Sóng AI
Writer
Sự khác biệt giữa người thực sự làm việc và người chỉ đang “đóng kịch” rất khó nhận ra, đặc biệt là trong môi trường công sở hiện đại khi công việc ngày càng trở nên trừu tượng và khó đo lường.
Công việc tri thức không còn rõ ràng như thời nông dân hay thợ rèn. Thay vì nhìn thấy kết quả vật lý, giờ đây kết quả là những bản trình chiếu, bảng tính Excel hay email, mà giá trị thực tế của chúng khó xác định.
Nhiều người lợi dụng sự trừu tượng này để đánh bóng tên tuổi, tạo cảm giác rằng họ đang đóng góp lớn, trong khi giá trị thực sự thì mơ hồ.
Sự hiện diện – như nhắn tin trên Slack, trả lời email lúc nửa đêm, họp không mục đích – đang bị nhầm lẫn với năng suất. Như Adam Grant nhận xét, chúng ta thường đánh đồng phản ứng nhanh với năng lực.
Các đánh giá hiệu suất ngày càng mang tính trình diễn hơn là phản ánh thực chất, khiến người “giả vờ làm việc” dễ được tưởng thưởng hơn người thực sự cống hiến.
Kỹ năng “tạo ấn tượng” trở thành một siêu năng lực – biết cách khiến người khác tin rằng mình đang làm việc hiệu quả là một lợi thế cạnh tranh quan trọng.
Các nghiên cứu tâm lý cho thấy con người rất kém trong việc đánh giá năng lực, thường nhầm lẫn sự tự tin với năng lực thật sự. Người nói nhiều thường được chọn làm lãnh đạo, bất kể giá trị thực.
Các thuật ngữ sáo rỗng như “tối ưu hóa cộng hưởng”, “đổi mới AI” thường được ưa chuộng hơn việc đơn giản như “hợp tác giữa các phòng ban”.
Các công việc vô nghĩa đang tràn lan – theo khảo sát YouGov 2015 tại Anh, 37% người lao động cho biết công việc của họ không có đóng góp ý nghĩa nào cho xã hội.
Một số ví dụ hài hước nhưng thực tế: tạo slide tóm tắt cuộc họp đã từng tóm tắt một slide khác; gửi email để “check lại” những cuộc trò chuyện không ai quan tâm; chỉnh sửa tầm nhìn nội bộ cho đúng "giọng điệu".
Sự xuất hiện của AI tạo sinh như ChatGPT, Claude... giúp tiết kiệm 40–50% thời gian thực hiện công việc tri thức, với tỷ lệ áp dụng trên 75% ở các nước công nghiệp phát triển.
Tuy nhiên, năng suất tổng thể (GDP, lợi nhuận, sản lượng) không hề tăng – vì thời gian tiết kiệm được không dùng để tăng kết quả, mà để “giả vờ bận rộn”.
Một nghịch lý: cách hiệu quả nhất để tăng năng suất là... làm ít hơn. Nếu kết quả giữ nguyên trong khi nỗ lực giảm, bạn trở nên hiệu quả hơn.
Thành công hiện đại dựa nhiều hơn vào kỹ năng thuyết phục người khác rằng bạn đang làm việc tốt, hơn là vào công việc bạn thật sự làm.
Giữa thực tế và trình diễn, nhiều người chọn "diễn" vì đó là thứ được công nhận. Trung thực và minh bạch có thể khiến bạn bị lu mờ trong văn hóa "self-promotion".
Đề xuất dành cho lãnh đạo: hãy đo lường kết quả thay vì đo sự bận rộn. Đối với nhân viên: hãy thuyết phục, nhưng đừng nhầm lẫn sự kịch tính với giá trị thực.
Trong thời đại công việc tri thức và AI tạo sinh, năng suất thực sự ngày càng khó đo lường, tạo điều kiện cho những người “giả vờ làm việc” thăng tiến nhờ sự tự tin hơn là năng lực. 37% người lao động cho rằng công việc của họ không có ý nghĩa. Các công cụ AI giúp giảm 40–50% thời gian làm việc nhưng không nâng cao năng suất thực tế. Khi kết quả không được đo lường khách quan, kỹ năng “trình diễn” lại được đánh giá cao hơn việc làm thật.
Nguồn: Songai.vn
