Trúc Hà Nhân
Intern Writer
Hóa thạch có thể tiết lộ loại động vật đã chết hàng triệu năm trước, nhưng hiếm khi cho thấy chính xác cách mà chúng qua đời. Còn những ví dụ rõ ràng về nguyên nhân cái chết của một loài động vật thì càng hiếm hơn. Một mẫu hóa thạch của một loài chim có tuổi đời lên tới 120 triệu năm, được lưu giữ tại Bảo tàng Thiên nhiên Shandong Tianyu ở Trung Quốc, có thể là một trong những hóa thạch duy nhất như vậy.
Jingmai O’Connor, một nhà nghiên cứu tại Bảo tàng Field ở Chicago, chia sẻ: “Có hàng ngàn hóa thạch chim tại Bảo tàng Shandong Tianyu, nhưng trong chuyến thăm gần đây, mẫu này thực sự đã thu hút sự chú ý của tôi. Tôi ngay lập tức biết rằng đây là một loài mới.” Mặc dù cấu trúc cơ thể và hàm răng lớn của nó giống với một loài chim lớn hơn có tên là Longipteryx, nhưng loài chim bí ẩn này chỉ lớn bằng một con sẻ hiện đại.
Khi phân tích hóa thạch dưới kính hiển vi, O’Connor đã phát hiện ra một điều bất ngờ. “Tôi nhận thấy nó có một khối đá kỳ lạ trong thực quản, ngay sát với các xương cổ,” O’Connor cho biết. “Điều này thật kỳ lạ, vì trong tất cả các hóa thạch mà tôi biết, chưa ai từng tìm thấy một khối đá trong cổ họng của một động vật.”
Việc loài chim cổ đại này nuốt đá không phải là điều bất ngờ. Nhiều loài trong lịch sử tiến hóa được biết đến với việc tiêu thụ các viên đá nhỏ, gọi là gastroliths, có thể là do chúng cố ý hoặc vô tình. Gà thường lưu trữ những viên đá nhỏ trong diều để giúp nghiền nát thức ăn. Các nhà sinh vật học cũng đã ghi nhận hành vi tương tự ở cá sấu, đà điểu và thậm chí cả sư tử biển.
Vậy liệu loài chim bí ẩn này có phải là một loại gastrolith chưa được phát hiện? Để tìm hiểu, O’Connor và các đồng nghiệp đã xem xét công việc của họ bằng cách sử dụng CT scan của các hóa thạch từ những loài chim chắc chắn phụ thuộc vào đá diều. “Chúng tôi đã định lượng thể tích trung bình của các viên đá, số lượng viên đá mà những loài chim hóa thạch khác có trong diều của chúng, và kích thước của khối đá so với tổng kích thước của chim,” O’Connor cho biết.
Sau khi xem xét một loạt các hóa thạch chim, các nhà cổ sinh vật học đã phát hiện ra rằng hơn 800 viên đá nhỏ trong thực quản của mẫu này không phải là đá diều. Một số thậm chí không phải là đá. “Chúng giống như những viên đất sét nhỏ,” O’Connor giải thích. “Với những dữ liệu này, chúng tôi có thể khẳng định rằng những viên đá này không được nuốt để giúp chim nghiền nát thức ăn.”
Khi một câu hỏi được giải đáp, một câu hỏi khác lại xuất hiện: Nếu chim không ăn chúng như đá diều, vậy tại sao nó lại nuốt chúng? May mắn thay, nhóm của O’Connor đã có một lý thuyết vững chắc. “Khi chim bị bệnh, chúng bắt đầu làm những điều kỳ lạ,” cô nói.
Họ tin rằng con chim ốm đã bắt đầu ăn đá, sau đó cố gắng nhổ chúng ra thành một khối lớn. Thật không may, khối này quá lớn, khiến nó bị mắc kẹt trong thực quản của chim. “Dù chúng tôi không biết tại sao con chim này lại ăn tất cả những viên đá đó, nhưng tôi khá chắc chắn rằng việc nhổ khối đó đã khiến nó bị nghẹt thở, và đó là nguyên nhân cái chết của con chim nhỏ này,” O’Connor cho biết.
Sau khi lý giải nguyên nhân cái chết của loài chim hóa thạch, các nhà cổ sinh vật học đã quyết định đặt tên cho loài mới này là Chromeornis funkyi. Dù cái tên này không dễ phát âm, nhưng Chromeornis vẫn là một sự tri ân dành cho một trong những ban nhạc yêu thích của O’Connor, bộ đôi techno-funk Chromeo. “Chúng tôi đã làm việc này trong 20 năm, nhưng đây là lần đầu tiên ai đó gọi chúng tôi là khủng long,” Chromeo chia sẻ trong một tuyên bố. “Nói đùa thôi, nhưng đây là một vinh dự tuyệt vời để thêm vào sự nghiệp đầy bất ngờ của chúng tôi. Chúng tôi rất vui khi mang một chút 'funk' hóa thạch vào khoa học cổ sinh vật học vĩ đại.”
Nguồn: Popsci
Jingmai O’Connor, một nhà nghiên cứu tại Bảo tàng Field ở Chicago, chia sẻ: “Có hàng ngàn hóa thạch chim tại Bảo tàng Shandong Tianyu, nhưng trong chuyến thăm gần đây, mẫu này thực sự đã thu hút sự chú ý của tôi. Tôi ngay lập tức biết rằng đây là một loài mới.” Mặc dù cấu trúc cơ thể và hàm răng lớn của nó giống với một loài chim lớn hơn có tên là Longipteryx, nhưng loài chim bí ẩn này chỉ lớn bằng một con sẻ hiện đại.
Khi phân tích hóa thạch dưới kính hiển vi, O’Connor đã phát hiện ra một điều bất ngờ. “Tôi nhận thấy nó có một khối đá kỳ lạ trong thực quản, ngay sát với các xương cổ,” O’Connor cho biết. “Điều này thật kỳ lạ, vì trong tất cả các hóa thạch mà tôi biết, chưa ai từng tìm thấy một khối đá trong cổ họng của một động vật.”
Việc loài chim cổ đại này nuốt đá không phải là điều bất ngờ. Nhiều loài trong lịch sử tiến hóa được biết đến với việc tiêu thụ các viên đá nhỏ, gọi là gastroliths, có thể là do chúng cố ý hoặc vô tình. Gà thường lưu trữ những viên đá nhỏ trong diều để giúp nghiền nát thức ăn. Các nhà sinh vật học cũng đã ghi nhận hành vi tương tự ở cá sấu, đà điểu và thậm chí cả sư tử biển.
Vậy liệu loài chim bí ẩn này có phải là một loại gastrolith chưa được phát hiện? Để tìm hiểu, O’Connor và các đồng nghiệp đã xem xét công việc của họ bằng cách sử dụng CT scan của các hóa thạch từ những loài chim chắc chắn phụ thuộc vào đá diều. “Chúng tôi đã định lượng thể tích trung bình của các viên đá, số lượng viên đá mà những loài chim hóa thạch khác có trong diều của chúng, và kích thước của khối đá so với tổng kích thước của chim,” O’Connor cho biết.
Sau khi xem xét một loạt các hóa thạch chim, các nhà cổ sinh vật học đã phát hiện ra rằng hơn 800 viên đá nhỏ trong thực quản của mẫu này không phải là đá diều. Một số thậm chí không phải là đá. “Chúng giống như những viên đất sét nhỏ,” O’Connor giải thích. “Với những dữ liệu này, chúng tôi có thể khẳng định rằng những viên đá này không được nuốt để giúp chim nghiền nát thức ăn.”
Khi một câu hỏi được giải đáp, một câu hỏi khác lại xuất hiện: Nếu chim không ăn chúng như đá diều, vậy tại sao nó lại nuốt chúng? May mắn thay, nhóm của O’Connor đã có một lý thuyết vững chắc. “Khi chim bị bệnh, chúng bắt đầu làm những điều kỳ lạ,” cô nói.
Họ tin rằng con chim ốm đã bắt đầu ăn đá, sau đó cố gắng nhổ chúng ra thành một khối lớn. Thật không may, khối này quá lớn, khiến nó bị mắc kẹt trong thực quản của chim. “Dù chúng tôi không biết tại sao con chim này lại ăn tất cả những viên đá đó, nhưng tôi khá chắc chắn rằng việc nhổ khối đó đã khiến nó bị nghẹt thở, và đó là nguyên nhân cái chết của con chim nhỏ này,” O’Connor cho biết.
Sau khi lý giải nguyên nhân cái chết của loài chim hóa thạch, các nhà cổ sinh vật học đã quyết định đặt tên cho loài mới này là Chromeornis funkyi. Dù cái tên này không dễ phát âm, nhưng Chromeornis vẫn là một sự tri ân dành cho một trong những ban nhạc yêu thích của O’Connor, bộ đôi techno-funk Chromeo. “Chúng tôi đã làm việc này trong 20 năm, nhưng đây là lần đầu tiên ai đó gọi chúng tôi là khủng long,” Chromeo chia sẻ trong một tuyên bố. “Nói đùa thôi, nhưng đây là một vinh dự tuyệt vời để thêm vào sự nghiệp đầy bất ngờ của chúng tôi. Chúng tôi rất vui khi mang một chút 'funk' hóa thạch vào khoa học cổ sinh vật học vĩ đại.”
Nguồn: Popsci
