Bùi Minh Nhật
Intern Writer
Trái Đất là hành tinh duy nhất trong Hệ Mặt Trời có nước lỏng trên bề mặt. Nhưng nước không tự nhiên mà có sẵn từ lúc hình thành. Vậy nước đến từ đâu? Một giả thuyết mới đưa ra lời giải bất ngờ: những "sao chổi tối" các thiên thể lặng lẽ mang nước băng vào hệ Mặt Trời bên trong, có thể chính là nguồn cung cấp nước cho hành tinh xanh.
Khi sao chổi không còn đuôi
Trong Hệ Mặt Trời, sao chổi và tiểu hành tinh là hai nhóm thiên thể nhỏ nhưng quan trọng. Sao chổi thường cư trú ở vùng lạnh bên ngoài, nơi các chất như nước, carbon dioxide hay nitơ tồn tại dưới dạng băng. Khi bay gần Mặt Trời, lớp băng này bốc hơi tạo thành phần đầu một vệt sáng đặc trưng dễ nhận thấy. Ngược lại, tiểu hành tinh sống gần Mặt Trời hơn, nóng hơn, nên chủ yếu là đá, không có vệt đuôi như sao chổi.Tuy nhiên, mọi chuyện thay đổi vào năm 2016 khi nhà thiên văn học Davide Farnocchia phát hiện tiểu hành tinh 2003 RM không di chuyển hoàn toàn theo quỹ đạo do lực hấp dẫn chi phối. Nó có một lực đẩy bí ẩn, giống sao chổi, dù không có dấu hiệu bốc hơi. Những vật thể kỳ lạ như vậy dần được phát hiện nhiều hơn. Nhà thiên văn Darryl Seligman gọi chúng là “sao chổi tối” không phát sáng, không có vệt đuôi, nhưng vẫn phát ra lực như sao chổi thật sự.
Có vẻ như ranh giới giữa sao chổi và tiểu hành tinh không còn rõ ràng. Có những sao chổi không có đuôi, và những tiểu hành tinh đôi khi lại xuất hiện vệt mờ. Các nhà khoa học cho rằng sao chổi tối có thể từng nhiều lần bay gần Mặt Trời, khiến chúng mất dần lớp bụi và băng bên ngoài. Dù vậy, bên trong vẫn còn đủ băng để tạo ra một lực đẩy nhẹ, khiến quỹ đạo của chúng lệch đi.
Liệu sao chổi tối đã mang nước đến Trái Đất?
Vấn đề nằm ở nguồn gốc nước của Trái Đất. Khi hành tinh của chúng ta hình thành cách đây khoảng 4,5 tỷ năm, phần lớn nước ban đầu đã bốc hơi do nhiệt độ cao. Nước chỉ bắt đầu đọng lại khi Trái Đất nguội đi nhưng không đủ để tạo ra các đại dương rộng lớn như ngày nay. Điều đó buộc các nhà khoa học tin rằng phần lớn nước đã đến từ bên ngoài sau quá trình hình thành, thông qua các vụ va chạm với các thiên thể nhỏ chứa nước.Tiểu hành tinh thì khô cằn. Còn sao chổi vốn giàu nước lại chủ yếu ở vùng ngoài Hệ Mặt Trời, rất khó có khả năng bay vào vùng trong với tần suất cao để tưới nước cho Trái Đất. Vậy còn ai khác?
Câu trả lời có thể nằm ở chính những sao chổi tối. Chúng sống ở vùng trong của Hệ Mặt Trời gần Trái Đất nhưng chứa lượng băng nhiều hơn tiểu hành tinh thông thường. Nếu trong quá khứ chúng từng phổ biến hơn, thì rất có thể chúng đã cung cấp một lượng nước đáng kể cho Trái Đất sơ khai.
Kính thiên văn Rubin và hành trình vén màn bóng tối
Hiện tại, chúng ta mới chỉ biết đến vài chục sao chổi tối, và gần như không biết rõ về thành phần hay số lượng thực sự của chúng. Nhưng điều đó có thể sớm thay đổi nhờ Đài quan sát Vera C. Rubin tại Chile. Kính thiên văn này sẽ bắt đầu hoạt động từ tháng 7 năm 2025, thực hiện Khảo sát Di sản Không gian và Thời gian một bản đồ chi tiết của bầu trời được cập nhật liên tục mỗi đêm.Với độ nhạy cao và khả năng lặp lại quan sát, Rubin sẽ là "thợ săn sao chổi" hàng đầu, đặc biệt là với những vật thể mờ nhạt như sao chổi tối. Nó có thể giúp xác định quỹ đạo, đặc tính vật lý và đặc biệt là lượng nước các sao chổi tối mang theo yếu tố then chốt để đánh giá vai trò của chúng trong lịch sử hình thành đại dương Trái Đất.
Chúng ta vẫn chưa có câu trả lời chắc chắn về nguồn gốc của nước trên Trái Đất, nhưng có thể bí mật đó đang ẩn mình trong những thiên thể mờ tối đang lặng lẽ trôi dạt trong hệ Mặt Trời. Và nhờ vào công nghệ hiện đại, những điều bị che khuất trong bóng tối sẽ sớm được đưa ra ánh sáng. (popularmechanics)
