là đường truyền cáp quang FTTH (fiber to the home), trong đó cáp quang đi từ nhà bạn ra đến một mê cung lớn hơn gồm vô số ống sợi quang cấu thành nên internet.
Nếu ví internet như một con đường, thì cáp quang giống đường cao tốc với 5 làn ở mỗi chiều, và tốc độ giới hạn là 120km/h. Ở Việt Nam, đường truyền cáp quang khá phổ biến, nhưng bạn có biết rằng chưa đến một nửa số gia đình tại Mỹ được sử dụng loại đường truyền này?
Trong khi đó, cáp đồng giống như một con đường một làn, nơi bạn không thể chạy quá 50km/h. Đường truyền cáp quang không chỉ cho tốc độ nhanh hơn đường truyền cáp đồng, mà còn truyền tải được nhiều dữ liệu hơn, ít tắc nghẽn hơn - đây là điều rất quan trọng, bởi trong cùng một khu phố, những hộ gia đình dùng cùng một nhà mạng (ISP) sẽ phải dùng chung một hệ thống cáp quang. Cáp quang càng đến gần vị trí bạn ngồi, tốc độ đường truyền của bạn sẽ càng nhanh hơn.
Cáp đồng là gì? DSL, viết tắt của Digital Subscriber Line (Đường Thuê bao Số), vận hành trên cùng đường cáp đồng mà các công ty điện thoại sử dụng cho dịch vụ điện thoại truyền thống, nhưng ở một dải tần cao hơn, không nhất thiết phải liên kết với đường dây điện thoại như dịch vụ dial-up ngày xưa. Đường dây điện thoại được chế tạo để truyền tải giọng nói, vốn không đòi hỏi nhiều dữ liệu, do đó chúng thường khá chậm.
Tốc độ DSL phụ thuộc vào khoảng cách từ nơi chúng liên kết với cáp quang đến internet. Chúng cần được thường xuyên đẩy phụ để đưa dữ liệu đi những quãng đường dài hơn.
Đứng giữa cáp quang và cáp đồng là cáp đồng trục, chậm hơn cáp quang nhưng vẫn có tốc độ tương đối cao.
Cáp đồng trục truyền tín hiệu trên một chất dẫn bằng đồng, bao quanh bởi nhiều lớp nhựa và lớp phủ kim loại để ngăn tình trạng nhiễu (đây là một cải tiến so với DSL). Bởi cáp đồng trục ban đầu được phát triển để truyền tín hiệu truyền hình cáp, vốn là loại thông tin video và audio với khối lượng dữ liệu lớn, chúng có thể truyền tải rất nhiều dữ liệu. Bởi truyền hình cáp là một chuẩn phát sóng một chiều, đường truyền qua cáp đồng trục thường có tốc độ download cao hơn tốc độ upload.
Gần đây, tại Mỹ còn xuất hiện thêm một loại hình internet băng thông rộng khác là đường truyền không dây cố định. Đúng như tên gọi, loại kết nối này không đưa cáp vào nhà bạn, mà bạn sẽ được cung cấp một thiết bị thu tín hiệu mạng di động và chuyển nó thành Wi-Fi. Dịch vụ không dây cố định hộ gia đình hiện mới chỉ có mặt tại một số nơi rất hạn chế tại Mỹ, nhưng theo đánh giá thì nó có tốc độ ăn đứt kết nối cáp thông thường xét cùng mức phí.
Ở vùng xa xôi hẻo lánh, nơi các ISP không thể lắp đặt bất kỳ loại đường truyền dây nào, thì internet vệ tinh, vốn cho phép truyền tải dữ liệu lên một vệ tinh và sau đó “bắn” xuống một ăng-ten tại nhà bạn, là lựa chọn khả thi hơn cả. Internet vệ tinh thường không nhanh như internet cáp quang hay cáp đồng trục. Ookla cho biết tốc độ trung bình của Starlink, dịch vụ internet vệ tinh nhanh nhất hiện có tại Mỹ, là khoảng 100 mbps với download và 13 mbps với upload.
Tham khảo: TheNextWeb
