Sự thật thuế nhập khẩu của Trump - thật ra chỉ là "đánh tráo khái niệm"

[Linh Pham]

Trong thời gian nắm quyền, chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump thường xuyên đưa ra những con số cao ngất ngưởng về mức "thuế nhập khẩu" mà Mỹ cho là đang phải gánh chịu trong quan hệ thương mại với các quốc gia khác. Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích đã lên tiếng nghi ngờ tính xác thực của các số liệu này — thậm chí cho rằng chúng không phản ánh bất kỳ chính sách thuế thực tế nào đang được áp dụng.



Một phân tích mới đây cho thấy, những con số được gọi là "thuế nhập khẩu" này thực chất có thể chỉ là một cách diễn đạt khác của tỷ lệ cán cân thương mại, hay cụ thể hơn là tỷ lệ nghịch giữa xuất khẩu và nhập khẩu của Mỹ với các quốc gia liên quan.

Cán cân thương mại là gì?​

Cán cân thương mại (trade balance) là thước đo chênh lệch giữa giá trị xuất khẩu và nhập khẩu hàng hóa của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định. Nếu giá trị xuất khẩu lớn hơn nhập khẩu, quốc gia đó có thặng dư thương mại; ngược lại, nếu nhập khẩu lớn hơn, đó là thâm hụt thương mại.

Phép tính sau các con số “thuế nhập khẩu”​

Một ví dụ tiêu biểu là Campuchia – một trong những nước bị chính quyền Trump cáo buộc là đang áp mức “thuế nhập khẩu” lên tới 97% đối với hàng hóa Mỹ. Tuy nhiên, nếu xem xét kỹ số liệu từ Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR), ta thấy:

• Mỹ xuất khẩu sang Campuchia: 321,6 triệu USD
• Campuchia xuất khẩu sang Mỹ: 12,7 tỷ USD

Khi tính tỷ lệ giữa giá trị xuất khẩu của Mỹ và giá trị nhập khẩu từ Campuchia:
321,6 triệu / 12,7 tỷ ≈ 2,5–3%
Nếu lấy 100% trừ đi tỷ lệ này, ta được khoảng 97% — con số trùng khớp với mức "thuế nhập khẩu" mà chính quyền Trump đưa ra.

Tương tự, với Việt Nam và Sri Lanka:

Việt Nam:

• Mỹ xuất khẩu: 13,1 tỷ USD
• Việt Nam xuất khẩu: 136,6 tỷ USD
• Tỷ lệ: 13,1 / 136,6 ≈ 9,6% → 100% - 9,6% ≈ 90%

Sri Lanka:

• Mỹ xuất khẩu: 368,2 triệu USD
• Sri Lanka xuất khẩu: 3,0 tỷ USD
• Tỷ lệ: 368,2 / 3.000 ≈ 12% → 100% - 12% ≈ 88%

Điều này cho thấy dường như con số “thuế nhập khẩu” bị cáo buộc thực chất là mức độ mà hàng hóa Mỹ đang bị "lép vế" về mặt giá trị so với hàng hóa nhập từ các nước này — chứ không phải là thuế suất thực tế theo bất kỳ định nghĩa kinh tế hay luật thương mại nào.

Nguồn: Reddit Việt Nam

Ngụy tạo số liệu hay định nghĩa lại cán cân thương mại?​

Điều đáng chú ý là công thức này dường như đã được dùng một cách ngầm định và có tính hệ thống. Trong một số trường hợp, nếu phép tính cho ra con số thấp hơn mức tối thiểu 10%, thì mức “thuế nhập khẩu” công bố vẫn được neo ở mức 10% — có lẽ để giữ tính “ấn tượng” khi truyền đạt với công chúng.

Kết luận: Sự nhập nhằng giữa chính trị và kinh tế​

Cách mà chính quyền Trump thể hiện số liệu có thể gây hiểu nhầm nghiêm trọng. Thay vì phản ánh các mức thuế quan thực sự, những con số này chỉ đơn thuần cho thấy sự mất cân đối trong trao đổi thương mại — điều vốn là một thực trạng phổ biến trong toàn cầu hóa, chứ không phải bằng chứng về chính sách thương mại “thiệt thòi”.

Việc đánh đồng tỷ lệ thâm hụt thương mại với mức “thuế nhập khẩu” có thể phục vụ mục tiêu chính trị hoặc định hướng dư luận, nhưng lại làm lu mờ sự thật kinh tế. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hiểu đúng về cán cân thương mại là điều thiết yếu để xây dựng các chính sách thương mại công bằng và hiệu quả.

#mỹápthuếviệtnam