xunghuduongkhi
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Hồ Kivu: "Quả bom hẹn giờ" khổng lồ và nỗ lực khai thác năng lượng đầy rủi ro
Hồ Kivu, với khung cảnh hùng vĩ được bao quanh bởi những vách đá dựng đứng, nằm yên bình giữa thung lũng trải dài qua Rwanda và Cộng hòa Dân chủ Congo. Trên mặt hồ phẳng lặng, những chiếc thuyền nhỏ của ngư dân vẫn đều đặn rẽ sóng đánh cá. Ít ai biết rằng, ẩn sâu bên dưới vẻ đẹp hiền hòa đó là một mối nguy hiểm khổng lồ có thể bùng phát bất cứ lúc nào.
Hồ Kivu là một hiện tượng địa lý kỳ lạ. Lớp nước sâu bên dưới lòng hồ chứa một lượng lớn khí carbon dioxide và methane tích tụ. Trên thế giới chỉ có hai hồ nước khác có đặc điểm tương tự là hồ Nyos và hồ Monoun. Cả hai đều đã từng phun trào trong vòng 50 năm qua, giải phóng đám mây khí độc khiến người và động vật chết ngạt. Năm 1986, vụ phun trào của hồ Nyos đã cướp đi sinh mạng của gần 2.000 người và xóa sổ 4 ngôi làng ở Cameroon. Điều đáng lo ngại là hồ Kivu dài gấp 50 lần hồ Nyos và sâu gấp đôi. Hàng triệu người dân đang sinh sống xung quanh khu vực này.
Nhằm giải quyết mối hiểm họa tiềm ẩn và đồng thời biến khí độc thành nguồn năng lượng, chính phủ Rwanda đã cấp phép cho công ty tư nhân KivuWatt khai thác khí methane từ hồ Kivu để cung cấp điện cho lưới điện quốc gia. Tuy nhiên, một số nhà khoa học cảnh báo rằng hoạt động này có thể gây ảnh hưởng đến cấu trúc của hồ, làm tăng nguy cơ phun trào. Họ đề xuất giải pháp thay thế an toàn hơn là làm loãng nồng độ methane trong hồ, nhưng quá trình này sẽ tốn kém và phức tạp hơn nhiều.
Hồ Kivu - Quá trình biến thành "quả bom hẹn giờ"
Hồ Kivu nằm dọc theo thung lũng tách giãn Đông Phi, nơi có nhiều suối nước nóng cung cấp khí carbon dioxide và methane cho tầng nước sâu. "Hồ Kivu có cấu trúc phân tầng phức tạp", Sergei Katsev, chuyên gia nghiên cứu hồ thuộc Đại học Minnesota Duluth, giải thích. "Trong khi lớp nước mặt (60 mét) được khuấy đảo liên tục, phần còn lại của hồ lại phân tầng rõ rệt. Gần 300 km3 khí carbon dioxide và 58 km3 khí methane hòa tan, cùng với khí hydro sulfide độc hại, đang bị mắc kẹt dưới đáy hồ ở độ sâu 259 mét."
"Những loại khí này có thể phát nổ trên bề mặt. Khi hồ đạt đến độ bão hòa 100% (hiện tại là hơn 60%), nó sẽ phun trào ngay lập tức", Philip Morkel, kỹ sư và người sáng lập Hydragas Energy, tổ chức đang tìm kiếm nguồn tài trợ cho dự án khai thác methane từ hồ để sản xuất điện, cho biết. "Nó giống như một ấm nước sôi, có vẻ ngoài tĩnh lặng cho đến khi bắt đầu sủi bọt. Hồ cũng có thể phun trào nếu các tầng nước bị xáo trộn, chẳng hạn như do động đất hoặc dòng dung nham." Ngay bên ngoài khu vực tách giãn, ngay dưới lòng hồ, có hai ngọn núi lửa đang hoạt động trong bán kính 24 km.
Vụ phun trào của hồ Kivu sẽ là một thảm họa khủng khiếp. Theo Morkel, hồ có thể giải phóng lượng khí carbon tương đương 2-6 gigaton vào khí quyển chỉ trong một ngày. Để so sánh, tổng lượng khí thải carbon dioxide trên toàn cầu hiện nay là khoảng 38 gigaton mỗi năm. Lượng khí ga khổng lồ này sẽ tạo thành một đám mây mù độc bao phủ phía trên mặt hồ trong nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần. Mọi sinh vật sống xung quanh hồ vào thời điểm phun trào sẽ chết vì ngạt khí độc. Bất kỳ ai hít phải khí độc cũng sẽ tử vong chỉ sau một phút.
Nỗ lực xử lý và khai thác năng lượng từ hồ Kivu của Rwanda
Đối mặt với thảm họa tiềm ẩn, chính phủ Rwanda đã cho phép KivuWatt khai thác khí methane từ hồ và chuyển hóa thành năng lượng. "Cơ chế khá đơn giản", Martin Schmid, chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Nước và Môi trường Thụy Sĩ, giải thích. "Họ hút nước từ độ sâu có chứa nhiều khí, sau đó tách nước ra khỏi khí carbon dioxide và methane. Cuối cùng, phần nước đã được khử khí sẽ được bơm trở lại hồ. Cho đến nay, KivuWatt đã cung cấp 26 MW điện năng từ hồ Kivu cho lưới điện quốc gia Rwanda, nâng tổng công suất điện hiện tại của nước này lên 300 MW".
Tuy nhiên, một số chuyên gia lo ngại rằng nỗ lực loại bỏ khí độc khỏi hồ hiện nay có thể vô tình kích hoạt một vụ phun trào. "Nếu bơm nước trở lại tầng nước sâu, bạn sẽ làm loãng vùng tài nguyên trong tương lai. Nhưng nếu bơm nước ở độ cao lớn hơn như KivuWatt đang làm, nước sẽ chìm xuống qua tầng nước đặc hơn, gây ra hiện tượng trộn lẫn nước theo chiều dọc. Nguy cơ phun trào liên quan trực tiếp đến chuyển động này", Katsev nói.
Mặc dù các nhà khoa học có thể theo dõi lượng khí tích tụ trong hồ để ước tính nguy cơ phun trào, nhưng có nhiều yếu tố khó lường khác có thể kích hoạt thảm họa. Ví dụ, một trận động đất hoặc dòng dung nham bất ngờ có thể làm xáo trộn các tầng nước trong hồ, dẫn đến phun trào. Nguy cơ cũng có thể đến từ chính nỗ lực bơm khí methane từ hồ. Hoạt động khai thác methane được Rwanda khởi động vào năm 2016 với mục tiêu kép là giảm nguy cơ phun trào và cung cấp điện cho lưới điện quốc gia. Tuy nhiên, một số chuyên gia cảnh báo rằng điều này có thể gây xáo trộn cấu trúc của hồ, và thay vì ngăn chặn, lại vô tình kích hoạt một vụ phun trào.
