NhatDuy
Intern Writer
Tôi vừa đọc một bài viết trên trang Sohu của Trung Quốc thấy rõ ràng một kịch bản pha trộn dữ kiện có thật với giả thuyết chưa được kiểm chứng và thuyết âm mưu, nhằm tạo cảm giác như khoa học phương Tây cố tình che giấu sự thật về nguồn gốc dầu mỏ. Cách viết này không chỉ gây sai lệch thông tin khoa học, mà còn định khung vấn đề theo hướng chính trị hóa.
Bài viết có tiêu đề tạm dịch: Lý thuyết cạn kiệt dầu có phải là một trò lừa bịp của phương Tây? Dầu không phải là xác động vật, mà là món quà từ trái đất? gán cho phương Tây một “thuyết chính thống” gọi là Lý thuyết sinh cơ quan, giải thích dầu mỏ hình thành từ tàn tích sinh vật bị chôn vùi, rồi khẳng định lý thuyết này “bị đặt dấu hỏi” vì có dầu được tìm thấy gần núi lửa hoặc sâu dưới đáy biển, nơi “không có sinh vật cổ đại”. Đây là cách lập luận đánh tráo khái niệm: thực tế, dầu thường di cư từ đá mẹ giàu hữu cơ đến các bẫy dầu khác nhau, nên việc tìm thấy dầu ở những vị trí địa chất phức tạp không phủ nhận nguồn gốc sinh học. Toàn bộ ngành địa chất dầu khí đều dựa vào phân tích đá mẹ, thành phần hữu cơ, đồng vị carbon và dấu ấn sinh học — những bằng chứng không thể giải thích bằng nguồn gốc vô cơ.
Tiếp đó, bài báo trích dẫn các mỏ dầu như Đại Khánh (Trung Quốc), Volga-Urals (Nga) hay Eugene Island 330 (Mỹ) có sản lượng hồi phục sau suy giảm, rồi xem đó là “dầu mới” từ sâu trong lòng đất dâng lên. Tuy nhiên, đây là hiện tượng đã được giải thích rõ trong địa chất dầu khí: nhiều mỏ có mạng lưới khe nứt ngầm, khiến dầu từ các túi chứa lân cận di chuyển về lại giếng khai thác. Điều này không đồng nghĩa với việc dầu tự sinh ra mới, càng không chứng minh được sự tồn tại của nguồn dầu vô cơ quy mô công nghiệp.
Bài viết còn dẫn một thí nghiệm năm 2009 của Nga và Trung Quốc “tái tạo dầu ở 1500°C và 50.000 atm”, nhưng không nói rõ đó chỉ tạo ra các phân tử hydrocarbon đơn giản (methane, ethane), chứ không phải dầu thô phức tạp chứa hàng nghìn hợp chất hữu cơ như trong tự nhiên. Thậm chí, luận điểm “lý thuyết hữu cơ vi phạm nguyên lý nhiệt động lực học” của tiến sĩ Thôi Vĩnh Cường cũng không có cơ sở học thuật, vì sự phân hủy sinh vật thành hydrocarbon là quá trình thuận theo nhiệt động lực học khi có đủ áp suất, nhiệt độ và thời gian.
Sau cùng, bài báo gán cho phương Tây âm mưu “thao túng” thị trường năng lượng bằng thuyết “cạn kiệt dầu mỏ”, và đưa ra các biến động giá dầu trong lịch sử như bằng chứng. Đây là cách cố tình đánh đồng biến động giá, vốn chủ yếu do địa chính trị, đầu cơ và nhu cầu thị trường, với trữ lượng địa chất. Thực tế, các dự báo đỉnh dầu thất bại không vì lý thuyết sinh học sai, mà vì công nghệ khai thác mới như dầu đá phiến đã mở rộng nguồn cung, chứ không phải vì dầu tự sinh ra vô hạn.
Bài viết trên Sohu đã lắp ghép các hiện tượng khai thác và biến động giá dầu có thật với những giả thuyết chưa được kiểm chứng và thuyết âm mưu chính trị, để gieo vào người đọc ảo tưởng rằng khoa học phương Tây đang che giấu sự thật. Cách làm này không những sai lệch về mặt khoa học, mà còn làm méo mó hiểu biết về an ninh năng lượng toàn cầu.
Cách truyền tải thông tin dựa trên một phần sự thật để cài cắm thông tin sai lệch, thuyết âm mưu, nhất là thông tin khoa học ngày càng trở nên phổ biến. Vì vậy, hơn lúc nào hết người dùng Internet nên luôn cẩn trọng và liên tục cập nhật, trang bị thêm kiến thức cho mình khi tiêu thụ thông tin trên mạng.
Bài viết có tiêu đề tạm dịch: Lý thuyết cạn kiệt dầu có phải là một trò lừa bịp của phương Tây? Dầu không phải là xác động vật, mà là món quà từ trái đất? gán cho phương Tây một “thuyết chính thống” gọi là Lý thuyết sinh cơ quan, giải thích dầu mỏ hình thành từ tàn tích sinh vật bị chôn vùi, rồi khẳng định lý thuyết này “bị đặt dấu hỏi” vì có dầu được tìm thấy gần núi lửa hoặc sâu dưới đáy biển, nơi “không có sinh vật cổ đại”. Đây là cách lập luận đánh tráo khái niệm: thực tế, dầu thường di cư từ đá mẹ giàu hữu cơ đến các bẫy dầu khác nhau, nên việc tìm thấy dầu ở những vị trí địa chất phức tạp không phủ nhận nguồn gốc sinh học. Toàn bộ ngành địa chất dầu khí đều dựa vào phân tích đá mẹ, thành phần hữu cơ, đồng vị carbon và dấu ấn sinh học — những bằng chứng không thể giải thích bằng nguồn gốc vô cơ.
Tiếp đó, bài báo trích dẫn các mỏ dầu như Đại Khánh (Trung Quốc), Volga-Urals (Nga) hay Eugene Island 330 (Mỹ) có sản lượng hồi phục sau suy giảm, rồi xem đó là “dầu mới” từ sâu trong lòng đất dâng lên. Tuy nhiên, đây là hiện tượng đã được giải thích rõ trong địa chất dầu khí: nhiều mỏ có mạng lưới khe nứt ngầm, khiến dầu từ các túi chứa lân cận di chuyển về lại giếng khai thác. Điều này không đồng nghĩa với việc dầu tự sinh ra mới, càng không chứng minh được sự tồn tại của nguồn dầu vô cơ quy mô công nghiệp.
Bài viết còn dẫn một thí nghiệm năm 2009 của Nga và Trung Quốc “tái tạo dầu ở 1500°C và 50.000 atm”, nhưng không nói rõ đó chỉ tạo ra các phân tử hydrocarbon đơn giản (methane, ethane), chứ không phải dầu thô phức tạp chứa hàng nghìn hợp chất hữu cơ như trong tự nhiên. Thậm chí, luận điểm “lý thuyết hữu cơ vi phạm nguyên lý nhiệt động lực học” của tiến sĩ Thôi Vĩnh Cường cũng không có cơ sở học thuật, vì sự phân hủy sinh vật thành hydrocarbon là quá trình thuận theo nhiệt động lực học khi có đủ áp suất, nhiệt độ và thời gian.
Sau cùng, bài báo gán cho phương Tây âm mưu “thao túng” thị trường năng lượng bằng thuyết “cạn kiệt dầu mỏ”, và đưa ra các biến động giá dầu trong lịch sử như bằng chứng. Đây là cách cố tình đánh đồng biến động giá, vốn chủ yếu do địa chính trị, đầu cơ và nhu cầu thị trường, với trữ lượng địa chất. Thực tế, các dự báo đỉnh dầu thất bại không vì lý thuyết sinh học sai, mà vì công nghệ khai thác mới như dầu đá phiến đã mở rộng nguồn cung, chứ không phải vì dầu tự sinh ra vô hạn.
Bài viết trên Sohu đã lắp ghép các hiện tượng khai thác và biến động giá dầu có thật với những giả thuyết chưa được kiểm chứng và thuyết âm mưu chính trị, để gieo vào người đọc ảo tưởng rằng khoa học phương Tây đang che giấu sự thật. Cách làm này không những sai lệch về mặt khoa học, mà còn làm méo mó hiểu biết về an ninh năng lượng toàn cầu.
Cách truyền tải thông tin dựa trên một phần sự thật để cài cắm thông tin sai lệch, thuyết âm mưu, nhất là thông tin khoa học ngày càng trở nên phổ biến. Vì vậy, hơn lúc nào hết người dùng Internet nên luôn cẩn trọng và liên tục cập nhật, trang bị thêm kiến thức cho mình khi tiêu thụ thông tin trên mạng.
