The Storm Riders
Writer
Nằm giữa biên giới Chile và Argentina, trong lòng sa mạc Atacama – nơi nổi tiếng với trữ lượng đồng khổng lồ nhờ vị trí trong dãy Andes và Vành đai Lửa Thái Bình Dương – Filo del Sol là mỏ khoáng sản đang thu hút cả thế giới. Theo Popular Mechanics, mỏ này được hai “ông lớn” Lundin Mining (Mỹ) và BHP (Úc) quản lý thông qua liên doanh Vicuña Corp, hình thành sau thương vụ mua lại Filo Corp trị giá 4,1 tỷ CAD (~3,1 tỷ USD) vào tháng 1/2025.
Tháng 5/2025, Lundin Mining công bố báo cáo tài nguyên mới dựa trên 400 lỗ khoan thăm dò, cho thấy mỏ giàu hơn dự kiến gấp 5 lần:
Khám phá này cho thấy khoáng hóa sâu vượt xa dự đoán bề mặt, tiềm năng mở rộng ở phía bắc và nam. CEO Jack Lundin gọi Filo del Sol là “khám phá greenfield quan trọng nhất trong 30 năm”, có thể trở thành mỏ lộ thiên cấp cao nhất thế giới, theo lundinmining.com. Với đồng là “xương sống” của năng lượng xanh (xe điện, lưới tái tạo), vàng và bạc dùng trong điện tử, hàng không vũ trụ, Filo del Sol là “kho báu” chiến lược.
Vàng và bạc cũng không kém cạnh. Theo Mining Technology, vàng dùng trong vi mạch điện tử, cảm biến y tế và lớp phủ vệ tinh nhờ khả năng chống ăn mòn. Bạc là “ngôi sao” trong pin năng lượng mặt trời, nhu cầu tăng 15% mỗi năm. Với trữ lượng 32 triệu ounce vàng (907.000 kg) và 659 triệu ounce bạc (18,6 triệu kg), Filo del Sol có thể đáp ứng nguồn cung toàn cầu trong hàng thập kỷ. Kinh tế địa phương cũng hưởng lợi. Filo del Sol cùng dự án Josemaria cách đó 10 km tạo việc làm, xây hạ tầng, thu hút đầu tư cho tỉnh San Juan, Argentina.
Theo AFP, mỏ này có thể mang về hàng tỷ USD doanh thu xuất khẩu, củng cố vị thế Chile-Argentina trong ngành khai khoáng.
Song, khai thác Filo del Sol không phải chuyện dễ vì mỏ nằm ở độ cao 5.000 mét trên dãy Andes, trong môi trường khắc nghiệt của sa mạc Atacama. Theo AFP, độ cao này gây ra bệnh độ cao (altitude sickness) cho công nhân, triệu chứng như đau đầu, khó thở. Hậu cần cũng là bài toán khó: vận chuyển thiết bị nặng (máy khoan, xe tải) lên độ cao này tốn kém và phức tạp, cần đường chuyên dụng và trực thăng hỗ trợ.
Hệ sinh thái Andes vốn mong manh, dễ bị tổn thương bởi khai thác lộ thiên. Theo Dialogue Earth, quy trình khai thác đồng tạo ra bụi, chất thải quặng, phá hủy cảnh quan. Tổ chức môi trường Fundación Ambiente y Recursos Naturales (FARN) cáo buộc Lundin vi phạm Luật Bảo vệ Sông băng của Argentina, vốn bảo vệ 70% nguồn nước ngọt từ sông băng. Tổng thống Argentina hiện nay đang tìm cách nới lỏng luật này gây tranh cãi lớn.
Nước là vấn đề nhức nhối. Khai thác đồng cần lượng nước khổng lồ để tách quặng. Ví dụ, mỏ La Alumbrera ở Argentina tiêu thụ 25 tỷ lít nước/năm, tương đương 34% nước dùng của 500.000 dân địa phương, theo FARN. Atacama là một trong những nơi khô hạn nhất thế giới, nên việc khai thác Filo del Sol có thể làm cạn kiệt nguồn nước ngầm, đe dọa cộng đồng bản địa.
Tháng 5/2025, Lundin Mining công bố báo cáo tài nguyên mới dựa trên 400 lỗ khoan thăm dò, cho thấy mỏ giàu hơn dự kiến gấp 5 lần:
- 13 triệu tấn đồng, 907.000 kg (32 triệu ounce) vàng, 18,6 triệu kg (659 triệu ounce) bạc (hạng mục đo lường và chỉ định – M&I).
- Thêm 25 triệu tấn đồng, 1,39 triệu kg (49 triệu ounce) vàng, 22,8 triệu kg (808 triệu ounce) bạc (hạng mục suy luận – inferred).
- Lõi cấp cao: 606 triệu tấn quặng với hàm lượng 1,14% CuEq (tương đương 4,5 triệu tấn đồng, 272.000 kg vàng, 7,3 triệu kg bạc)
Khám phá này cho thấy khoáng hóa sâu vượt xa dự đoán bề mặt, tiềm năng mở rộng ở phía bắc và nam. CEO Jack Lundin gọi Filo del Sol là “khám phá greenfield quan trọng nhất trong 30 năm”, có thể trở thành mỏ lộ thiên cấp cao nhất thế giới, theo lundinmining.com. Với đồng là “xương sống” của năng lượng xanh (xe điện, lưới tái tạo), vàng và bạc dùng trong điện tử, hàng không vũ trụ, Filo del Sol là “kho báu” chiến lược.
Vàng và bạc cũng không kém cạnh. Theo Mining Technology, vàng dùng trong vi mạch điện tử, cảm biến y tế và lớp phủ vệ tinh nhờ khả năng chống ăn mòn. Bạc là “ngôi sao” trong pin năng lượng mặt trời, nhu cầu tăng 15% mỗi năm. Với trữ lượng 32 triệu ounce vàng (907.000 kg) và 659 triệu ounce bạc (18,6 triệu kg), Filo del Sol có thể đáp ứng nguồn cung toàn cầu trong hàng thập kỷ. Kinh tế địa phương cũng hưởng lợi. Filo del Sol cùng dự án Josemaria cách đó 10 km tạo việc làm, xây hạ tầng, thu hút đầu tư cho tỉnh San Juan, Argentina.
Theo AFP, mỏ này có thể mang về hàng tỷ USD doanh thu xuất khẩu, củng cố vị thế Chile-Argentina trong ngành khai khoáng.
Song, khai thác Filo del Sol không phải chuyện dễ vì mỏ nằm ở độ cao 5.000 mét trên dãy Andes, trong môi trường khắc nghiệt của sa mạc Atacama. Theo AFP, độ cao này gây ra bệnh độ cao (altitude sickness) cho công nhân, triệu chứng như đau đầu, khó thở. Hậu cần cũng là bài toán khó: vận chuyển thiết bị nặng (máy khoan, xe tải) lên độ cao này tốn kém và phức tạp, cần đường chuyên dụng và trực thăng hỗ trợ.
Hệ sinh thái Andes vốn mong manh, dễ bị tổn thương bởi khai thác lộ thiên. Theo Dialogue Earth, quy trình khai thác đồng tạo ra bụi, chất thải quặng, phá hủy cảnh quan. Tổ chức môi trường Fundación Ambiente y Recursos Naturales (FARN) cáo buộc Lundin vi phạm Luật Bảo vệ Sông băng của Argentina, vốn bảo vệ 70% nguồn nước ngọt từ sông băng. Tổng thống Argentina hiện nay đang tìm cách nới lỏng luật này gây tranh cãi lớn.
Nước là vấn đề nhức nhối. Khai thác đồng cần lượng nước khổng lồ để tách quặng. Ví dụ, mỏ La Alumbrera ở Argentina tiêu thụ 25 tỷ lít nước/năm, tương đương 34% nước dùng của 500.000 dân địa phương, theo FARN. Atacama là một trong những nơi khô hạn nhất thế giới, nên việc khai thác Filo del Sol có thể làm cạn kiệt nguồn nước ngầm, đe dọa cộng đồng bản địa.
