Thế Việt
Writer
Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới trong cuộc đua ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý đô thị. Với mạng lưới camera giám sát khổng lồ được mệnh danh là "Skynet" và "Sharp Eyes", quốc gia này đã tạo ra một hệ thống điều tiết giao thông và xử lý vi phạm tự động chưa từng có. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào công nghệ cũng dẫn đến những tình huống "dở khóc dở cười", điển hình là vụ việc nhận diện nhầm nữ tỷ phú nổi tiếng.
"Bêu tên" nhầm người nổi tiếng vì quảng cáo trên xe buýt
Một trong những sự cố nổi tiếng nhất liên quan đến hệ thống camera AI tại Trung Quốc xảy ra với bà Dong Mingzhu, Chủ tịch tập đoàn điện tử Gree Electric. Tại thành phố Ninh Ba, hệ thống nhận diện khuôn mặt tự động tại một giao lộ đã phát tín hiệu cảnh báo bà Dong vi phạm luật khi vượt đèn đỏ. Hình ảnh khuôn mặt bà cùng thông tin cá nhân lập tức bị hiển thị công khai trên màn hình LED lớn tại ngã tư để "bêu gương".
Tuy nhiên, thực tế là bà Dong không hề có mặt tại hiện trường vào thời điểm đó. Hệ thống AI đã quét nhầm khuôn mặt của bà được in trên một tấm quảng cáo dán trên thân chiếc xe buýt vừa chạy ngang qua. Ngay sau khi phát hiện sự nhầm lẫn tai hại này, cảnh sát giao thông địa phương đã phải công khai xin lỗi nữ tỷ phú và xóa bỏ dữ liệu vi phạm. Vụ việc trở thành ví dụ điển hình cho thấy dù tiên tiến đến đâu, công nghệ AI vẫn tồn tại những "điểm mù" khi xử lý các ngữ cảnh phức tạp trong đời thực.
Mạng lưới "Mắt thần" quy mô lớn nhất thế giới
Bất chấp những sai sót hy hữu, không thể phủ nhận quy mô và hiệu quả của hạ tầng giám sát tại Trung Quốc. Tính đến năm 2025, ước tính có hơn 600 triệu camera được lắp đặt trên khắp đất nước tỷ dân này, tương đương tỷ lệ cứ 7 người dân thì có khoảng 3 camera giám sát.
Hệ thống này được vận hành bởi sự kết hợp giữa các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Huawei, Alibaba, Hikvision... không chỉ dừng lại ở việc ghi hình. Các camera độ phân giải cao (4K, 8K) được trang bị thuật toán học sâu (Deep Learning) có khả năng nhận diện biển số xe, phân loại phương tiện và định danh người lái xuyên qua kính chắn gió. Đặc biệt, công nghệ nhận diện dáng đi (Gait Recognition) cho phép xác định danh tính người vi phạm ngay cả khi họ che mặt hoặc quay lưng lại camera, với độ chính xác lên tới 94% từ khoảng cách 50 mét.
Tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến, dữ liệu từ hàng triệu camera được đổ về các trung tâm xử lý tập trung như "City Brain" hay "Traffic Brain". Nhờ đó, việc điều tiết đèn tín hiệu, dự báo ùn tắc và xử lý tai nạn diễn ra hoàn toàn tự động và theo thời gian thực.
Quy trình xử phạt "không lối thoát" và tác động xã hội
Sự ưu việt của hệ thống nằm ở quy trình khép kín từ phát hiện đến xử phạt. Thay vì chờ đợi thông báo qua đường bưu điện, người vi phạm tại Trung Quốc nhận được tin nhắn cảnh báo và thông tin chi tiết (hình ảnh, video, vị trí) qua ứng dụng "Jiaoguan 12123" chỉ trong vòng 24-48 giờ. Việc nộp phạt cũng được thực hiện tức thì qua WeChat Pay hoặc Alipay.
Hơn thế nữa, vi phạm giao thông tại Trung Quốc còn gắn liền với Hệ thống tín dụng xã hội. Những người thường xuyên vi phạm hoặc mắc lỗi nghiêm trọng sẽ bị ghi "vết đen" vào hồ sơ tín dụng, dẫn đến các hệ lụy thực tế như bị cấm mua vé máy bay/tàu cao tốc, hạn chế vay vốn ngân hàng hay thậm chí mất cơ hội thăng tiến trong công việc.
Tại các giao lộ, hình thức "bêu gương" công khai trên màn hình LED đánh mạnh vào tâm lý giữ gìn thể diện của người dân, qua đó tạo áp lực tuân thủ pháp luật rất lớn. Hiệu quả của các biện pháp này được chứng minh qua các con số ấn tượng: tại Thâm Quyến, tỷ lệ tai nạn giảm 44%; tại Tế Nam, số vụ đi bộ sang đường sai luật giảm từ 200 vụ xuống còn 20 vụ mỗi ngày.
Có thể thấy, mô hình của Trung Quốc là minh chứng cho sức mạnh của công nghệ trong việc tái định hình trật tự đô thị, giải quyết những bài toán mà sức người không thể đảm đương, dù vẫn còn đó những thách thức về quyền riêng tư và độ chính xác tuyệt đối của thuật toán.
"Bêu tên" nhầm người nổi tiếng vì quảng cáo trên xe buýt
Một trong những sự cố nổi tiếng nhất liên quan đến hệ thống camera AI tại Trung Quốc xảy ra với bà Dong Mingzhu, Chủ tịch tập đoàn điện tử Gree Electric. Tại thành phố Ninh Ba, hệ thống nhận diện khuôn mặt tự động tại một giao lộ đã phát tín hiệu cảnh báo bà Dong vi phạm luật khi vượt đèn đỏ. Hình ảnh khuôn mặt bà cùng thông tin cá nhân lập tức bị hiển thị công khai trên màn hình LED lớn tại ngã tư để "bêu gương".
Tuy nhiên, thực tế là bà Dong không hề có mặt tại hiện trường vào thời điểm đó. Hệ thống AI đã quét nhầm khuôn mặt của bà được in trên một tấm quảng cáo dán trên thân chiếc xe buýt vừa chạy ngang qua. Ngay sau khi phát hiện sự nhầm lẫn tai hại này, cảnh sát giao thông địa phương đã phải công khai xin lỗi nữ tỷ phú và xóa bỏ dữ liệu vi phạm. Vụ việc trở thành ví dụ điển hình cho thấy dù tiên tiến đến đâu, công nghệ AI vẫn tồn tại những "điểm mù" khi xử lý các ngữ cảnh phức tạp trong đời thực.
Mạng lưới "Mắt thần" quy mô lớn nhất thế giới
Bất chấp những sai sót hy hữu, không thể phủ nhận quy mô và hiệu quả của hạ tầng giám sát tại Trung Quốc. Tính đến năm 2025, ước tính có hơn 600 triệu camera được lắp đặt trên khắp đất nước tỷ dân này, tương đương tỷ lệ cứ 7 người dân thì có khoảng 3 camera giám sát.
Hệ thống này được vận hành bởi sự kết hợp giữa các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Huawei, Alibaba, Hikvision... không chỉ dừng lại ở việc ghi hình. Các camera độ phân giải cao (4K, 8K) được trang bị thuật toán học sâu (Deep Learning) có khả năng nhận diện biển số xe, phân loại phương tiện và định danh người lái xuyên qua kính chắn gió. Đặc biệt, công nghệ nhận diện dáng đi (Gait Recognition) cho phép xác định danh tính người vi phạm ngay cả khi họ che mặt hoặc quay lưng lại camera, với độ chính xác lên tới 94% từ khoảng cách 50 mét.
Tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Thâm Quyến, dữ liệu từ hàng triệu camera được đổ về các trung tâm xử lý tập trung như "City Brain" hay "Traffic Brain". Nhờ đó, việc điều tiết đèn tín hiệu, dự báo ùn tắc và xử lý tai nạn diễn ra hoàn toàn tự động và theo thời gian thực.
Quy trình xử phạt "không lối thoát" và tác động xã hội
Sự ưu việt của hệ thống nằm ở quy trình khép kín từ phát hiện đến xử phạt. Thay vì chờ đợi thông báo qua đường bưu điện, người vi phạm tại Trung Quốc nhận được tin nhắn cảnh báo và thông tin chi tiết (hình ảnh, video, vị trí) qua ứng dụng "Jiaoguan 12123" chỉ trong vòng 24-48 giờ. Việc nộp phạt cũng được thực hiện tức thì qua WeChat Pay hoặc Alipay.
Hơn thế nữa, vi phạm giao thông tại Trung Quốc còn gắn liền với Hệ thống tín dụng xã hội. Những người thường xuyên vi phạm hoặc mắc lỗi nghiêm trọng sẽ bị ghi "vết đen" vào hồ sơ tín dụng, dẫn đến các hệ lụy thực tế như bị cấm mua vé máy bay/tàu cao tốc, hạn chế vay vốn ngân hàng hay thậm chí mất cơ hội thăng tiến trong công việc.
Tại các giao lộ, hình thức "bêu gương" công khai trên màn hình LED đánh mạnh vào tâm lý giữ gìn thể diện của người dân, qua đó tạo áp lực tuân thủ pháp luật rất lớn. Hiệu quả của các biện pháp này được chứng minh qua các con số ấn tượng: tại Thâm Quyến, tỷ lệ tai nạn giảm 44%; tại Tế Nam, số vụ đi bộ sang đường sai luật giảm từ 200 vụ xuống còn 20 vụ mỗi ngày.
Có thể thấy, mô hình của Trung Quốc là minh chứng cho sức mạnh của công nghệ trong việc tái định hình trật tự đô thị, giải quyết những bài toán mà sức người không thể đảm đương, dù vẫn còn đó những thách thức về quyền riêng tư và độ chính xác tuyệt đối của thuật toán.
